Çalışmanın adı: Çocuk ve Sosyal Güvenlik

Çalışmanın adı: Yoksulluğun Çocuk İstihdamı Üzerindeki Belirleyiciliği

Çalışmanın Türü: Tezsiz Yüksek Lisans Projesi

Çalışmanın Yazarı: Metin Turan

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İzmir, 2006 (Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 134

Amaç: Yoksulluk ve yoksulluğun çocuk istihdamı üzerindeki belirleyici

etkisinin incelenmesi.

İçerik: İlk bölümde yoksulluk, çocuk istihdamı ve ilgili kavramlar açıklanmıştır. İkinci bölümde, çocuk istihdamının hangi gerekçelerle ortaya çıktığı, biçimlerinin ne olduğu ve ne gibi sonuçlar doğurduğu incelenmektedir. Üçüncü bölümde, dünyada ve Türkiye’de yoksulluğun ve çocuk istihdamının boyutları ortaya konularak, yoksulluğun çocuk istihdamı üzerinde ne derecede belirleyici olduğu irdelenmiştir.

Yöntem: Literatür tarama yöntemi kullanılmıştır.

Alıntı: Genel alamda aile açısından çocuk çalıştırılmasının temel nedeni yoksulluktur. Genellikle hane halkının temel ihtiyaçlarını karşılamanın bir yoludur. Ekonomik ve sosyal güvenlikten yoksun ailelere sahip çocuklar, ailelerinin yaşam mücadelesine katkıda bulunmak için çalışmak zorundadırlar. Bazı durumlarda eve gelir getiren tek kişi, çocuk olmaktadır. (s.111)

Anahtar kelimeler: yoksulluk, çocuk emeği, sosyal güvenlik, çocuk işçilik nedenleri

Çalışmanın adı: Çocuk İstihdamı

Çalışmanın Türü: Doktora Tezi

Çalışmanın Yazarı: Zafer Kaplan

 Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İstanbul, 2001 (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 196

Amaç: Çocuk istihdamının değişik boyutları ile incelenmesi ve gelecekte

çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılabilmesi için neler yapılması gerektiğine ilişkin, ışık tutabilmesi bakımından ortaya somut olguların konması.

İçerik: Birinci bölümde temel kavramlar anlatılmış ve tanımlamalar yapılmıştır. İkinci bölümde, çocuk hakları boyutu ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, çocuk istihdamı olgusu Türkiye ölçeğinde incelenmiştir. Dördüncü bölümde, İstanbul Eminönü ilçesi Sultanahmet semtinde gerçekleştirilen alan çalışmasına yer verilmiştir.

Yöntem: Literatür tarama ve alan araştırması yöntemleri kullanılmıştır. Anket, sokakta satıcılık yaparak çalışma içinde görülen 80 çocuk üzerinde, görüşme yapılarak gerçekleştirilmiştir. Niceliksel tespitler değil, niteliksel tespitlerin üzerinde durulmuştur.

Alıntı: Çocuğun değeri, toplumların geleneksel ve sanayi toplumu olmalarına göre değişmektedir. Toplumların sanayileşmesi ile birlikte; çocuğun ekonomik değeri, çocukların çalışmasını sınırlandıran iş kanunları, zorunlu eğitim ve sosyal güvenlik önlemleri, çocuğun potansiyel ekonomik değerini azaltırken; çocuğun maliyetini arttırmaktadır. (s.21)

Anahtar kelimeler: çalışan çocuklar, çocuk hakları, sanayileşme, ulusal mevzuat, sosyal güvenlik

Oktay, N.(2000); “Çalışan Çocukların Ekonomiye Etkileri: Adana’da Küçük Ölçekli İşletmelerde Çalışan Çocuklarla İlgili Bir Alan Araştırması”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı: 48, Ocak-Şubat.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Araştırma, Adana ilinde çalışan çocukların ekonomiye olan katkılarını saptamak amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla kentteki oto-boya-kaporta-tamir atölyelerinde çalışan, 0-16 yaş grubunda olan işçi çocuklar ve onların işverenleri ile yüz yüze anket çalışması yapılmıştır. Anket çalışması araştırmayı yürüten kişi tarafından yapılmış; işçi çocuklara 45, işverenlerine 35 soru yöneltilmiştir. 50 den fazla işyeri dolaşılmış, 103 işçi, 41 işveren olmak üzere toplam 144 denekle görüşülmüştür.

Makaleden bir Alıntı:

Çalışan çocuklar haftada tek gün izin kullanmakta, yıllık izin kullanmamaktadırlar. % 88,3 ‘nün işe girmeden önce işverenle hiçbir anlaşma yapmadığı görülmektedir. Anne, baba ve kardeşleri herhangi bir sosyal güvenlik kapsamında olmayan bu çocukların kendilerinin de hiç bir sosyal güvenliği bulunmamaktadır. % 70,9’u çalıştığı süre içerisinde hiç doktora gitmemiştir. Çocukların evlerinde, enformel tabir edilen sektörde, kendileri dışında çalışan en az bir kişi daha vardır. Yine büyük bir kısmı işyerinde kendisine karşı yapılan bir ya da birden fazla şiddet eylemi ile karşılaşmıştır. İşverenlerin %65,9’u ilkokul mezunudur. % 95’i 5 yıldan fazladır bu işi yapmaktadır. (s.10)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, ekonomiye katkı, enformel sektör, sosyal güvenlik

Mustafayeva, U.(2003); “Kırım’da Çalışma Yaşamında Çocuklar”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı: 67, Mart-Nisan.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Öncelikle, Kırım hakkında kısa bir bilgi verilmiştir. Daha sonra bölgede artan çocuk işçiliğinin nedenleri incelenmiş ve en önemli etkenlerden biri olarak gösterilen rejim değişikliği ve sosyalizmin yıkılışı üzerinde durulmuştur. İlerleyen bölümlerde, geçmişte işleyen düzen ve bugünkü durum karşılaştırılmıştır. Sosyal devletin zamanla çökmesi, yeni serbest rejimle birlikte düşkünler ve yoksulların güvenlik şemsiyelerinin ellerinden alınmasının duruma yaptığı etki anlatılmıştır. Bunların yanında ilerleyen paragraflarda, Kırımlı çocukların hangi işlerde çalıştıkları da anlatılmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Burada sosyal güvenlik konusuna değinmenin tam zamanıdır. Çocuk çalışıyorsa bu genelde ailenin çaresizliğini gösterir. Ya çok-çocuklu aileden gelir, ya annesi ya da babası çalışmıyordur(işsiz, hasta olabilir); ya da ailede alkolik vardır vs. Bunlar devam ettirilebilir. Ancak bunlar gördüğümüz kadarıyla genelde gelirleri düşük, sosyal yardımlara muhtaç ailelerdir. Sovyetler Birliği zamanında çok güçlü bir sosyal güvenlik sistemi vardı. (s.9)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, sosyal güvenlik

Gelegen, D.(2001); “Çocuk Emeği”, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Nisan, 6:42-46.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 1

Kapsam:

Leon Warshaw’ın makalesi, (Precarious Employment and Child Labour, Encyclopaedia of Occupational Health and Safety, International Labour Organization, Cenova, 1998.)dilimize çevirilmiştir. Çocuk işçiliği, çocuk köleliği kavramları açıklanmıştır. Daha sonra ILO’nun verilerinden faydalanarak konuya derinlik kazandırılmıştır. İlerleyen bölümde çocukların hangi işlerde çalıştıkları ve bu işlerin potansiyel zararları tartışılmıştır. Son bölümde, çocuk işçiliğinin ekonomik ve sosyal sonuçları aktarılmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

İşçilerin yoksullaştırmaya, sömürüye ve suistimale uğradığı; sağlık ve güvenliklerinin büyük risk altında olduğu birçok istihdam biçimi vardır. Tüzük ve mevzuatlarla gösterilen çabalara, uluslar arası sözleşme ve anlaşmalara atılan imzalara ve bunların gösterdiği çözümlere rağmen bu tür çalışma koşulları insanların yoksulluğu, ezilmişliği, kötü barınma ve beslenme koşulları ortadan kalkmadığı sürece devam edecek gibi görünmektedir. İşçiler içinde bulundukları bataklıktan kurtulmaları için gerekli olan bilgilenme, eğitim, beceri kazanma, koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerinden yararlanma olanaklarına da sahip değillerdir. (s.6)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk işçiler, çocuk köleliği, çocuk sömürüsü, çalışma koşulları, sosyal güvenlik, yoksulluk

Tezgider, G.(1979); “Çalışma Hayatında Çocuğun Durumu Üzerine”, Çalışma Dergisi, Ocak-Nisan, s. 57-66.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makalede, çocukların neden ve nerelerde çalıştıklarına yer verilmiş; gelir dağılımındaki çarpıklığa dikkat çekilmiştir. Çalışan çocuklarla ilgili anayasal boyuta deyinildikten sonra, çalışan çocukların yoğun ve acımasız bir sömürü ile karşı karşıya oldukları ortaya koyulmuş, çalışan çocukların fiziksel ve ruhsal sağlıklarının ve ahlaki gelişimlerinin bozulduğu vurgulanmıştır. Ayrıca çalışan çocukların eğitimden uzak, sosyal güvencelerden yoksun oldukları konularına yer verilmiştir. Çıraklık statüsü sorgulanmış, “öğrencilik statüsü çıraklar için daha da yoğun bir sömürünün kapısını mı açmaktadır” sorusu yükseltilmiştir. Çalışan küçüklerin çıkarlarını savunmalarını engellemek üzere, sendikalaşmalarının önlendiği vurgulanmış, bu bağlamda “çıraklık statüsü”nün olumsuz etkisine değinilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Gerçekte, her geçen gün başta asgari yaş haddinin tespit edilmesi, iş saatlerinin kısaltılması, yaptırımların etkinliğinin sağlanması olmak üzere yeniden düzenleme gereğini duyuran bu yetersiz yasa hükümleri dahi uygulanmamaktadır. Öyle ki, ülkemizde belki de en fazla çiğnenen yasa hükümleri çalışan çocukları koruyucu hükümlerdir denebilir. Örneğin çocuklar sekiz saatin dahi üzerinde çalıştırılmakta, sağlık muayeneleri hemen hiç gerçekleşmemektedir. Bu aykırılıklar çoğu zaman izlenmemekte, yaptırımsız kalmaktadır. Kaldı ki, yaptırım uygulansa da değişecek bir şey yoktur. Yasalara aykırılık halinde işverenin ödeyeceği ceza 1500 liradır. Çocuklarımızın sağlığı bu kadar ucuzdur. (s.62)

Bazı Anahtar Sözcükler:

asgari yaş, çıraklık, çocuk gelişimi, çocuk sağlığı, çocuk işçilik nedenleri, ulusal mevzuat, sendikalar, sosyal güvenlik