Geçer, H.; Çağlayan, Ç.(2004); ‘‘Kocaeli Meslek Eğitim Öğrencilerinde İş Kazası Sıklığı”, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 20:27-33

Geçer, H.; Çağlayan, Ç.(2004); ‘‘Kocaeli Meslek Eğitim Öğrencilerinde İş Kazası Sıklığı”, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 20:27-33.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 16

Kapsam:

Araştırmada, Kocaeli Mesleki Eğitim Merkezi (M.E.M.) öğrencilerinin sosyo-demografik özellikleri ortaya konmuş, çalışma koşulları saptanmış, iş kazası geçirme sıklığı ve bunu etkileyen etmenlerle ilişkisi araştırılmıştır. Kesitsel tipteki araştırma için örnek seçilmemiş olup, Kocaeli Meslek Eğitim Merkezi’nde öğrenim gören 773 öğrenciden 703’ü (%90,9) araştırmaya katılmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Çocukların çalışma yaşamında geçirdikleri iş kazaları, onların genç yaşta ruhlarında ve bedenlerinde taşıyacakları bir iz olarak kalmaktadır. Çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve gerekli önlemlerin alınmasıyla iş kazalarının önüne geçmek olasıdır. Kocaeli Meslek Eğitim Merkezi öğrencilerinin geçirdikleri iş kazaları sonucunda %11,6’sı üç günden az, %3,9’u sekiz gün ve üzeri işgöremez duruma gelmişlerdir. (s.32)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk işçiler, çalışma koşulları, iş kazası, sosyo-demografik düzey

Bakar, C; Maral, I; Aygün, R; “Ostim ve Ahievran Çıraklık Eğitim Merkezlerinde Eğitim Gören Çırakların Sosyo-Demografik Özellikleri, Çalışma Nedenleri ve İş Yaşamı ile İlgili Özellikleri”, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 2004, 17:21-27

Bakar, C; Maral, I; Aygün, R; “Ostim ve Ahievran Çıraklık Eğitim Merkezlerinde Eğitim Gören Çırakların Sosyo-Demografik Özellikleri, Çalışma Nedenleri ve İş Yaşamı ile İlgili Özellikleri”, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 2004, 17:21-27

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 20

Kapsam:

Ankara İli’ndeki iki Mesleki Eğitim Merkezi’nde (MEM) eğitim gören çocukların sosyo-demografik özelliklerinin, çalışma nedenlerinin ve çalışma hayatı ile ilgili özeliklerin saptanması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma, 2002 Haziran ayında Ostim ve Ahi Evran MEM’de uygulanmıştır. 2575 çırak öğrenciden, 1434’ne(%55,7) ulaşılmıştır. Araştırmada, gözlem altında anket doldurma tekniği ile üç bölümden oluşan anket formu kullanılmış, birinci bölümde tanımlayıcı, ikinci bölümde aile ile ilgili ve üçüncü bölümde yapılan işle ilgili özellikler sorgulanmıştır. Veri toplama aşaması araştırma görevlisi ve intern doktorlar tarafından tamamlanmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Bu araştırma, 2002 Haziran tarihinde Ostim ve Ahievran Mesleki Eğitim Merkezi’nde(MEM) yapılmıştır. Araştırma öncesinde konu hakkında bilgi vermek amacıyla okul idarecileriyle görüşülmüş ve İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nden yazılı izinler alınmıştır. Ostim MEM’de 44 meslek dalında 1176, Ahievran MEM’de ise 35 meslek dalında 1399 çırak, eğitim görmektedir. Çalışmada iki MEM’de eğitim gören tüm öğrencilere ulaşılması hedeflenmiş, 1434(%55,7) öğrenciye ulaşılmıştır. Araştırma tarihinin dönem sonunda olması nedeniyle devamsızlık problemi olduğundan, araştırmaya katılım düşük olmuştur.

Bazı Anahtar Sözcükler:

çıraklar, çırak eğitimi, iş kazası, sosyo-demografik düzey

 

Varol, N.(1999); “Yetişkinlerin Çocuklara Karşı Görevlerini Belirleyen En Başlı Unsur Davranışlarıdır”, İşveren Dergisi, Cilt 37, Sayı 7, Nisan, Ankara.

Varol, N.(1999); “Yetişkinlerin Çocuklara Karşı Görevlerini Belirleyen En Başlı Unsur Davranışlarıdır”, İşveren Dergisi, Cilt 37, Sayı 7, Nisan, Ankara.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 6

Kapsam:

TİSK/ILO-IPEC programı çerçevesinde, çalışan çocukların çalışma koşullarının yerinde tespiti ve sağlık hizmetinin verilebilmesi amacıyla Temmuz 1998’de başlayan çalışmanın sonuçlarını içeren makale, artan sorunlara karşı etkin ve duyarlı yaklaşımlarla çözüm üretilebileceğini vurguluyor. Bu doğrultuda İşyeri Ortak Sağlık Birimleri içindeki “Çocuk Büroları” eliyle çocuk işçilere ve işverenlere danışmanlık ve rehberlik hizmetinin verilmesini öneriyor.

Çalışmadan Bir Alıntı:

Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı tarafından gerçekleştirilen 175 çocuğun genel sağlık muayenesi, kulak işitme testleri, solunum fonksiyon testleri ile renkli görme muayeneleri sonucunda, %91,4 çocukta sağlık yönünden iyilik halinden sapmalar görüldüğü bildirilmiş, bu çocuklarda da en sık geçirilmiş orta kulak hastalığına bağlı kulak zarında düzensizlik tespit edilirken, 20 çocukta solunum fonksiyon test sonuçlarında azalma, 17 çocukta görme azalması, 12 çocukta gürültüye bağlı işitme azalması, 12 çocukta meslek dışı nedenlerle işitme azalması, 7 çocukta renk körlüğü, 4 çocukta kulakta enflamasyon, 3 çocukta kalpte üfürüm, 2 çocukta düşük tansiyon tespit edilmiştir. (s.23)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk işçiler, çocuk sağlığı, çocuk büroları, iş kazası, meslek hastalığı

 

 

 

 

 

 

 

Öke, M. K.(1979); “Ankara’da Çırakların Çalışma Koşulları Üzerinde Toplumbilimsel Araştırma”, Çalışma Dergisi, Ocak-Nisan, s. 37-56.

Öke, M. K.(1979); “Ankara’da Çırakların Çalışma Koşulları Üzerinde Toplum bilimsel Araştırma”, Çalışma Dergisi, Ocak-Nisan, s. 37-56.

Yararlanılan Kaynak Sayısı:

Kapsam:

Makale, Ankara’nın Sanayi Çarşısı’nda ve Siteler’de bulunan 15 işyerinde 40 çırak ve genç işçi üzerinde uygulanan anket çalışması bulgularına ve Çırak-Der Ankara Şube Başkanı ile yapılan ve olduğu gibi aktarılan sınırlı bir görüşmeye dayanmaktadır. Anket formunda 41 tane soru yer almaktadır ve deneklerin yaşlarına, önce çalıştığı işyerlerine, işyerindeki kıdemlerine, sosyal güvencelerine, ne denli üretimin içinde olduklarına, günlük iş sürelerine, ücretlerine, tatil ve bayramlarda çalışma durumlarına, yıllık izin kullanmalarına, mesleksel sağlık ve güvenliğe, Çalışma Bakanlığı müfettişleriyle aradaki mesafeye, çalışmaya başlama nedenlerine, okul ile bağlarına, eğitim durumlarına, bir gün içinde ne kadar dinlenebildiklerine, kardeş sayılarına ve baba mesleklerine vb. ilişkin sorular sorulmuştur. Ayrıca kısaca hukuksal boyuta da değinilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Anket bulguları açıkça, eylemli olarak üretim sürecinin içinde olduklarını gösterirken, çıraklar nasıl bir zorlama getirilirse getirilsin öğrenci değildir ve olamazlar. Bunlar kalifiye olmayan genç emekçilerdir ve yaşlarının küçüklüğü dışında ergin işçilerden hiçbir farkları yoktur. Bu nedenle, bu kimselerin sosyal yararlandırılmaları, iş yasası kapsamına alınarak koruyucu hükümlerden yararlandırılmaları zorunludur. Türkiye’de sanayi çıraklığı diye bir kavram kabul edilemez, bunun kabul edilmesi yukarıdaki bulgularda görüldüğü gibi genç emekçilerin işverenler tarafından sömürülmelerinin legalize edilmesi, hukuka dayandırılması demektir. Bu nedenle bu kavram tümüyle reddedilerek literatürden çıkarılmalıdır. Çıkarılmalıdır çünkü bu yapı içinde hangi yasal düzenleme getirilirse getirilsin ıslahı olanaksızdır. (s.44-45)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çıraklık, çalışma koşulları, işçi sağlığı iş güvenliği, iş kazası, toplumbilim

Karataş, K.(1993); “Çocuk İşgücü Sorunu: Nedenleri, Sonuçları ve Çözüm Önerileri”, HÜ Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi, Cilt 11, Sayı 1-2-3, s. 85-102.

Karataş, K.(1993); “Çocuk İşgücü Sorunu: Nedenleri, Sonuçları ve Çözüm Önerileri”, HÜ Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi, Cilt 11, Sayı 1-2-3, s. 85-102.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 12

Kapsam:

Dünyada ve ülkemizde çocuk işgücü kullanımını tarihçesiyle birlikte veren çalışmada, ulusal ve uluslararası düzlemde çocuk işgücü ile ilgili hukuksal düzenlemelere de yer verilmiştir. İzleyen bölümde, çocuk işgücü kullanımının nedenleri ve yoğunlaştığı iş türleri belirtilip varolan çalışma koşullarının çocuk üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Makalenin sorunun çözümü bağlamında politika ve hizmet önerilerinde bulunduğu son bölümünde, kamuoyunun bilinçli ve duyarlı kılınarak toplumsal değişimin sağlanmasının önemi vurgulanmaktadır. Bu süreçte toplumun tüm kesimlerinin aktif katılımının gerekliliği belirtilmiştir.

Makaleden Bir Alıntı:

Büyüme çağındaki çocuklar, direnç kapasitesi düşük ve kas gücü zayıf olduğundan, daha çabuk yorulmaktadırlar. Bu nedenle, meslek hastalıkları ve iş kazalarına daha açık durumdadırlar. İş kazaları konusunda, özellikle gelişmekte olan ülkelerde yeterli istatistikler bulunmamaktadır. Ancak bazı gelişmiş ülkelerdeki istatistikler, iş kazaları içinde çocuk işçilerin oranının oldukça yüksek olduğunu göstermektedir. (s.96)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk işçiler, çocuk emeği, çalışma koşulları, uluslararası mevzuat, çocuk sağlığı, iş kazası, meslek hastalığı, toplumsal değişim

Fişek, A.G.(1999); “Çalışan Çocuklar ve Küçük ve Orta Boy İşletmeler”, İşveren Dergisi, Cilt 37, Sayı 7, Nisan, Ankara.

Fişek, A.G.(1999); “Çalışan Çocuklar ve Küçük ve Orta Boy İşletmeler”, İşveren Dergisi, Cilt 37, Sayı 7, Nisan, Ankara.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 5

Kapsam:

Küçük işletmelerin ekonomide yeniden keşfedilen önemi ve avantajlarının yanında, düşük işçi sağlığı iş güvenliği düzeylerinin de değerlendirilmesi gerektiğini vurgulayan çalışma, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlem alma eksikliğinden kaynaklanan bir sonuç olduğu ve işyerinde çalışan işçi sayısı azaldıkça da (çocuk çalıştırılan işyerlerinde daha da vahim olmak üzere) düştüğü belirtilmiştir. Uluslararası gündemde, çocuk emeği sorununun son zamanlarda “hoşgörülemeyecek çocuk emeği” ekseninde tartışmalara kaydığı ve bu yelpazede “zor”la çalıştırmadan “zor”lu koşullara kadar olan kesim çalışmanın alanını belirlemektedir.

Çalışmadan Bir Alıntı:

19 yaşın altında 182 çocuk-genç, iş kazalarıyla meslek hastalıklarına bağlı ölüm ya da işgöremezlik sonucu çalışma yaşamından uzaklaşmıştır. Bu, aynı nedenlerle çalışma yaşamından uzaklaşanların %3,1’ini oluşturmaktadır. Geçici işgöremezlik verilen ve bir süre sonra işinin başına dönen çocuk-gençlerin oranı ise %2,7’dir. (s.19)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, işçi sağlığı iş güvenliği, iş kazası, meslek hastalığı, küçük ve orta boy işletmeler, çalışma koşulları

Fişek, A.G.(1979); “Bir İnsan Hakkı Olarak Çocukların ve Gençlerin Korunması”, Okul Defteri, Temmuz, Sayı 3, s. 19-21.

Fişek, A.G.(1979); “Bir İnsan Hakkı Olarak Çocukların ve Gençlerin Korunması”, Okul Defteri, Temmuz, Sayı 3, s. 19-21.

Yararlanılan Kaynak Sayısı:

Kapsam:

Makale, hukuksal boyut ağırlıklıdır. Çocukların çalışma yaşamına girişlerinin nedenlerine yer verildikten sonra, çocukların çalıştırılmalarıyla ilgili sosyal politika tedbirlerinin gelişimine deyinilmiş, uluslararası uluslararası ve ulusal mevzuattaki düzenlemeler aktarılmıştır. Ayrıca Ankara-Siteler ve Sanayi Çarşısı’nda çıraklar ve genç işçiler üzerinde yapılan bir araştırmanın ve SSK’nin iş kazası ve meslek hastalıkları istatistiklerinin bazı bulgularına yer verilmektedir.

Makaleden bir Alıntı:

Çocuk ve gençleri, iş hukukunun koruyucu şemsiyesinden koparma yolu da ülkemizde bulunmuştur. Bu kesimin büyük bir bölümü, çırak olarak çalıştırılmaktadır. Bugün Türkiye’de, “Çıraklık ve Ustalık Yasası”nın iş hukuku mevzuatının içine girip girmediğini tartışan uygulayıcılar vardır. Yine bu yasa, “haftada en çok 8 saat eğitim yapması öngörülen” çırakları öğrenci olarak tanımlamaktadır. Çıraklık, kalfalık ve ustalık yasasının diğer bazı hükümleri de gözönüne alındığında, çırak kalfa ve ustaları korumak için değil, bunları çalıştıranları (veya eğitenleri !) korumak için çıkarıldığı izlenimini uyandırmaktadır. (s.20)

Bazı Anahtar Sözcükler:

ulusal mevzuat, çalışan çocuklar, çıraklar, çırak eğitimi, iş kazası, meslek hastalığı

 

 

Çalışan Çocuklarla İlgili Mevzuat

Çalışmanın Adı: Çalışan Çocuklarla İlgili Mevzuat

Çalışmanın Türü: Rapor

Çalışmanın Yazarı: Dr. Samira Yener – İstiklal Alpar

Çalışmanın Sunuluş-

Basım Yılı ve Yeri: Ocak 1985, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 28

Amaç: Azgelişmiş ülkelerde çocuk istihdamının, çocukların çalıştırılma nedenlerini ve istismarını ortadan kaldırmaya yönelik uygulamalarla, önüne geçilmesi.

İçerik: Çocuk çalışmasının nedenleri genel bir çerçeve olarak verildikten sonra, mevzuatımızda çocuk çalışması ile ilgili düzenlemeler ve sınırlamalara yer verilmiştir. İzleyen bölümlerde, çıraklarla ilgili yasal düzenlemeler ele alınmıştır. Çalışmanın son bölümünde, yasalarla ilgili uygulamalara ve bu bağlamda korunmaya muhtaç çocukların durumuna dair tespitlerde bulunulmaktadır.

Yöntem: Çalışmada ağırlıklı olarak alan araştırmalarına dayalı literatür taramasını uygulayan betimleyici bir yöntem kullanılmıştır.

Alıntı: Yaş konusunda yasaların koydukları yaş sınırlamalarında çelişkiler ortaya çıkmaktadır. İlköğretim ve Eğitim Kanunu (No: 222) mecburi ilköğretim çağı olan 6-14 yaşları arasında ilköğretime devam etmeyenlerin resmi ve özel işyerlerinde ücretli ve ücretsiz çalıştırılamayacağı hükmünü getirirken, 14 yaşını sınırlama olarak koymaktadır. Buna karşılık 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu 12 yaşından küçüklerin fabrika ve imalathanelerde çalışmasını yasaklamakta, 2089 sayılı Çıraklık Kanunu ise 12 yaş sınırlamasını getirirken, 1475 sayılı İş Kanunu’nun 67. maddesi sağlık ve gelişmelerine öğrenimlerinden faydalanma kabiliyetlerine zarar vermeyecek nitelikteki hafif işlerde 13 yaşını doldurmuş çocukların çalışmalarına izin vermektedir. (s.23)

Bazı Anahtar Sözcükler: çıraklar, korunmaya muhtaç çocuklar, ulusal mevzuat, iş kazası, meslek hastalığı

 

 

 

Mesleki Eğitim, Toplumsal Statü ve İş Riskleri Bakımından Çıraklık Eğitiminin Etkinliğini Tespit Araştırması

Çalışmanın Adı: Mesleki Eğitim, Toplumsal Statü ve İş Riskleri Bakımından Çıraklık Eğitiminin Etkinliğini Tespit Araştırması

 

Çalışmanın Türü: Ön Hazırlık Raporu

 

Çalışmanın Yazarı: MEB Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü

 

Çalışmanın Sunuluş-

Basım Yılı ve Yeri: Mayıs 1997, Ankara

 

Çalışmanın Dili: Türkçe

 

Sayfa Sayısı: 35

 

Amaç: Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü ile ILO-IPEC işbirliğinde 35 il ve 47 ÇEM’nde yapılan araştırmanın verilerini sonuç raporu hazırlanması aşamasında düzenlenip, yorumlanması.

 

İçerik: Ön rapor, araştırma kapsamındaki bir dizi sorunun verileri ve değerlendirmelerini sunmaktadır.

 

Yöntem: Bulunduğu bölge ve çırak sayısı dikkate alınarak seçilen 35 ilde, 47 ÇEM ve 8 meslek alanındaki 38 meslek dalında eğitim gören 21.789 çırak öğrenci örneklemi oluşturmuştur. Pratik eğitim verilen 11.846 işyerindeki işveren ve ustalardan da bilgi toplanmıştır. Araştırmayı yürüten 633 öğretmenin de kendi gözlemleri ankete eklenmiştir.

 

Alıntı: Çırak öğrencilerin geçirdikleri kazaları tespit amacına yönelik soruya alınan cevaplara göre ankete katılan çırakların %49,5’inin hiç iş kazası geçirmemiş oldukları %30,6’sının doktora gitmeyi gerektirmeyen küçük ve önemsiz çizik-kesik vb. yaralanmalar geçirmiş oldukları, %25,9’unun ise ayakta tedavi gerektiren türde iş kazası geçirmiş olduğu tespit edilmiştir. Hastanede yataklı tedavi gerektiren iş kazası geçiren çırak sayısı ise %4 olarak tespit edilmiştir. (s.16)

 

Bazı Anahtar Sözcükler: çalışan çocuklar, çırak eğitimi, çalışma koşulları, iş kazası, suç