Çalışmanın adı: Çalışan Çocukların Penceresinden

Çalışmanın Adı: Çalışan Çocuklar

Çalışmanın adı: 6. Sokakta Çalışan ve Yaşayan Çocuklar Sempozyumu

Çalışmanın adı: İşçi Öyküleri Çocuk İşçiler

Çalışmanın adı: Sanatsal ve Kültürel Aktivitelerde Çalışan Çocuklar Pilot Araştırma Projesi Raporu

Çalışmanın adı: Sanayi sitesinde çalışan çocuk işçilerin çalışma koşulları ve istismara bakışı

Çalışmanın Türü: Yüksek Lisans Tezi

Çalışmanın Yazarı:  Gülcihan Arkan

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri:2011,Gaziantep(Gaziantep Üniversitesi / Sağlık Bilimleri Enstitüsü / Hemşirelik Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili:  Türkçe

Sayfa Sayısı:158

Amaç:

Bu çalışma, sanayi sitesinde çalışan çocuk işçilerin çalışma koşulları ve istismara uğrama durumlarını incelemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır.

İçerik:

Giriş kısmında çalışan çocuk tanımına, dünya ve Türkiye genelinde çalışan çocuklara değinilmektedir. Çalışmanın ilerleyen kısımlarında alan araştırmasına yer verilmektedir.

Yöntem:

Araştırmada veri toplama aracı olarak 72 sorudan oluşan anket formu kullanılmıştır. Veriler SPSS paket programında değerlendirilmiş, istatistiksel analizler kullanılmıştır.

Alıntı:

Kahramanmaraş Küçük Sanayi Sitesinde çalışan 9-18 yaş arasındaki çocuk işçilerin çalışma koşullarını ve istismara bakışlarını belirlemek amacıyla yapılan araştırmada; Araştırmada katılanların %64.2’sinin 17-18 yaşında, %98.4’ünün erkek, %59.8’inin çekirdek ailede yaşadığı; %86.7’sinin ailesinin sosyal güvencesi olduğu; %78.7’sinin ilköğretim mezunu, %9.6’sının lise terk, %7.2‟sinin okula devam ettiği, %2.8’inin açık öğretim lisesi okuduğu, %1.6’sının lise mezunu olduğu, Çocukların %4.8’inin okuldaki başarısızlık, %2’ının ekonomik yetersizlik, %0.4’ünün kısa zamanda iş sahibi olmak için okulunu terk ettiği (s.121).

Anahtar kelimeler:

Çocuk işçiliği, çocuk istismarı, çocuk emeği.

Çalışmanın adı: Dünyada ve Türkiye’de Çocuk İşçiliği ve Özel Bir Örnek Olarak İstanbul İlinde Otomotiv Küçük Sanayiinde Çalışan Çocuk İşçi ve Çıraklar

Çalışmanın Türü: Yüksek Lisans Tezi

Çalışmanın Yazarı: Haydar Okan Yıldırım

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri:2008,İstanbul(Kadir Has Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Özel Hukuk Anabilim Dalı / Hukuk Bilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı:  185

Amaç:

Bu çalışmanın temel amacı, çocukların erken yaşta çalışma hayatına girmeleri durumunda karşı karşıya oldukları riskleri ortaya koymaktır.

İçerik:

Öncelikle çocuk ve çocuk işçi kavramları tanımlanmış; daha sonra da çocuk işçiliğinin Dünya’daki ve Türkiye’deki tarihsel gelişimi üzerinde durulmuştur. Çocuk işçiliği dört ayrı grupta ele alınmış ve her bir gruptaki olumsuz etkiler
kendi iç dinamikleri içinde incelenmiştir. Çocuk işçiliğinin nedenleri arz ve talep faktörleri yönünden ayrı ayrı ele
alındıktan sonra, bu faktörlerin birbirlerini etkileme dereceleri üzerinde durulmuştur. Çocuk işçiliğinin sona erdirilmesine ilişkin gerek uluslararası düzeyde, gerekse ulusal düzeyde gerçekleştirilen hukuksal düzenlemeler ortaya konmuştur. İşçi statüsü dışında kalan çalışan çocuklar ele alınmış, bu çocukların çalışma hayatında karşı karşıya kaldıkları sorunlar üzerinde durulmuştur. Dolayısıyla çırak ve çocuk işçi ayırımı da kısaca ele alınmıştır.
Bir mesleki eğitim süreci olan çıraklık kurumunun geliştirilmesinin önemi üzerinde durulmuş, çocuk işçiliğini önleme adına yapılan çalışmalarda çıraklık kurumuna ağırlık verilmesinin gerektiği belirtilmiştir. Dünya’da ve Türkiye’de çalışan çocuklara ilişkin istatistikî veriler ortaya konmuştur. Dünya genelindeki istatistikî veriler için Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)‘nün; Türkiye genelindeki veriler için ise Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’nun son
verileri başvurulmuştur. Çocuk işçiliğinin iyileştirilmesine yönelik Dünya’da gerçekleştirilen projeler ele alınmış, ILO’nun çocuk işçiliğini önlemek için gerçekleştirdiği Uluslararası Çocuk İşçiğini Ortadan Kaldırma Programı (IPEC)’na ayrıntılı bir şekilde değinilmiştir. Çocuk işçiliği ile mücadelede ulusal eylem planı oluşturma zorunluluğu
üzerinde durulmuş; eğitimin, ekonomik politikaların, ekonomik özendiricilerin, geçerli ve güvenilir bilgi elde etme zorunluluğunun, daha önceki deneyimlerden yararlanmanın ve tarafların katılımının (aileler, çocuklar, sendikalar, işverenler, hükümet dışı kuruluşlar) önemi vurgulanmıştır. İstanbul ilinde otomotiv küçük sanayinde çalışan çocuk işçi ve çıraklara yönelik saha araştırması ile çocuk işçi ve çırakların sorunlarına değinilmiştir.

Yöntem:

Literatür taraması yapılarak,saha araştırması ile konu genişletilmiştir.

Alıntı:

Anket sonucunda çocuk işçilerin büyük bir kısmının, işvereni ile yazılı sözleşmesinin olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca, İK. m. 8/III’e de uyulmamıştır. Diğer bir deyimle, çocuk işçi ile yazılı sözleşme yapmamış olan işverenlerin, çocuğa yazılı bir belge de vermedikleri tespit edilmiştir. Yazılı bir sözleşme olmadan çalışan birçok çocuk, kendi haklarının bilincinde olmadan işverenlerin emri altında çalışmaktadır. Konuya salt bir sözleşme açısından bakmamak gerekir. Zira, işveren ile sözleşmesi olmayan bu çocukların birçoğunun aynı zamanda sigortaları da yoktur. Bu açıdan
bakıldığında çocuk işçinin hakkını arama adına elinde hiçbir somut veri olmamakta, bu nedenle de işverenler yasal yükümlülüklerinden rahatlıkla kurtulabilmektedirler (s.123).

Anahtar kelimeler:

Çocuk işçinin hakları, çalışan çocuk, çocuk emeği, ev işlerinde çalışan çocuklar, kırsal alanda çalışan çocuklar, sokakta çalışan çocuklar.

Çalışmanın adı: TÜRKİYE’DE ÇOCUK İŞÇİLİĞİ SORUNU VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Çalışmanın Türü: Kurum Uzmanlık Tezi

Çalışmanın Yazarı: Mustafa Günöz

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: 2007,Ankara(ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI,TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 101

Amaç:

İçerik:

Alıntı:

Anahtar kelimeler:

Çalışan çocuklar,çocuk işçiliği,çocuk emeği.

Çalışmanın adı: Çokuluslu Şirketlerin Çocuk Emeğini Düzenleme Girişimleri

Çalışmanın Türü: Yüksek Lisans Tezi

Çalışmanın Yazarı: Banu Güler

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: 2010, Bolu(Abant İzzet Baysal Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / İşletme Bölümü / İşletme Anabilim Dalı / İşletme Bilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 79

Amaç:

Çalışmanın temel amacı, çokuluslu şirketlerin çocuk emeği sömürüsü konusunda sorumluluklarının olup olmadığını ve mevcut olumsuz durumu ortadan kaldırabilmek için ne tür çabalar içine girdiklerini belirlemektir.

İçerik;

Bu çalışmada, çokuluslu şirketlerin çocuk emeğini düzenlemek amacıyla geliştirdikleri uygulamalar olarak küresel emek standartları, sosyal sorumluluk standardı ve sosyal etiketleme incelenmiştir. Çalışmanın, çokuluslu şirket yapılanmalarından etkilenen çocukların içinde bulundukları durumun ve nasıl ve neden çalışma hayatından uzaklaştırılması gerektiğinin anlaşılması bakımından önem taşıdığı düşünülmektedir.

Yöntem;

Nicel yöntem kullanılmıştır.

Alıntı;

Türkiye’de çocuk işçiliği, Cumhuriyet’in ilk kurulduğu yıllarda ekonomisinin ağırlıklı olarak tarıma dayalı olmasının doğal bir sonucu olarak aile ve akraba işlerinde yoğunlaşmıştır. Çocuk işçiliğine yönelik ilk yasal düzenleme 1921 yılında Ereğli Havza-i Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun olmuştur (Çelik,2005) (s.27).

Anahtar kelimeler:

Çocuk emeği, çokuluslu şirketler, çocuk sömürüsü.

Çalışmanın adı: Yoksulluktan Sefalete Bir Göç Hikayesi-Sokakta Çalışan Çocuklar Sorununun Ekonomi-Politiği

Çalışmanın Türü: Kitap

Çalışmanın Yazarı: Servet Gün

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: 2010,Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 196

Amaç:

Çalışmanın amacı sokakta çalışan çocuklar sorunsalına ışık tutabilmektir.

İçerik:

Birinci bölümde yoksulluk kavramına, ikinci bölümde Yoksulluktan Sefalete Bir Göç Hikâyesi: İlkelSermaye Birikim Süreçleri Ve Mülksüzleşme, üçüncü bölümde Dünyada, Türkiye’de Çocuk Emeği Ve Sokakta Çalışma, dördüncü ve son bölümde Yoksulluk Döngüsünün Sırrı: Sokakta Çalışma(Mersin Örneği) başlıklarına yer verilmektedir.

Yöntem:

İlk üç bölümde literatür üzerinden gidilmekte ve son bölümde Mersin örneği ile alan çalışması ile desteklenmektedir.

Alıntı:

Ekonomi politikaları ve yeniden iskân politikalarının bir sonucu olarak mülksüzleştirilen, geçim araçlarından koparılan ve hayatta kalabilmelerinin en temel araçları metalaştırılmış bulunan bu insanlar, zaten yoksul olan hayatlarından alınıp yeni liberal politikalarla dejenere edilmiş bir kent piyasasına, sefaletin içerisine, kentlerin yeni proleterleri olarak sürülmüşlerdir… İşte sokakta çalışan çocukların hikâyesi de bu noktadan sonra başlamaktadır. Gündelik yaşam artık nakit paraya bağlı hale geldiğinden bu yeni süreçte hayatta kalabilmek için hane üyeleri akıl almaz çarelere sığınmak zorunda kalmıştır. Çarelerden en akıl almaz olanı da hane üyesi çocuğun gelir getiren bir işte yani sokakta çalıştırılmasıdır

Anahtar kelimeler:

Sokakta çalışan çocuklar, göç ve yoksulluk, çocuk emeği.

Şahinli, A.M.; Şahbaz, N.(2013); “Çocuk İşgücü Potansiyeli: Türkiye, Kent, Kır”, İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt 15, Sayı 3, s.29-46 .

Tor,H.(2010). “Türkiye de Çocuk İşçiliğinin Boyutları”, Zeitschrift Für Die Welt Der Türken(Türklerin Dünyası Dergisi)/ Journal of World of Turks ; EBSCO, DOAJ IndexCopernicus 8211; ZDB-DNB v.b., Vol 2(25-42).

Çalışmanın adı: Çocuk İşçi Olmak, Çocuk İşçiliğine Retrospektif Bir Bakış

Avşar,Z.Öğütoğulları,E.(2012), “Çocuk İşçiliği ve Çocuk İşçiliği ile Mücadele Stratejileri”, Sosyal Güvenlik Dergisi , 2012/1, ss. 9-40.

Yararlanılan Kaynak Sayısı:29

Çalışmanın adı: Küresel perspektiften Türkiye’de çocuk emeği: İstanbul’da çalışan çocuklar üzerine bir vaka çalışması

Çalışmanın Türü: Yüksek Lisans Tezi

Çalışmanın Yazarı: EVRİM ALTINTAŞ

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: 2006,İstanbul(Koç Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: İngilizce

Sayfa Sayısı: 207

Amaç:

Türkiye’de kentsel alanlarda çocuk emeği olgusunu irdelemek ve sorunun altında yatan temel nedenler ile konunun sosyo-ekonomik arka planını araştırılmaktır.

İçerik:

Bu çalışma Türkiye’de çocuk emeği olgusunu İstanbul ölçeğinde çok boyutlu ve bağlama dayalı bir sosyal gerçeklik olarak irdelemektedir

Yöntem:

Alan çalışması yöntemi kullanılmakta, araştırmada gözlem ve derinlemesine görüşme tekniği kullanılmakta, bu bağlamda kapalı mekanlarda ve sokakta çalışan çocuklar ve konunun diğer aktörleri ile görüşmeler yapılmaktadır.

Alıntı:

Anahtar kelimeler:

Çocuk emeği, sokakta çalışan çocuklar.

Çalışmanın adı: Türkiye`de çalışan çocukların istismarı: Ankara Ulus sanayi bölgesi örneği

Çalışmanın Türü: Doktora Tezi

Çalışmanın Yazarı: ÖZGE YALÇIN

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: 2004,Ankara(Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Sosyoloji Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 191

Amaç:

İçerik:

Emek piyasasının değişim ve dönüşümleri ve bu değişimlerin Türkiye’deki yansımaları tarihsel bir perspektifle ele alındıktan sonra, bu emek piyasasının önemli bir olgusu ve aynı zamanda da sorunu olan çocuk işçiliği Ankara’da Sanayi Bölgesinden seçilen örneklemden yola çıkılarak tartışılmaktadır.

Yöntem:

Literatür tarama yöntemi kullanılmakta,alan çalışması ile desteklenerek tartışılmaktadır.

Alıntı:

Anahtar kelimeler:

Çocukların çalışma koşulları,çocukların istismarı,çocuk sömürüsü.

Çalışmanın adı: Yoksulluk Döngüsü Bağlamında Sokakta Çalışan Çocuklar

Çalışmanın Türü: Doktora Tezi

Çalışmanın Yazarı: SERVET GÜN

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: 2010,Ankara(Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 185

Amaç:

İçerik:

Çalışma boyunca, yoksulluk bağlamındaki çocuk emeği olgusunun ancak işçi sınıfı oluşumu kuramı içerisinde açıklanabileceği; gerek yoksulluk gerekse de çocuk emeği olgularının bağımsız açıklayıcı kuramlarını geliştirmenin mümkün olmadığı, tezi geliştirilmiştir.

Yöntem:

Literatür tarama yöntemi kullanılmakta, dördüncü ve son bölümde alan çalışması ile desteklenmektedir.

Alıntı:

Ülkemizde çocukların sokakta çalışması olgusu yeni değildir; ama son yıllarda hem sokakta çalışan çocuk sayısında bir artış olmuş; hem de bu artışa bağlı olarak sokaklarda yapılan “iş”in çeşitliliğinde artış olmuştur(s.7).

Anahtar kelimeler:

Yoksulluk, sokakta yaşayan çocuklar, çocuk emeği, ilkel sermaye birikimi, mülksüzleşme.

Çalışmanın adı: Gelişmekte olan ülkelerde çocuk işçiliği sorunu: 1980 sonrası Türkiye örneği

Çalışmanın Türü: Yüksek Lisans Tezi

Çalışmanın Yazarı: SEVİNÇ ARZU ULUOĞLU

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: 2010,Kars(Kafkas Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / İktisat Bölümü / Sosyal Bilimler Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 280

Amaç:

Çocuk işçiliğinin en önemli iki nedeni olan yoksulluk ve eğitimsizliğin yanı sıra çocuk işçiliğine neden olan yetişkinlerin işsizliği, çarpık kentleşme, küreselleşme, ebeveynlerin eğitim durumu, sosyal dışlanma, çocuk emeğinin ucuz olması, organize olmamış iş yaşamı, kayıt dışı ekonomi, iç ve dış göç, hızlı nüfus artışı, işçi haklarının baskı altın tutulması ve cezaların az olması gibi diğer faktörleri ve çocuk işçiliğinin önlenmesi için alınması gereken önlemleri ortaya koymaktır.

İçerik:

Yöntem:

Literatür tarama yöntemi kullanılmıştır.

Alıntı:

Anahtar kelimeler:

Çalışan çocuk, çocuk emeği, çocuk işgücü.

Fişek,A.G.(2014); “ÇALIŞAN ÇOCUKLARIN DURUMU 2012”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:134, Mayıs-Haziran. s,12-15.

Yararlanılan Kaynak Sayısı:-

Kapsam:

2012 yılına ait verilere yer verilirken çalışan çocukların çalışma yaşamına girme nedenlerinden, çalışma yaşamındaki tehlikelere kadar çalışan çocuklara yönelik geniş kapsamlı bir makaledir.

Makaleden bir Alıntı:

Bazı Anahtar Sözcükler:

Çalışan çocuk, çocuk emeği, çıraklık.

(2014)”ONLAR DA ÇIRAKTI : İSHAK AKPINAR”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:135,Temmuz-Ağustos.S,6-7.

Bazı Anahtar Sözcükler:

Çıraklık, çırak, usta-çırak ilişkisi, eğitim.

Çırak, usta-çırak ilişkisi, sosyal politika, çalışan çocuk, çocuk emeği.

Akpınar,T.(2013) “Dünya Çocuk Emeği ile Mücadele Günü :Hayvanlarına Daha Saygılı Davranıyorlar”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:129,Temmuz-Ağustos.S,6-7.

Yayman,O.(2012); “Karıncalar Mesaide”, Cumhuriyet-Ege Gazetesi, Aktaran; Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:124, Eylül-Ekim.S,2-4.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Gazete yazısı; tarımda çalışmak için çoluk-çocuk Saruhanlı-Manisa bölgesine gelenleri ele almaktadır.

Makaleden bir Alıntı:

Aileleriyle birlikte çadırda yaşayan mevsimlik işçiler tıpkı karıncalar gibi kışın ayakta kalabilmek için yaz döneminde canla başla çalışıyor(s.5).

Bazı Anahtar Sözcükler:

Maraşlıoğlu ,Cengiz,F.(2012) “Göz Göre Göre Kullanılan Çocuk Emeği”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:124,Eylül-Ekim.S,2-4.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makaleden bir Alıntı:

Bazı Anahtar Sözcükler:

(2012) “Çocuk İşçilikle Mücadele Günü”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:123, Temmuz-Ağustos.S,22.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

“12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü” ile birlikte çalışan çocuklar sorunu ele alınmaktadır.

Makaleden bir Alıntı:

Akpınar, T.(2012) “Bradford’un Milleri – 1 Küçük Üreticilikten Dünya Yün Başkentine”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:120,Ocak-Şubat.S,16-17.

Akpınar, T.(2012) “Bradford’un Milleri – 2 Sıcak Yünün Soğuk Yüzü – Çocukların Sırtındaki Başkent”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:121,Mart-Nisan.S,18-20.

Çelikkalp, Ü.(2012) “Ücretsiz Aile İşçisi Çocuklar ve Sorunları”,Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:122,Mayıs-Haziran.S,7-9.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 12

Kapsam:

Makale; ücretsiz aile işçisi çocuk kimdir sorusuna yanıt vermekte, ücretsiz aile işçisi çocukların sağlık riski, şiddet ve istismar riski, eğitimsiz bırakılma riski gibi sorunlarına da değinmektedir.

Makaleden bir Alıntı:

 Bazı Anahtar Sözcükler:

Çalışan çocuklar, çocuk emeği, tarımda çocuk emeği, ücretsiz aile işçisi çocuklar, yoksulluk,eğitim

Çalışmanın adı: Türkiye’de Çocuk Emeği

Çalışmanın Türü: Kitap

Çalışmanın Yazarı: Kemal İnal

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: 2010, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 349

Amaç: Çocuk emeği alanında ülkemizde en kayda değer çalışmaları biraraya toplayarak çocuk emeği konusuna katkı oluşturmaktır.

İçerik:

Türkiye’de Çocuk Emeğinin Kullanım Biçimleri(Yakın Ertürk)

Çalışan Çocuklar : “Çırak mı? İşçi mi?” Çocuk İşçiliğinin Bitmeyen Öyküsü Üstüne (AzizÇelik)

Alıntı:

Anahtar kelimeler:

Çocuk emeği, çocuk işçiliği, medyada çocuk emeği, mesleki eğitim

İmrağ,R.(2011); “En Acı Ekmek Parası”, Posta Gazetesi, Aktaran; Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:119, Kasım -Aralık.S,5.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Gazete yazısı; iki küçük kardeşin çatışma sırasında kendilerine okul harçlığı çıkarmasını anlatmaktadır.

Makaleden bir Alıntı:

İki kardeş tehlikeleri göze alarak çatışma sırasında polisin attığı gaz bombası kapsülleri ile göstericilerin yaktıkları lastiklerin tellerini el arabası ile topluyor. Bunları hurdacıya kilosu 1 liradan satan Yusuf ve Rojdar okul harçlıklarını çıkarıyor(s.5).

Bazı Anahtar Sözcükler;

Çocuk emeği, okul harçlığı

Karadoğan, E.(2010); “Çocuk Ev Hizmetçisi: Tehlikeler, İstismar”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:113,Kasım-Aralık.S,2-4.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 3

Kapsam:

Ev hizmeti işlerinde sömürülen çocukları konu alan makalede yaş aralıkları belirtilerek çocuk ev hizmetçisinin kim olduğuna değinilmektedir. Dünya genelinde çocuk ev hizmetçilerinin eğitimden yoksun bırakılma,sömürü gibi hayati sorunlarına yer verilmektedir.

Makaleden bir Alıntı:

Hizmetçi olarak çalışan çocukların oranını saptamak insan kapasitesinin ötesinde bir iş olarak değerlendiriliyor; fakat ILO, 16 yaşın altındaki kız çocuklarının çoğunun diğer iş kollarına oranla, yaygın bir şekilde ev işlerinde çalıştırıldıklarını ifade etmektedir (s.2).

Bazı Anahtar Sözcükler:

Ev hizmetleri ve çocuk,çocuk emeği,çocuk sömürüsü,eğitim

Sunal, O.(2009); “Gelenekler ve Cehalet, Küresel Sömürü İle Elele”, Çalışma Ortamı Dergisi,Sayı:107,Kasım-Aralık. s,2-3.

Yararlanılan Kaynak Sayısı:

Kapsam:

Makalede; “Küresel Krizin Bir Faturası: Artan Çocuk Fuhuşu -Şeker Kamışı ve Çocuk İşçiler: Bolivya Örneği -Zimbabve: Bakire Bağışı veya ‘Kuripa Ngozi’”başlıkları ile  çocuk emeği ve çocuk sömürüsüne ilişkin dünyadan  güncel haberlere yer verilmektedir.

Makaleden bir Alıntı:

Bazı Anahtar Sözcükler:

Çocuk fuhuşu, çocuk sömürüsü, tarımda çalışan çocuklar, eğitim, okullaşma, ECPAT

Sunal, O.(2009); “Çatışmalar ve Çocuklarımız”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:106,Eylül-Ekim. s,6-7.

Yararlanılan Kaynak Sayısı:

Kapsam:

Makaleden bir Alıntı:

Bazı Anahtar Sözcükler:

Çocuk askerler, çocuk sömürüsü, eğitim

Sunal, O.(2009); “Önce Onur, Sonra Sağlık Yokediliyor”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:104,Mayıs-Haziran. s,6-7.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 2

Kapsam:

Makaleden bir Alıntı:

                                                         Hindistan’da Balıkçı Çocuklar

Hindistan’ın kıyı şeridinde, balıkçılık sektöründe çalışan çocukları sıkça görmek mümkündür. Cuddalera’nın liman bölgelerinde çalışan çocuk işçilerin yaşı, genellikle 10-15 arasında değişiyor. Balıkçıların yakaladıkları balıkları getirdikleri limanlara sabahın erken saatlerinde gelen çocuk işçiler, 200 ile 500 kg. arasında ağırlıkları değişen balık ürününü bekliyorlar. Balık tekneleri limana yanaşır yanaşmaz, çocuklar teknelerin içine atlıyorlar.(S.7)

Karadoğan, E.(2009); “Çocuk ve Sokak”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:102,Ocak-Şubat .S,20-21.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Giriş kısmında sokağın çocuklar için anlamına , kağıt toplayıcısı çocuklar için ise sokağın farklı anlam taşıdığına değinilmektedir. Gelişme kısmında makale Başkent’in en çok bilinen ilçesi Çankaya’dan, kağıt toplayıcısı iki kardeş örneği ile desteklenmekte ve sosyal devletin aksak işleyişinin, sosyal politikanın uygulanmayışının çocuklara yansımasını kağıt toplayıcı çocuklar sonucu ile ele almaktadır.

Makaleden bir Alıntı:

Kısaca sokak, çocuğun gelişmesinde önemli bir rolü olan eğitim ve oyun alanıdır. Ancak, çağlar boyunca sokağın çocuklar açısından anlamı bununla sınırlı kalmamıştır. Yoksullukla beraber sokağın çocuk için anlamı değişmeye başlamıştır. Kimi çocuk için oyun ve eğitim alanı olarak gördüğümüz sokak, kimi çocuk için hayatın zor anlarının yaşandığı bir çalışma alanına dönüşür.(s.20)

Türkiye’nin neredeyse her yerinde gözümüze çarpan “kağıt” ve plastik atık” toplayıcıları; geri dönüşüm işçileri vardır. Bu işçilere dikkat ettiğimizde, ayrım yapmaksızın neredeyse her yaşta kız ve erkeği görmek olasıdır. Kimi tek başına, kimi ailesiyle birlikte, sırtına yüklediği kendinden büyük el arabasıyla kağıt ve plastik atık toplar.(s.20)

Bazı Anahtar Sözcükler:

Kayıtdışı sektör, sokakta çalışan çocuklar, çocuk emeği, sosyal devlet, sosyal politika, eğitim

Sunal, O.(2009); “Osmanlı Döneminde Madenlerde Çocuk Zulmü”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:102,Ocak-Şubat .S,18-19.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Erol Çatma’nın 1,5 asırdır ailesinin aynı işi yapmasının, kendisinin madenlerde çalışmış olmasının etkisi ile yöneldiği araştırmalarından edindiği bilgilere yer veren makale tarihsel olarak 1802 yılından başlanarak  madencilikteki belirli dönüm noktalarına, madenlerdeki çocuk işçiliğine Erol Çatma’nın konuşmasının bir özeti niteliğinde değinmektedir.

Makaleden bir Alıntı:

Bazı Anahtar Sözcükler:

Madenlerde çalışan çocuk işçiler, çocuk emeği, Madenler, Maden Yasası

Sunal, O.(2008); “En Pahalı Yatak Çarşafları: Mısır’da Bir Çocuk Emeği Trajedisi”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:101,Kasım-Aralık .s,2-4.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 

Kapsam:

Mısır’da Bir Çocuk Emeği Trajedisi

Dünyada Bir İlk: Almanya’da Çocuklara Oy Hakkı

Makaleden bir Alıntı:

Alpan,Y.(2007); “İstismar ve Şiddetin Kurbanları”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı: 92, Mayıs – Haziran

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 18

Çalışmanın adı: Yoksulluğun Çocuk İstihdamı Üzerindeki Belirleyiciliği

Çalışmanın Türü: Tezsiz Yüksek Lisans Projesi

Çalışmanın Yazarı: Metin Turan

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İzmir, 2006 (Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 134

Amaç: Yoksulluk ve yoksulluğun çocuk istihdamı üzerindeki belirleyici

etkisinin incelenmesi.

İçerik: İlk bölümde yoksulluk, çocuk istihdamı ve ilgili kavramlar açıklanmıştır. İkinci bölümde, çocuk istihdamının hangi gerekçelerle ortaya çıktığı, biçimlerinin ne olduğu ve ne gibi sonuçlar doğurduğu incelenmektedir. Üçüncü bölümde, dünyada ve Türkiye’de yoksulluğun ve çocuk istihdamının boyutları ortaya konularak, yoksulluğun çocuk istihdamı üzerinde ne derecede belirleyici olduğu irdelenmiştir.

Yöntem: Literatür tarama yöntemi kullanılmıştır.

Alıntı: Genel alamda aile açısından çocuk çalıştırılmasının temel nedeni yoksulluktur. Genellikle hane halkının temel ihtiyaçlarını karşılamanın bir yoludur. Ekonomik ve sosyal güvenlikten yoksun ailelere sahip çocuklar, ailelerinin yaşam mücadelesine katkıda bulunmak için çalışmak zorundadırlar. Bazı durumlarda eve gelir getiren tek kişi, çocuk olmaktadır. (s.111)

Anahtar kelimeler: yoksulluk, çocuk emeği, sosyal güvenlik, çocuk işçilik nedenleri

Çalışmanın adı: Dünya’da ve Türkiye’de Çocuk İstihdamı ve Çocuk İşçiliğinin İnsan Kaynakları Yönetimi Açısından Önemi

Çalışmanın Türü: Yüksek Lisans Tezi

Çalışmanın Yazarı: Ömür Oy

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İstanbul, Eylül 2001 (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İnsan Kaynakları Yönetimi Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 154

Amaç: Araştırmanın temel hedefi, gelecekteki insan gücünün -yani çocukların-

gelişmelerine zarar verici biçimde çalıştırılmalarındaki yıpratıcılığı ortaya çıkarmak.

İçerik: İlk bölüm, çocukların çalışma yaşamı içindeki yerine ayrılmıştır. Bu bölümde, çalışan çocuklara ilişkin temel bilgiler ve çalışan çocukların çalıştıkları yerler ve çalışma koşulları anlatılmıştır. İkinci bölümde, çocuk istihdamını doğuran nedenler ve çocuk işçiliğinin hukuk sistemi içindeki yeri tartışılmıştır. Üçüncü bölümde ise, çocuk istihdamının uluslararası boyutu ve çocuk istihdamının iyileştirilmesine yönelik ulusal ve uluslararası düzeydeki projeler, ayrıntılı olarak incelenmiştir. Son bölümde ise, çocuk işçiliği ile mücadele planları üzerinde durulmuştur.

Yöntem: Çocuk işçiliği türleri 4 ayrı grupta incelenmiş ve çocuk işçiliğinin çocuklar üzerinde bıraktığı olumsuz etkiler, kendi dinamikleri içinde incelenmiştir. Çocuk işçiliğinin sona erdirilemeyişinin nedenleri üzerinde durulmuş, çeşitli araştırma bulgularından bulgularından yararlanmak yoluyla çocuk işçiliği ile mücadelede ortaya çıkan sorunlar irdelenmiştir.

Alıntı: Amerika Birleşik Devletleri’nde endüstriyel işlerde çalışan 15 yaş altı çocuk sayısı 1850’de 1,5 milyon iken, 1910’da bu sayı 2 milyona tırmanmıştır. Çocukları kiralamak iş adamlarının işine gelmekteydi Çocuklar, beceri gerektirmeyen işlerde, yetişkinlerden daha az ücret alarak çalışmaktaydı. Ayrıca çocukların küçük elleri, aletleri ve makinelerin küçük aksamlarını tutmaya daha yatkındı. (s.7)

Anahtar kelimeler: çocuk emeği, insan kaynakları, çocuk işçilik nedenleri, çalışma koşulları, uluslararası mevzuat

Çalışmanın adı: Dünya’da ve Türkiye Ölçeğinde Deri Sektöründe Çocuk Emeği

Çalışmanın Türü: Doktora Tezi

Çalışmanın Yazarı: Ahmet Kemerli

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İstanbul, 2001 (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 167

Amaç: Çocuk gelişimi yönünden çocuk emeğinin ele alınması ve emeği

belirleyen faktörlerin analatik olarak incelemesi. Çocuk emeğinin dünyadaki en son durumunun, ülke bazında iş kollarına göre incelenmesi.

İçerik: Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Çocuk gelişimi ve çocuk hukuk başlığını taşıyan birinci bölümde, çocuk kavramı üzerinde durulmuştur. Çocuk emeği ve çocuk emeğini belirleyen faktörler başlıklı ikinci bölümde, çocuk emeğinin ne olduğu tartışılmıştır. Dünya’da çocuk emeği başlıklı üçüncü bölümde, dünyada çocuk emeğinin genel durumu incelenmiştir. Türkiye ve deri sektöründe çocuk emeği ve alan araştırması başlıklı dördüncü bölümde, çocuk emeğinin yapısal unsurları üzerinde durulmuştur.

Yöntem: Literatür taraması ve alan araştırması yöntemleri kullanılmıştır. 1994 yılında çocuklara yönelik yapılmış olan DİE anket çalışmalarından, alıntılar yapılmıştır.

Alıntı: Birçok çocuk aynı zamanda hem çalışmakta hem de okula gitmektedir. Çünkü gelişmekte olan ülkelerin çoğunda okul saatleri ve günlerinin sayısı çok düşüktür. Mesela IPEC programı çerçevesinde Brezilya’da ayakkabı sektöründe yapılan bir araştırmada, çocukların büyük bir kısmının okula devam etmenin yanı sıra, günde 8 saate kadar çalıştıkları bulunmuştur. (s.68)

Anahtar kelimeler: çocuk emeği, çocuk gelişimi, çocuk işgücü anketi, çocuk işçilik nedenleri, ulusal mevzuat, ILO-IPEC

Çalışmanın adı: Çocuk İşçiliği İçin Risk Faktörlerinin Belirlenmesi; Çocuk işçi ve Okuyan Öğrencilerin Sağlık Durumlarının Karşılaştırılması

Çalışmanın Türü: Uzmanlık Tezi

Çalışmanın Yazarı: Dr. Binali Çatak

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: Denizli, 2006 (Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 102

Amaç: Ailenin sosyal statüsü ve bazı sosyo-demografik özelliklerinin çocuk

işçiliği üzerine olan etkisini değerlendirmek ve çalışan çocuklarla okuyan çocukların sağlık durumlarını karşılaştırmak.

İçerik: İlk bölümde konuya giriş yapılmıştır. İkinci bölümde, çocuk ve çocuk işçilik kavramları açıklanmış ve yasal çerçeve ortaya konmuştur. Üçüncü bölümde, araştırmanın yöntemi anlatılmış ve dördüncü bölümde bulgular ortaya konmuştur.

Yöntem: Çocuk işçilik üzerine etkili faktörlerin araştırıldığı çalışmada, olgu-kontrol yöntemi kullanılmıştır. Vali Necati Bilican Mesleki Eğitim Merkezi’nde eğitim gören ‘‘18 ve altı yaş çocuk işçiler olgu grubu’’; örgün eğitim veren liselerde eğitim gören ‘‘18 ve altı yaş okuyan öğrenciler’’ ise kontrol grubu olarak alınmıştır.

Alıntı: Ailenin sosyal statüsü ile çocuk işçilik arasındaki ilişki, bu çalışmanın temel bulgularından birini oluşturmaktadır. Yapılan bir çalışmada babanın çalışmamasının çocuk işçiliğini 3 kat arttırdığı bildirilmiştir. Çalışmamızda ise bu durumun daha dramatik olarak arttığı gözlenmiş ve çocuk işçilerde babanın işsiz olması 13,4 kat daha fazla bulunmuştur.

Anahtar kelimeler: aile, çocuk emeği, çırak eğitimi, yoksulluk, çocuk sağlığı, sosyo-demografik düzey, sosyal statü

Çalışmanın adı: Türkiye’de Çocuk Emeği

Çalışmanın Türü: Yüksek Lisans Tezi

Çalışmanın Yazarı: Cengiz Çınar

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: Ankara, 2003 (TODAİE Kamu Yönetimi Programı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 80

Amaç: Türkiye’de çocuk emeğinin tarihsel gelişimini ve günümüzde çocuk

emeğinin kullanım biçimini anlatmaktır.

İçerik: Birinci bölümde, konu ile ilgili kavramlar açıklanmıştır. İkinci bölümde, ülkemizde çalışan çocuk sorununun tarihsel gelişimi ve çalışan çocuklarla ilgili ulusal ve uluslararası düzenlemeler ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise, ülkemizde çocuk emeğinin kullanım biçimleri, var olan araştırma ve istatistiklere göre incelenerek, çalışan çocukların durumları açıklanmaya çalışılmıştır.

Yöntem: Literatür tarama yöntemi kullanılmıştır.

Alıntı: Bu dönemde çocuk emeğinin bu denli yoğun kullanılmasının nedeni, işverenlerin çocuklara yetişkinlere göre daha az ücret ödeyerek karlarını artırmaları idi. İkinci önemli bir neden ise, 1.Dünya Savaşı sonunda yetişkin erkek nüfusunun büyük oranda yok olmasıydı. Erkeksiz kalan birçok yoksul aile, aç kalmamak için çocuklarını fabrikalarda çalıştırmak zorunda kaldı. Ayrıca çocukların bazı işler için uygun olmaları da çocuk emeğine olan talebi arttırıyordu. (s.21)

Anahtar kelimeler: çocuk emeği, ulusal mevzuat, yoksulluk, çocuk işçilik nedenleri

Taştı, E.(2001); “DİE Çocuk İşgücü Anketlerinin Ortaya Koyduğu Eğilimler”, (İçinde: Türkiye’de Çalışan Çocuklar Semineri), DİE Yayınları, Ankara, s.67-99.

Yararlanılan Kaynak Sayısı:

Kapsam:

Makalenin ilk kısmında, Türkiye’deki nüfus ve işgücünün genel durumu hakkında bilgilere yer verilmiştir. İkinci kısımda, çocuk işgücü anketleri hakkında genel açıklamalar yapılmış ve ankette kullanılan tanım ve kavramlara değinilmiştir. Üçüncü kısımda, çocuk işgücü anketlerinin ortaya koyduğu eğilimler, çocukların yaşam koşulları çocuğun eğitim durumu, ekonomik işlerde çalışanlar, ev işlerinde çalışanlar, çocukların çalışma nedenleri, çalışma koşulları ve gelecekten beklentileri gibi konular ele alınmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Makalede, DİE (Devlet İstatistik Enstitüsü) tarafından uygulanan Çocuk İşgücü Anketleri hakkında açıklama yapılmakta ve bu anketlerin ortaya koyduğu eğilimler karşılaştırmalı olarak verilmektedir. Ekim 1994 Çocuk İşgücü Anketi ile Ekim 1999 Çocuk İşgücü Anketi arasında kapsam farklılıkları olması nedeniyle karşılaştırmalar mevcut verilere göre 6-14 ve 6-17 yaş grupları için yapılmıştır. (s.71)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, çocuk işgücü anketi, çocuk işçilik nedenleri, çalışma koşulları

Şişman, Y.(2003); “Sosyal Politika Açısından Türkiye’de Çocuk ve Genç İşgücü”, Kamu İş: İş Hukuku ve İktisat Dergisi, C. VII, Sayı:2.

Yararlanılan Kaynak Sayısı:

Kapsam:

Bu çalışmadaki amacımız, yalnızca sorunun nitelik ve boyutlarını belirlemek değil, aynı zamanda çocuk ve genç işgücünün korunulmasına yönelik politikaların hedefleri, biçimi, araçları ve sınırlılıklarını ortaya koyarak sorunun çözümüne az da olsa bir katkı sağlamaktır. Bu çalışmada esas olarak, kentsel alanda yer alan çocuk ve genç işgücü ele alınmıştır. Çünkü son 20-30 yıl içerisinde özellikle kentsel alandaki çocuk ve genç işgücünde gözle görülür artışlar olduğunu belgeleyen kanıtlara rastlanılmaktadır. Bunun yanı sıra kentsel kesimde çalışan çocuk ve gençler, büyük olasılıkla kırsal alanda özellikle tarım kesiminde çalışanlardan daha mağdur durumdadırlar; bu nedenle de politika üretme konumundaki akademisyenlerin özel ilgisini hak etmiş bir konumdadırlar. Ancak bu makalede söylenilenlerin çoğu, tarım kesimi için de aynen geçerlidir.

Makaleden bir Alıntı:

Ülkemizde ekonomik gelişmişlik düzeyinin geri olması, daha da önemlisi adil olmayan gelir dağılımı yoksulluk sorununu ortaya koymaktadır. Ayrıca % 1.83 gibi hızlı kabul edilebilecek bir nüfus artışı, toplam nüfus içinde çocukların ve gençlerin oransal payını artırmaktadır. Ancak çocuk ve gençlerin sayısal artışına paralel olarak arttırılması gereken sağlık, eğitim vb. sosyal hizmet yatırımları bütçe olanakları bahane edilerek arttırılmadığı için, iş gücüne erken yaşta katılmalar kaçınılmaz olmaktadır. Kırdan kente göçün devam etmesi ve kentsel istihdam olanaklarının geliştirilememesi, hatta son yıllardaki krizler neticesinde istihdamda yaşanılan daralmalar ve işsizlik, kentsel yoksulluğu ülkemizin sosyal sorunları sıralamasının en üstüne çıkarmakta ve bu ağır yükü çoğunlukla çocuklar devralmaktadır.

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, genç işgücü, sosyal politika, kırsal alanda çalışan çocuklar, sosyo-ekonomik düzey, yoksulluk, kentsel sorunlar

Özdemir, A.M.; Özdemir, Y.G.(2005); “Çocuk Emeği Olmayan Bir Dünya Mümkün mü?”, Tes-İş Dergisi, Haziran, s.71-76

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 10

Kapsam:

Çalışmanın ilk bölümünde, uluslararası işbölümü içerisinde merkez kapitalist ülkelerde çocuk emeği açıklanmıştır. İkinci bölümde ise, çevre kapitalist ülkelerde çocuk emeği tartışılmıştır. Ardından çevre kapitalist ülkelerde çocuk emeğinin düzenlenmesine yönelik tartışmalar incelenmiştir. Bu bölümde, çocuk emeğinin “nasıl” düzenleneceğine ilişkin araçlar, küresel kapitalizmde çocuk emeğinin düzenlenmesi tartışmasının arkasındaki “nedenler” incelenmiştir. Son olarak ise bu tartışmanın taraflarının temel iddiaları incelenmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Çocuk emeğinin sınırlandırılması ve ortadan kaldırılması konusuna aykırı düşüncelerin olmayacağını düşünenler olabilir; ama sermayenin uluslararası dolaşımını sağlayan sözleşmelere emek standartlarının –ki çocuk emeğinin yasaklanmasını içeriyor- destek olanlar kadar, hatta belki daha bile çok, karşı olanlar var. Dolayısıyla, bu yazıda son olarak, küresel emek standartları ve bu standartlara verilen tepkileri belirli bir perspektiften tartışmaya açmayı amaçlıyoruz. (s.72)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, küreselleşme

Lordoğlu, K.(2002); “Oyuna Zaman Yok, Ama Sokaklar Bizim”, Çalışma Ortamı Dergisi Sayı:60, Ocak-Şubat.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

İlk kısımda çocukların çalışma alanları DİE’nin 1994 ve 1999 Çocuk İşgücü Anketi verileri kullanılarak anlatılmıştır. Daha sonra çocukların neden çalıştıkları, küçük yaşta iş hayatının içine girmelerinin nedenleri değişik coğrafyalardan da örneklerle zenginleştirilerek açıklanmıştır. Çocukların çalışmasının ortaya çıkardığı sonuçlar ve ulusal mevzuatın konuya yaklaşımı son bölümde irdelenmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Oyuna zamanı bile kalmayan ve iş peşinde koşan çocukların karşılaştığı olumsuzlukların bazılarını sıralamak bile, bu yazıyı okunması açısından uzun hale getirecektir. Gerek Türkiye’de gerekse çocuk çalıştıran bütün ülkelerde, çocuk işçiliğinde karşılaşılan sorunlara karşı önerilen farklı programlar bulunmaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün ‘Çocuk İşçiliğini Önleme Programı’ (IPEC) bunlardan biridir. Türkiye’nin de 2001 yılında onayladığı 182 sayılı En Kötü Koşullarda Çalışan Çocuklara Karşı Acil Eylem Planı ve Sözleşmesi ve 138 sayılı Çalışmada Asgari Yaş Sınırı adlı sözleşmelerde de amaçlanan çocuk işçiliğinin tamamen yasaklanması gibi mevcut koşullarla uyumlu olmayan bir çerçeve bulunmaktadır. (s.11)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, uluslararası mevzuat, ulusal mevzuat, ILO-IPEC

Güneş, T.(2001); “Çalışan Çocuklar”, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Nisan, 6:6-8.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 2

Kapsam:

DİE’nin (Devlet İstatistik Enstitüsü)1994 ve 1999 Çocuk İşgücü Anket’inden elde edilen veriler kullanılarak; çocuk işçilik, nedenleri ve Türkiye’deki durumu tartışılmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Dünya genelinde çocuklar daha çok deri, tuğla üretimi, altın madenciliği, tekstil, halı dokumacılığı, balıkçılık, kibrit gibi ağır işlerde çalıştırılırken; fuhuş, porno kaset üretimi, uyuşturucu üretimi vb. gibi tehlikeli işlerde de çalıştırılmaktadır. ILO 1999 tarihli 87. Genel Konferansı’nda bu koşulları içeren çocuk işçiliğini kabul edilemez olarak tanımlamış ve182 sayılı ‘‘En Kötü Biçimlerdeki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Eylem Sözleşmesi’ni’’ kabul etmiştir. Bu biçimler altında çalışan çocukların 60-70 milyon civarında olduğu tahmin edilmektedir. (s.6)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, çocuk işgücü anketi, uluslararası mevzuat, ILO

Fişek, O.; Balcı, Y.; Fişek, A.G.2001); “Çocuk İsitismarı ve İhmalinin Bir Kaynağı Olarak Cinsiyet Rolleri Eşitsizliği”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı: 59, Kasım-Aralık.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Çocuk ihmali ve isitismarının kökeninde yatan toplumsal cinsiyet, eşitsizlikler göz önünde bulundurularak incelenmiştir. Okuma-yazma oranı, işyerinde kadın-erkek oranı, sektörel olarak kadın-erkek oranı, kız-erkek çocuklarının çalışma nedenlerini oranları karşılaştırmalar yapılarak ayrıntılı olarak incelenmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Yine yapılan araştırmalar, hem ailelerin hem çalışma yaşamında yıllanan kızların, evlenince çalışma yaşamından uzaklaşma eğiliminde olduklarını ortaya koymaktadır. Evlenince çalışmamak yalnız kızlara özgüdür. Bu tutuma erkeklerde raslanılmamaktadır. 25 yaşına kadar kadın çalışan oranı, erkek çalışan oranından fazla iken 25 yaşından sonra bu tersine dönmektedir. (s.4)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk istismarı, çırak eğitimi, çocuk emeği

Erkin, C.; Rende, S.(2005); “Çocuk Emeği: Bizde Ucuz İstediğiniz Kadar Kullanın”, Birikim Dergisi, Sayı:192, İstanbul, Nisan.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 33

Kapsam:

Önce çocuk emeğinin ne olduğu ve dünyada çocuk emeğinin ne durumda olduğu tartışılmıştır. Daha sonra ise, çocuk işçiliğinin temel nedenleri anlatılmıştır. Bununla birlikte, yoksulluğun tek etken olup olmadığı irdelenmiş ve daha sonra yasakların çocuk işçiliğini sona erdirmek konusunda yeterli olmadığı, örnekler verilerek anlatılmıştır. İlerleyen bölümde ise, ev-içi üretim ve kız çocukların emeği konusunda bilgiler verilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Peki yetişkinler iş bulamazken, işverenler neden çocukları tercih ediyor? Kadın emeği için de öne sürülen ‘‘küçük ve becerikli’’ parmakların halı dokumakta, yasemin çiçeklerini toplamakta daha üretken olduğu minvalde önceleri revaçta olan bir açıklama, çocuklarla yetişkinlerin bu alanlarda üretkenliklerinin birbirinden farklı olmadığı anlaşılınca geri plana itildi. Daha akla yatkın bir neden çocukların çok düşük ücretle çalışması. İşverenlere sorulduğunda ise alınan yanıtlar çocuk emeğinden yana tercihin diğer sebeplerini vurguluyor. (s.41)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, yoksulluk, kız çocuk emeği

Çelik, A.(2005); “Dünden Bugüne Çocuk İşçilik” Tes-İş Dergisi, Haziran, s.51-57.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 23

Kapsam:

Giriş bölümünde çocuk işçilik kavramı anlatılmış, nedenleri gözler önüne serilmiştir. Daha sonraki bölümde çocuk işçilikle mücadele konusu Charles Dickens dahil olmak üzere tarihsel bir perspektif içinde anlatılmıştır. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) verilerine dayanarak dünyada çcuk işçiliğin profili çizilmiştir. İlerleyen bölümlerde Türkiye’de çocuk emeği konusu anlatılmış ve AB normları göz önünde bulundurularak çözüm yolları tartışılmıştır.

Makaleden bir Alıntı

Çocuk işçiliğin ortadan kaldırılması, dönemin toplumsal muhalefet hareketlerinin talepleri arasında da önemli bir yer tuttu. Başlangıçta bir genel oy hareketi olan ancak daha sonra sosyal bir içeriğe de kavuşan Chartist hareket, 1840’lı yıllarda talepleri arasına çocukların çalıştırılmalarının yasaklanmasını da aldı. (s.52)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, çocuk işçilik nedenleri, tarihsel bakış, ILO

Çelik, A.(2005); “Çocuk İşçiliğin Bitmeyen Öyküsü Üstüne”, Birikim Dergisi, Sayı: 192, İstanbul, Nisan.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 25

Kapsam:

Giriş bölümünde çocuk işçilik kavramı anlatılmış, nedenleri gözler önüne serilmiştir. Daha sonraki bölümde çocuk işçilikle mücadele konusu, Charles Dickens dahil olmak üzere tarihsel bir perspektif içinde anlatılmıştır. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) verilerine dayanarak dünyada çocuk işçiliğin profili çizilmiştir. İlerleyen bölümlerde Türkiye’de çocuk emeği konusu anlatılmış ve AB normları göz önünde bulundurularak çözüm yolları tartışılmıştır.

Makaleden bir Alıntı

Çocukların çalıştırılmasına tarihin pek çok döneminde raslanmakla ve bu çalışma biçiminin pek çok boyutu olmakla birlikte, çocuk işçiliğin kapitalist piyasa ile birlikte yaygın bir hal aldığı tartışma götürmez. Kendi kendine işleyen piyasa fikri, çocuk emeği alanında da uzunca bir dönem sınırlamaları reddetti. (s.32)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, uluslararası mevzuat, ILO

Bakırcı, K.(2004); “Türkiye’de Çocuk ve Genç İşçiliği ” , Görüş Dergisi, Mart, ss.52-56.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Giriş bölümünde, çocuk işçilik kavramı anlatılmıştır. İlerleyen kısımlarda ise, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün(ILO) konuya yaklaşımı anlatılmış ve daha sonra ülkemizdeki durum, mevzuat göz önünde bulundurularak özetlenmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Yukarıda belirtildiği gibi, yasadışı kabul edilse de çocuk işçiliği yaygındır. Bu olgu, genellikle sessizlik duvarı ve kayıtsızlıkla çevrilidir. Ancak bu duvar, çatırdamaya başlamıştır.

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, uluslararası mevzuat, ulusal mevzuat, ILO

Alpar, B.M.(2002); “Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Önlemler Hakkında 182 Sayılı ILO Sözleşmesi ile İlgili Çalışma Hayatı Mevzuatı”, Kamu-İş: İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Cilt:7, Sayı:1.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 7

Kapsam:

Çocuk işçiliğini kavramsal açıdan inceleyen kısa bir girişten sonra konunun uluslararası hukuk boyutu anlatılmış; ILO sözleşmeleri, diğer uluslararası anlaşmalara değinilmiştir. İlerleyen bölümlerde ise konunun ülkemizdeki yasal boyutuna değinilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Ülkelerin sosyo-ekonomik koşulları göz önüne alındığında kaynakların yetersizliği ve alt yapı eksikliği çocuk işçiliğinin çok kısa vadede sona erdirilmesinin zor olduğunu ortaya koymaktadır. Bunun gerçekleşmesi pek çok ülkede sosyal ve ekonomik koşulların iyileşmesine bağlıdır. Bundan dolayı, ILO-IPEC önceliğini “Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliği” nin önlenmesi olarak belirlemiştir. (s.19)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, uluslararası mevzuat, ulusal mevzuat, ILO, sosyo-ekonomik düzey

Abay, A.R.(2002); “Çırak Öğrencilerin Sorunları (Bostancı Çıraklık Eğitim Merkezi Örneği)”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:2.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Bostancı Çıraklık Eğitim Merkezi.’ne devam eden öğrencilerin sorunlarını belirleyip,

ulusal düzeydeki sorunları da dikkate alarak çözüm önerileri geliştirmektir.

Bu amaca yönelik olarak bazı sorulara da cevap aranmaktadır:

– Eğitim çağında oldukları halde, eğitimden kopmuş, çalışma hayatına katılmış ya da itilmiş

çocukların ve ailelerinin sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel durumları nasıldır?

– Eğitimden kopmuş olan çocukları tekrar eğitime tabi tutmak için 3308 sayılı yasa ile hayata

geçirmeye çalıştığımız çıraklık eğitimi, eğitim ihtiyacına cevap verebiliyor mu?

-v.b.

Makaleden bir Alıntı:

Araştırma bulgularının ışığında, genel olarak şu sonuçlara ulaşılmıştır:

a- Çırak öğrenciler meslek seçiminde genel olarak oto tamirciliğini seçmişlerdir.

b- ÇEM’e devam eden çırak öğrencilerin büyük çoğunluğu, 15 yaşın üzerinde ve ilkokul

mezunudurlar. Çırakların ilkokulu bitirme derecelerine baktığımızda, ilkokuldan

sonra okumamalarının sebebi başarısızlık değil, ilgisizlik ve ekonomiktir.

c- Öğrencilerin genel olarak ailelerinin eğitimi ilkokul düzeyinde; anneler büyük çoğunlukla ev hanımı; babalarının mesleği ise yoğunluklu olarak serbest meslektir. (s.19)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, çocuk istismarı, çıraklar, çırak eğitimi, sosyo-ekonomik düzey

Çalışmanın adı: Sokaktan Umuda Başarı Öyküleri

Sokakta Çalışan Çocuklar Sorununun Çözümüne Yönelik Model Çalışmalar

Ankara, Adapazarı, Diyarbakır, Gölcük, Yalova, Sokakta Çalışan Çocuklar Sosyal Destek Merkezleri

Çalışmanın Türü: Araştırma –Değerlendirme Raporu (Çalışma ILO-IPEC Programı

Kapsamında yürütülmüştür.)

Çalışmanın Yazarı: Ayşe Gündüz Hoşgör

Ertan Karabıyık Özgür Çetinkaya

Hasan Cemal Sargın

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: Uluslararsı Çalışma Ofisi 2005, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 86

Amaç: 5 ilde yer alan sokakta çalışan çocuk merkezinde yürütülen

etkinliklerdeki örnek uygulamaları ortaya koymak ve program çerçevesinde Türkiye’de sokakta çalışan çocuklarla ilgili

girişimlere yol göstermek.

İçerik: Giriş bölümünde araştırmanın amacı, metodolojisi ve aşamaları anlatılmıştır. İkinci bölümde 5 ilde yürütülen çalışmalar konusunda iyi uygulamalara değinilmiştir. Üçüncü bölümde ise sonuç, genel değerlendirme ve öneriler vardır.

Yöntem: Araştırma 3 aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada, 5 merkezle ilgili IPEC belgeleri incelenmiştir. İkinci aşamada, halihazırdaki IPEC ortağı kuruluşlara danışılarak, mevcut deneyimler yukarıda açıklanan iyi uygulama yöntemi aracılığıyla incelenmiştir. Bu aşamada 5 merkez ziyaret edilmiş farklı sektörlerden temsilcilerin katıldıkları toplantılar ve odak grup görüşmeleri gerçekleştirilmiştir. Üçüncü aşamada, iyi uygulamalarla ilgili bir taslak rapor hazırlanmış ve bu taslak rapor ile ilgili görüşleri alınmak üzere taraflara gönderilmiştir.

Alıntı: ‘‘Artık boya sandığım geride kaldı. Güzel resimler yapıyorum……’’

Vali Nafiz Kayalı Yatılı İlköğretim Bölge Okulu’nda okuyan bir öğrencinin şiirinden alıntı ( s.21)

Anahtar kelimeler: çocuk emeği, sokakta çalışan çocuklar, ILO-IPEC

Çalışmanın adı: Mendile, Simite, Boyaya, Çöpe,…….: Ankara Sokaklarında Çalışan Çocuklar

Çalışmanın Türü: Kitap

Çalışmanın Yazarı: Altıntaş, Betül

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İstanbul, 2003 (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 256

Amaç: Sokakta çalışan çocuklar ve çocuk işçiliği sorununu, Ankara’da yapılan

incelemelerden yola çıkarak açıklamak.

İçerik: Kitapta, sokakta çalışan çocukların bütün dünyadaki durumuna, konuya ilişkin yaklaşım biçimlerine, Türkiye’ deki yasal ve kurumsal düzenlemelere ilişkin değerlendirmeler yer alıyor.

Yöntem: Literatür tarama ve alan araştırması yöntemleri kullanılmıştır.

Alıntı: İnsanlar bizi anlamıyor. Bazıları bizi dilenci sanıyor. Bizi küçük görüyorlar, küfrediyorlar, bir şey diyemiyoruz, çekip gidiyoruz.”
Bu sözlerin sahipleri, 11 yaşındaki Ayşe ile 14 yaşındaki Adnan. Ayşe ile Adnan hırsızlık yapmıyorlar, dilenmiyorlar. Ayşe Ankara sokaklarında yara bandı satıyor, Adnan ayakkabı boyuyor. Böylece ailelerinin geçimine katkıda bulunuyorlar. Hatta “ Ayşe” lerin, “Adnan” ların getirdiği paralar birçok durumda ailenin ana gelir kalemini oluşturuyor.

Anahtar kelimeler: çocuk emeği, çocuk hakları, sokakta çalışan çocuklar, ulusal mevzuat

Pirler, B.(1997); “Hiçbir Ekonomik Gerekçe Çocuğun Kötü koşullarda Çalışmasını Açıklayamaz”, Çalışma Ortamı, Mart-Haziran, sayı 31-32, s. 12-14.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makale, 26-27 Şubat 1997 tarihlerinde toplanan Amsterdam Uluslararası Çocuk İşçilik Konferansı Raporu’na dayanmaktadır. Konferansın katılımcılarına, faaliyetlerine, amacına yer verilmiş; çocuk işçiliğin kabul edilemeyecek şekilleri konusuna deyinilmiştir. Ayrıca çocuk işçilik konusundaki uluslararası girişimler yer almış, sonuç kısmında ise Amsterdam Uluslararası Çocuk İşçilik Konferansı; uluslararası seviyede, Avrupa seviyesinde ve ulusal seviyede olmak üzere üç düzeyde değerlendirilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Küreselleşme çerçevesinde ortaya çıkan rekabet gücü sorunu ve özellikle uluslararası ticaretten giderek daha büyük pay alan gelişmekte olan ülkeler karşısında, gelişmiş ülkeler tarafından gündeme getirilen “uluslararası ticaret-sosyal standartlar” arasında bağ kurma çabaları çerçevesinde ele alınan “çocuk işçilik” konusunun tartışıldığı konferansa, 30 ülkeden hükümet-işçi-işveren ve ilgili kuruluşların temsilcileri iştirak etti. (s.12)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, küreselleşme, uluslararası mevzuat, sosyal standartlar

Karataş, K.(1993); “Çocuk İşgücü Sorunu: Nedenleri, Sonuçları ve Çözüm Önerileri”, HÜ Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi, Cilt 11, Sayı 1-2-3, s. 85-102.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 12

Kapsam:

Dünyada ve ülkemizde çocuk işgücü kullanımını tarihçesiyle birlikte veren çalışmada, ulusal ve uluslararası düzlemde çocuk işgücü ile ilgili hukuksal düzenlemelere de yer verilmiştir. İzleyen bölümde, çocuk işgücü kullanımının nedenleri ve yoğunlaştığı iş türleri belirtilip varolan çalışma koşullarının çocuk üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Makalenin sorunun çözümü bağlamında politika ve hizmet önerilerinde bulunduğu son bölümünde, kamuoyunun bilinçli ve duyarlı kılınarak toplumsal değişimin sağlanmasının önemi vurgulanmaktadır. Bu süreçte toplumun tüm kesimlerinin aktif katılımının gerekliliği belirtilmiştir.

Makaleden Bir Alıntı:

Büyüme çağındaki çocuklar, direnç kapasitesi düşük ve kas gücü zayıf olduğundan, daha çabuk yorulmaktadırlar. Bu nedenle, meslek hastalıkları ve iş kazalarına daha açık durumdadırlar. İş kazaları konusunda, özellikle gelişmekte olan ülkelerde yeterli istatistikler bulunmamaktadır. Ancak bazı gelişmiş ülkelerdeki istatistikler, iş kazaları içinde çocuk işçilerin oranının oldukça yüksek olduğunu göstermektedir. (s.96)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk işçiler, çocuk emeği, çalışma koşulları, uluslararası mevzuat, çocuk sağlığı, iş kazası, meslek hastalığı, toplumsal değişim

Gökler, B.(1995); “Çalışan Çocuklarda Çocuk Kimliğini Yeniden Oluşturmak”, Çalışma Ortamı, Eylül-Ekim, sayı 22, sayfa 33-35.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makalede, Çocuk Hakları Sözleşmesi bağlamında çalışan çocukların haklarına ve konumlarına yer verilmiş; çalışan çocuklara çocuk kimliğinin yeniden kazandırılmasının neleri içerdiği sunulmuştur.

Makaleden bir Alıntı:

Özetle, “Çocuk Kimliği’nin Yeniden Kazandırılması” çalışan çocuklara yönelik, bütüncül bir koruyucu sağlık yaklaşımının ana başlığı; çocuğun erişkinler tarafından bakılması, korunulması, ve yetiştirilmesini, temel hakları doğrultusunda gerekli nitelikler sağlanarak yaşamasını olanaklı kılan bir uygarlaşma atılımının tanımıdır.(s.35)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, çocuk hakları, çocuk kimliği, çocuk sağlığı

Fişek, A.G.(1999); “Çalışan Çocuklar ve Küçük ve Orta Boy İşletmeler”, İşveren Dergisi, Cilt 37, Sayı 7, Nisan, Ankara.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 5

Kapsam:

Küçük işletmelerin ekonomide yeniden keşfedilen önemi ve avantajlarının yanında, düşük işçi sağlığı iş güvenliği düzeylerinin de değerlendirilmesi gerektiğini vurgulayan çalışma, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlem alma eksikliğinden kaynaklanan bir sonuç olduğu ve işyerinde çalışan işçi sayısı azaldıkça da (çocuk çalıştırılan işyerlerinde daha da vahim olmak üzere) düştüğü belirtilmiştir. Uluslararası gündemde, çocuk emeği sorununun son zamanlarda “hoşgörülemeyecek çocuk emeği” ekseninde tartışmalara kaydığı ve bu yelpazede “zor”la çalıştırmadan “zor”lu koşullara kadar olan kesim çalışmanın alanını belirlemektedir.

Çalışmadan Bir Alıntı:

19 yaşın altında 182 çocuk-genç, iş kazalarıyla meslek hastalıklarına bağlı ölüm ya da işgöremezlik sonucu çalışma yaşamından uzaklaşmıştır. Bu, aynı nedenlerle çalışma yaşamından uzaklaşanların %3,1’ini oluşturmaktadır. Geçici işgöremezlik verilen ve bir süre sonra işinin başına dönen çocuk-gençlerin oranı ise %2,7’dir. (s.19)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, işçi sağlığı iş güvenliği, iş kazası, meslek hastalığı, küçük ve orta boy işletmeler, çalışma koşulları

Düzgünoğlu, R.A.(1997); “Üçüncü Dünyada Çocuk Emeği Sömürüsü”, Çalışma Ortamı, Mart-Haziran, sayı 31-32, s. 10-11.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 5

Kapsam:

Makalede, dünyanın çeşitli bölgelerindeki ve ülkelerindeki çocuk emeği konusuna değinilmiştir. Makalenin alt başlıkları; tarımda çocuk emeği, imalat sanayi ve madenlerde çocuk emeği, dünyanın yüz karası fuhuş sektöründe çocuklar, çocuk emeğinin istihdam biçimleri, çocuk emeğinin kaldırılmasındaki engeller: yoksulluk ve globalleşmedir.

Makaleden bir Alıntı:

Üretimde globalleşme, sermayenin üretiminin belirli aşamalarının ücretlerin düşük olduğu bölgelere kolayca kaydırılabilmesi anlamına gelmektedir. Karşılaştırmalı üstünlükler kuramının başarılı bir geri dönüş yaptığı günümüzde, bol çocuk işgücü, uluslararası alandaki rekabetini ucuz emeğe dayalı olarak yapan az gelişmiş ülkelerin bir avantajı sayılmaktadır. Bu anlamda globalleşme, çocuk emeğinin kullanılmasını teşvik eden ve bundan beslenen bir süreç olarak yaşanmaktadır. Bu koşullarda çocuk emeğinin ortadan kaldırılması, en azından kısa dönemde maalesef gerçeklerle bağdaşmayan bir iyi dilekten ibarettir. (s.11)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, küreselleşme, fuhuş, tarımda çocuk emeği, yoksulluk

Çelebioğlu, Z.(1997); “Uluslararası Çocuk İşçilik Konferansı Raporu: Soruna Etkili Çözüm, Dengeli Ekonomik Büyüme ve Sosyal Gelişme ile Mümkündür”, Çalışma Ortamı, Kasım-Aralık, sayı 35, s. 16-22.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makalede, 27-30 Ekim 1997 tarihleri arasında Oslo’da gerçekleştirilen “Çocuk İşçilik Konferansı” ile ilgili özet bilgi, dört ana bölüm altında sunulmuştur. Birinci bölümde konferansa davetli olan ülkelerin listesi, ikinci bölümde konferansta yer alan açılış konuşmaları ile diğer önemli konuşmalar), üçüncü bölümde konferansın sonunda kabul edilen Faaliyet Planı ile bu plan içinde konferansta oluşturulan çalışma gruplarının sonuçları, dördüncü bölümde ise toplantının genel değerlendirmesi yer almıştır.

Yazıda, Konferans’ta konuşan Norveç Kalkınma ve İnsan Hakları Bakanı Hilde F. Johnson; ILO Çalışma Koşulları ve Çevre Bölümü Başkanı Mr. Assefa Bequele; UNICEF Politika, Planlama ve Değerlendirme Bölümü Başkanı Martha Santos Pais; Norveç Hükümeti Başbakanı Kjell Magne Bondevik; ILO Genel Başkanı Michel Hansenne; UNICEF Başkanı Carol Bellamy; Alman Başbakan Yardımcısı ve Kalkınma ve Ekonomik İşbirliği Bakanı Klaus-Jürgen Hedrich; İşveren Delegasyonu Sözcüsü Ashraf Tabani’den aktarma yapılmıştır.

Genel Değerlendirme bölümünün alt başlıkları şunlardır: “Fakirlik, Çocuk İşçiliğin Hem Nedeni, Hem Sonucudur!”, “B.M. Çocuk Hakları Sözleşmesi ve 138 Sayılı ILO Sözleşmesinin Tüm Ülkelerce Onaylanması Sağlanmalıdır1”, “Sosyal Etiketleme mi, Yoksa Davranış İlkeleri mi?”, “Rugmark’’; ‘‘Care&Fair’’; ‘‘STEP’’; ‘‘DIP’’; ‘‘Child-Labour Friendly Enterprises’’; “Çocuk İşçiliğin Uluslararası Ticaretle İlişkilendirilmesi; Bu Amaçla Serbest Ticarete Getirilecek Engeller, Sorunun Çözümüne Destek Değil, Köstek Olacaktır”.

Makaleden bir Alıntı:

Sosyal ve ekonomik yükümlülükler ya da ticarete getirilen sınırlamalar ise haksız rekabete neden olacak ve gelişmekte olan ülkelerin mevcut durumlarını daha da kötüye götürmekten başka bir işe yaramayacaktır. Bu da gelişmekte olan ülkelere zarar vereceği gibi, sanayileşmiş ülkelerin yardım elini uzatmaya çalıştıkları çocukların durumlarını daha da güçleştirecek ve onlara zarar verecektir. Bunun için her ülkenin ekonomik ve sosyal şartları ile kültürel ve geleneksel yapıları incelenerek, kendilerine özgü, toplumun hiçbir kesimine, özellikle de çocuklarına zarar vermeyecek, ülke gerçeklerine uygun, uygulanabilir, realist çözüm önerileri, ulusal yetkililerle tartışılarak oluşturulmalıdır. (s.22)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, yoksulluk, uluslararası mevzuat, sosyo-ekonomik düzey

Can, M.(1999); “Yeni Asgari Ücret ve Çalışan Çocuklar”, Çalışma Ortamı, Ocak-Şubat, sayı 42, s. 12-14.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 2

Kapsam:

Makalede, asgari ücretin nasıl belirlendiği üzerinde durulmuş; devletin, işveren yanını ortaya koyduğunda komisyonunun üçlü bir yapıdan ziyade işçi-işveren olarak ikili bir yapı görünümüne kavuştuğu vurgulanmıştır. Yoksulluğun, çocuk işçiliğin kaynağını oluşturduğu ortaya koyulmuş, asgari ücret ve çocuk işçiliği ilişkisi konusuna yer verilmiştir. Asgari ücretin, Türkiye’nin onaylamış olduğu insan hakları belgelerinde öngörülen ilkelere göre belirlenmesi gerektiği vurgulanmış, asgari ücretin ikili bir yaş ayrımı esas alınarak belirlenmesinin, çocuğun ucuz işgücü olarak çalışma yaşamına katılımının hukuksal ortamını oluşturduğu belirtilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Ayrıca Çocuk Hakları Bildirgesinde de vurgulandığı gibi, çocuğu yüksek yararlarının gereği olarak asgari ücretin belirlenmesinde ikili yaş ayrımının ortadan kaldırılması, çocuk işçiliğinin sona erdirilmesi açısından kaçınılmaz bir zorunluluk olarak karşımızda durmaktadır. (s.14)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, ulusal mevzuat, asgari ücret

Fişek, A.G.(1992); “Ülkenin Geleceğine İpotek: Çocuk Emeği”, Petrol-İş ’92 Yıllığı,

s. 481-494.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 11

Kapsam:

Tarihsel süreç içerisinde çocuk çalıştırılması olgusunun uluslararası insan hakları belgelerindeki yerinin belirtilmesinin ardından çalışma, Türkiye’nin konu çerçevesinde ele alınmasıyla sürmektedir. Ülkemizde çocuk çalıştırmanın, insan haklarıyla uyumluluğunu belirlemede üç temel insan hakkı (gereksinmelerden kurtulma hakkı, eğitim hakkı ve sağlıklı ve güvenli ortamda çalışma hakkı) ele alınmıştır. Çocuk emeği kullanımının toplum düzeyinde yarattığı harabiyetin ülke geleceğine bir ipotek koymak olduğunun ve koşulların düzeltilmesi uğraşısının insan hakları için verilecek uğraşıdan ayrılamayacağının belirtildiği “değerlendirmeler ve sonuç” bölümüyle çalışma sonlanmaktadır.

Makaleden Bir Alıntı:

İster şu anda aile gelirine bir katkı, isterse gelecekte “gereksinmelerden kurtulma”nın bir aracı olarak görülsün, çocuk işçilik (çıraklık vb.) ekonomik amaçlı bir girişimdir. Çocukların erken yaşta çalışma hayatına katılmaları, ekonomik içeriğin ön plana çıkmasıyla, “kendi yeteneklerini en üst düzeyde gerçekleştirerek geliştirmelerine” olanak vermemektedir. Bu nedenle de çocukların çalışması (ya da çalıştırılması) olgusunu, onların “ toplumsallaşma süreçlerinin bir evresi” olarak görmeye olanak yoktur. (s.486)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, uluslararası mevzuat, çalışma koşulları, insan hakları, toplumsallaşma

Balamir, A.(1982); “Türkiye’de İmalat Sanayiindeki Çocuk İşgücü”, Nüfusbilim Dergisi, 4, s. 99-117

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 11

Kapsam:

Tarihsel süreç içinde ortadan kalkması beklenen çocuk istihdamının, az gelişmiş ülkelerde hala yaygın olarak kullanılageldiğini vurgulayan çalışmada, Türkiye’de 1979 yılında yürütülen bir saha çalışmasının bulguları ile karşılaştırılarak ülkemizde tarım sektörü dışındaki çocuk işgücünün boyutları üzerine tahminde bulunulmaktadır. Ülkemizde çocukların istihdam edildiği başlıca sektörler, imalat sanayiimizdeki işgücü hacimleri ve küçük imalat sanayiinde çalışan nüfus konusundaki verileri, Türkiye’de çocuk işgücünün hacmi üzerine veriler izlemektedir. Niceliksel yanı ağır basan çalışma, çocuk işgücünün boyutlarının sağlıklı biçimde ortaya konabilmesi aşamasında, uygulanagelen politikalarda ve sayımlardaki yöntemlerde değişiklik önerilerinde bulunmaktadır.

Makaleden Bir Alıntı:

İmalat sanayiinin yanı sıra perakende ticaret, lokantalar ve oteller, çeşitli kişisel hizmetler ve iyi tanımlanmamış marjinal işler gibi çocukların yine yaygın olarak istihdam edildikleri faaliyet kollarında da, benzer nedenlerle eksik beyan ya da eksik sayım olabileceği öne sürülebilir. Bu işkollarındaki eksik beyan ya da sayımın, kabaca imalat sanayiindeki oranda olduğu varsayıldığında, tarım sektörü dışında istihdam edilen 15 yaşından küçük çocukların sayısı 1970 Genel Nüfus Sayımı’ndaki gibi 118.206 değil 431.837 olarak bulunmaktadır. Son hafta iş arayanlar da bu tahmine dahil edildiğinde sayı 447.373’e yükselmektedir. Türkiye’deki çocuk işgücü konusunda bu sayının bile gerçeği tam olarak yansıtmadığı öne sürülebilir. Bu sayılar doğru kabul edildiğinde, Türkiye’de 1970 yılında imalat sektöründeki tüm iktisaden faal nüfus, (son hafta iş arayanlar dışarıda bırakıldığında), 1.287.800 yerine; 1.287.800+431.837-118.206=1.601.431 olarak, 15 yaş altındaki çocukların bunun içindeki oranı ise %5 yerine %27 olarak bulunmaktadır. (s.112)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk istihdamı, çocuk emeği, nüfus

Çalışmanın Adı: ILO-IPEC Proje Raporu

Çalışmanın Türü: Proje Raporu (Çalışma, ILO-IPEC programı çerçevesinde yürütülmüştür)

Çalışmanın Yazarı: T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı

Çalışmanın Sunuluş-

Basım Yılı ve Yeri: Mart 1996, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 101

Amaç: İş Teftiş Kurulu proje ekiplerince gerçekleştirilmiş çalışmaları bir araya getirmek.

İçerik: Bu çalışma; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Teftiş Kurulu Başkanlığı’na bağlı 8 Grup Başkanlığında, 8 sektörde (soğuk ve sıcak metal işleri; polyester atölyeleri, hizmet sektörü hazır giyim, ayakkabı imalatı, deri konfeksiyon imalatı, oto tamir ve bakım, oto kaporta ve boya) yürütülmüştür. 1994 yılında yapılan çalışmaya katılan Grup Başkanlıklarına İş Teftiş Malatya Grup Başkanlığında görevli İş Müfettişleri de dahil edilmiştir. Kitapta, her bir sektör şu başlıklar etrafında değerlendirilmiştir: Öncelikli riskleri belirlemek” bölümünde, “seçilen risk, riskin seçilme nedeni, riske bağlı olarak ele alınacak hedef grup, riski çözme ortamı, riske yönelik çalışmalarda kullanılması düşünülen eğitim ve iletişim araçları, çalışan çocuklar projesinin uygulanmasında karşılaşılan eğitsel ve iletişimsel sorunlar, belirtilmesi gereken diğer hususlar” yer almaktadır. “Saha çalışmaları -eğitim çalışmaları- eğitim ve iletişim araçlarının üretilmesi” bölümünde ise; “ulaşılan işyerlerine ait sayısal veriler, iletişim ve eğitim araçları ile ilgili olarak yapılan çalışmalar, saha çalışmaları, eğitim çalışmaları, yapılan çalışmaların değerlendirilmesi, öncelikli riskin son durumu, bu aşamada verilen sonucun yeterliliği, yetersizliklerin nedeni, doğru olmadığı düşünülen uygulamalar, elde edilen sonuca katkı sağlayacağı düşünülen yeni öneriler” yer almaktadır. “Saha çalışmaları-eğitim çalışmaları-öneriler” bölümünde; “riskin çözümü için yapılan çalışmalar, bu dönemde başlatılan yeni çalışmalar, çalışmanın sonuçları, öneriler” bölümleri yer almaktadır.

Yöntem: Bu çalışmada, bir kısmı 1994 yılındaki çalışmalara katılmış 39 İş kitlenin bilgilendirilmesi, duyarlılaştırılması ve eğitilmesi görevlerini, seçilmiş amaca uygun olarak, doğru hedef kitle, doğru yer ve zamanda, uygun yöntem ve araçları kullanarak gerçekleştirilebilmek amacıyla “iletişim ve eğitim teknikleri” ve eğitimlerde kullanacakları eğitim-iletişim araçları konusunda eğitilmişlerdir. Bu çalışmada, iş denetimi klasik yaklaşımdan çıkarılarak yeni yaklaşımlara yönelinmiştir. Uygulanan yöntem, üç aşamalıdır: Birinci aşama gözleme ve dinlemektir; ikinci aşama değerlendirmek ve anlamaktır; üçüncü aşama ise tutum ve davranış değişikliği için davranmak ve politika oluşturmaktır. Üçüncü aşama, ILO-IPEC ile birlikte yürütülen “İletişim ve Eğitim Teknikleri Projesi” kapsamında yapılmıştır.

Alıntı: İşverenler, işyerlerinde uygun bir havalandırmanın gerekliliğini, uygun kişisel koruyucular kullanmanın yararlarını, kaliteli malzemenin faydalarını, boya yapılan bölümün tecrit edilmesi gerektiğini fazla çalışmanın zararlarını kabul etmelerine karşın, maliyet hesaplarına girdiklerinde tutumları direnmeye dönüşmektedir. Bu nedenlerle, ekonomik güce dayanan konularda olanaklarını zorlayarak gereklilikleri yerine getirmeye çalışmaları, bunun için harekete geçmeleri, tutum ve davranış değişikliği oluşturmaları, uzunca bir süreç sorunu olup, bu süreç içinde aralıklarla eğitim çalışması yapılması gerekmektedir.(s.22)

Bazı Anahtar Sözcükler: çocuk emeği, risk, işçi sağlığı iş güvenliği, çırak eğitimi

Çalışmanın Adı: Geleneksel Çıraklıktan Çocuk Emeğine: Bir Alan Araştırması

Çalışmanın Türü: Rapor

Çalışmanın Yazarı: Sema Erder – Kuvvet Lordoğlu

Çalışmanın Sunuluş-

Basım Yılı ve Yeri: 1993, İstanbul

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 223

Amaç: çocuk emeğini yaygın olarak kullanan bazı sektörlerdeki emeğin konumunu, gerek emek arzedenler gerekse emeği istihdam edenler yönünden incelemeyi hedeflemektedir.

İçerik: Birinci bölümde çocuk işçilik, İstanbul’da çocuk emeğinin konumu, çıraklık eğitimi ve ilgili merkezler gibi kavramların üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde işveren araştırması ile ilgili bulgulara yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise çırak araştırması ile ilgili bulgulara yer verilmiştir. Dördüncü bölümde çırakların çalışma koşulları, beşinci bölümde çırakların konumlarını algılayışları, altıncı bölümde çırak kızlar, yedinci bölümde beklentiler, sekizinci bölümde özet bulgular ve sonuç yer almaktadır.

Yöntem: Araştırma esas olarak ümraniyede küçük sanayi işyerlerinde yoğun olarak çocuk çalıştıran metal, makine imalatı ve tekstil sektörlerinde yapılmış olan görüşme ve gözlemlere dayanmaktadır.

Alıntı: Sonuç olarak mevcut çıraklık sistemi, işveren, devlet ve çıraklar arasındaki ilişkileri düzenleyici bir sistemdir. Şu andaki işleyiş açısından tarafların üçü de sistemden hoşnut gözükmektedir. Ancak, bu durumun gerçekten işgücü piyasasına yeni giren ve gelecekte istihdam yapısının kaynağını oluşturacak çalışan çocukların hüner kazanmasına ve gelirlerini yükseltmeye ne ölçüde katkıda bulunduğu konusunda kuşku taşımaktayız. (s.183)

Bazı Anahtar Sözcükler: çıraklar, çocuk emeği, çırak eğitimi, ulusal mevzuat