Çalışmanın adı: Sanayi sitesinde çalışan çocuk işçilerin çalışma koşulları ve istismara bakışı

Çalışmanın Türü: Yüksek Lisans Tezi

Çalışmanın Yazarı:  Gülcihan Arkan

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri:2011,Gaziantep(Gaziantep Üniversitesi / Sağlık Bilimleri Enstitüsü / Hemşirelik Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili:  Türkçe

Sayfa Sayısı:158

Amaç:

Bu çalışma, sanayi sitesinde çalışan çocuk işçilerin çalışma koşulları ve istismara uğrama durumlarını incelemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır.

İçerik:

Giriş kısmında çalışan çocuk tanımına, dünya ve Türkiye genelinde çalışan çocuklara değinilmektedir. Çalışmanın ilerleyen kısımlarında alan araştırmasına yer verilmektedir.

Yöntem:

Araştırmada veri toplama aracı olarak 72 sorudan oluşan anket formu kullanılmıştır. Veriler SPSS paket programında değerlendirilmiş, istatistiksel analizler kullanılmıştır.

Alıntı:

Kahramanmaraş Küçük Sanayi Sitesinde çalışan 9-18 yaş arasındaki çocuk işçilerin çalışma koşullarını ve istismara bakışlarını belirlemek amacıyla yapılan araştırmada; Araştırmada katılanların %64.2’sinin 17-18 yaşında, %98.4’ünün erkek, %59.8’inin çekirdek ailede yaşadığı; %86.7’sinin ailesinin sosyal güvencesi olduğu; %78.7’sinin ilköğretim mezunu, %9.6’sının lise terk, %7.2‟sinin okula devam ettiği, %2.8’inin açık öğretim lisesi okuduğu, %1.6’sının lise mezunu olduğu, Çocukların %4.8’inin okuldaki başarısızlık, %2’ının ekonomik yetersizlik, %0.4’ünün kısa zamanda iş sahibi olmak için okulunu terk ettiği (s.121).

Anahtar kelimeler:

Çocuk işçiliği, çocuk istismarı, çocuk emeği.

Çalışmanın adı: Türkiye`de çalışan çocukların istismarı: Ankara Ulus sanayi bölgesi örneği

Çalışmanın Türü: Doktora Tezi

Çalışmanın Yazarı: ÖZGE YALÇIN

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: 2004,Ankara(Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Sosyoloji Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 191

Amaç:

İçerik:

Emek piyasasının değişim ve dönüşümleri ve bu değişimlerin Türkiye’deki yansımaları tarihsel bir perspektifle ele alındıktan sonra, bu emek piyasasının önemli bir olgusu ve aynı zamanda da sorunu olan çocuk işçiliği Ankara’da Sanayi Bölgesinden seçilen örneklemden yola çıkılarak tartışılmaktadır.

Yöntem:

Literatür tarama yöntemi kullanılmakta,alan çalışması ile desteklenerek tartışılmaktadır.

Alıntı:

Anahtar kelimeler:

Çocukların çalışma koşulları,çocukların istismarı,çocuk sömürüsü.

Yaşar,Yenimahalleli,G.(2013) “Çocuk ve Gençlerin Şiddet ve İstismara Karşı Korunması;19 Günlük Etkinlik ve Dünya Günü (1-19 Kasım)”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:129, Temmuz-Ağustos.S,3-5.

Alphan,Y.(1979); “Yoksulluğun Pençesindeki Çocuklar”, Çalışma Dergisi, Sayı: 94,Eylül-Ekim, s.2-3.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 10

 Kapsam:

Sosyal politikanın gelişmesine engel olan önemli alanlardan yoksulluğun çocuklara yansımasını ve bunun sonucunda ortaya çıkan çalışan çocuk, çocuk ticareti, küçük yaşta evlilikler gibi başlıklara ve çeşitli ülkelerde çocukların bu olumsuzluklardan daha az etkilenmeleri yönünde atılan adımlara değinilmektedir.

Makaleden bir Alıntı:

Bazı Anahtar Sözcükler:

Çocuk ticareti, yoksulluk, çalışan çocuklar, aile, küçük yaşta evlilik

Alpan,Y.(2007); “İstismar ve Şiddetin Kurbanları”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı: 92, Mayıs – Haziran

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 18

Çalışmanın Adı: Türkiye’de Çalışan Çocuklar

Çalışmanın Türü: Rapor-Araştırma

Çalışmanın Yazarı: Tuncer Bulutay

Çalışmanın Sunuluş-

Basım Yılı ve Yeri: 1995, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 96

Amaç: Türkiye’de çalışan çocuklar konusuna ışık tutmak, DİE verilerinin yardımıyla durum tespiti yapmak ve sorunun çözümüne yönelik önerilerde bulunmak.

İçerik: Çalışma 3 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde çocukların çalışmasını belirleyen temel etkenler açıklanmıştır. İkinci bölümde çalışan çocuklar konusunda istatistiksel veriler sunulmuştur. Çocukların öğrenim durumuna değinilmiştir. Üçüncü bölümde ise çocukların çalışmasıyla savaşım temasına derinlik kazandırılmıştır.

Yöntem: Belgelik taraması yapılmış ve DİE verileri kullanılmıştır.

Alıntı: Türkiye’de çocukların çalışmasıyla savaşımda dört grup etkenin önemli olduğu kanısındayız: i) Ekonominin kalkınması ii)Toplumsal ve kültürel ortamın sağlıklı hale gelmesi iii) İlgili koruyucu yasaların geliştirilmesi ve uygulanması iv) öğrenim olanaklarının geliştirilmesi (s.61).

Bazı Anahtar Sözcükler: çalışan çocuklar, çocuk istismarı, sosyo-ekonomik düzey

Ocakçı, A.(2001); “Türkiye’de Çalışan Çocukların Durumu”, Hacettepe Üniversitesi Dergisi, Cilt:8, Sayı:1, Ankara, Ocak-Haziran, ss.120-132.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

DİE’nin (Devlet İstatistik Enstitüsü)1994 ve 1999 yılına ait Çocuk İşgücü Anketlerinde yer alan veriler kullanılarak, çocuk işçiliği incelenmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Sonuç olarak, çocuklar birçok nedenlerle, çok değişik çalışma koşulları altında çalışmaktadırlar. Ancak, çocuk istihdamının özellikle rahatsızlık veren ve politika belirleme ve yasa çıkarma açısından öncelik alması gereken üç yönü vardır. Birincisi, önemli sayıda ve yüksek oranda çocuğun çok genç yaşta işe başlamasıdır. İkincisi, birçok çocuğun (ev hizmetleri görenler ve borç bağımlılığı altında çalışanlar gibi ) sömürü ve istismara son derece açık bir istihdam ilişkisi içinde çalışmak zorunda kalmış olmasıdır. Son olarak, birçok çocuk çok uzun saatler çalışmakta, yeterli besin, sağlık hizmeti ve eğitim olanaklarından çok ender yararlanmakta ve çoğunlukla çok düşük ücret almaktadır. (s.9)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk işçiler, çocuk işgücü anketi, çocuk sömürüsü, çocuk istismarı

Fişek, O.; Balcı, Y.; Fişek, A.G.2001); “Çocuk İsitismarı ve İhmalinin Bir Kaynağı Olarak Cinsiyet Rolleri Eşitsizliği”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı: 59, Kasım-Aralık.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Çocuk ihmali ve isitismarının kökeninde yatan toplumsal cinsiyet, eşitsizlikler göz önünde bulundurularak incelenmiştir. Okuma-yazma oranı, işyerinde kadın-erkek oranı, sektörel olarak kadın-erkek oranı, kız-erkek çocuklarının çalışma nedenlerini oranları karşılaştırmalar yapılarak ayrıntılı olarak incelenmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Yine yapılan araştırmalar, hem ailelerin hem çalışma yaşamında yıllanan kızların, evlenince çalışma yaşamından uzaklaşma eğiliminde olduklarını ortaya koymaktadır. Evlenince çalışmamak yalnız kızlara özgüdür. Bu tutuma erkeklerde raslanılmamaktadır. 25 yaşına kadar kadın çalışan oranı, erkek çalışan oranından fazla iken 25 yaşından sonra bu tersine dönmektedir. (s.4)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk istismarı, çırak eğitimi, çocuk emeği

Balcı, Y.G.(2002); “Çocuk İstismarında Farklı Bir Boyut: Çalışan Çocuklarda Cinsiyet Ayrımcılığı ”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:61, Mart-Nisan.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 14

Kapsam:

Devlet İstatistik Enstitüsü’nün (DİE) 1999 yılında yaptığı Çocu İşgücü Anketi verileri kullanılarak, çocuk işçiliğine cinsiyet açısından yaklaşılmıştır. Eldeki resmi veriler kullanılarak kız ve erkek çocukların çalışma yaşamına katılma oranları üzerinde durulmuş ve yaş ilerledikçe bu oranların nasıl değiştiği gözler önüne serilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Sonuç olarak, 1999 Çocuk işgücü Anketi incelendiğinde saptanan bu bulgular ışığında, çocukların çalışması yanısıra çocuğun cinsiyetinin de bir istismar kaynağı olduğu açıkça görülmektedir. Bu isitismarın etkileri ise uzun dönemde ortaya çıkmaktadır. Kız çocuklarının kültürel ve sosyo-ekonomik nedenlerle, toplumun belirlediği role uygun, aileye ve kendi çeyizine parasal açıdan katkısı olacak, iyi bir eş ve anne olması için, seçilen işlerde meslek öğrenme amacı gütmeden çalışıp ilerleyen yaşlarda iş hayatından çekilmeleri, niteliksiz emek olarak kalmalarına neden olmaktadır. (s.19)

Bazı Anahtar Sözcükler:

aile, çalışan çocuklar, çocuk istismarı, cinsiyet ayrımı, çocuk işgücü anketi, sosyo-ekonomik düzey, ekonomiye katkı

Aral, N.; Gürsoy, F.(2001); “Çocuk Hakları Çerçevesinde Çocuk Hakları ve İsitismarı”, Milli Eğitim Dergisi, Sayı:151.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 25

Kapsam:

Çocuk hakları çerçevesinde, çocuk hakları ve isitismarı konusu ele alınmıştır. Çocuk hakları sözleşmesinin ilgili maddeleri referans olarak gösterilmiş ve bunlara göre konuya derinlik kazandırılmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Çocukların cinsel sömürüye karşı korunmaması ve ilgisiz kalınması, cinsel gelişime gereken önemin verilmemesi cinsel ihmal olarak ifade edilmektedir. Cinsel istismar, cinsel doyum için çocuğu kullanmak ya da bir başkasının çocuğu bu amaçla kullanmasına izin vermektir. Bir yetişkinin cinsel haz duymak amacıyla çocuğun cinsel organlarını okşaması, tecavüz etmesi, teşhircilik yapması, çocuğu pornografi aracı olarak kullanması şeklinde tanımlanabilen cinsel istismar, cinsel doyumu çocuklarla ilişkide arayan cinsel açıdan yetersiz kişilerce başvurulan bir suç çeşidi sayılmaktadır. Toplumca kabul edilmeyen ve duygusal açıdan en yoğun yaşanan cinsel istismar türünün, aile içinde ya da çocukla kan bağı olan kişiler arasında olduğu da bilinen bir gerçektir. Ancak bu tür vakaların belirlenmesi oldukça güçtür. Yapılan araştırmalar cinsel tacizin en çok üç-beş yaşlar arasında yaygın olduğunu ortaya koymuştur.

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk hakları, çocuk istismarı, çocuklara cinsel taciz, uluslararası mevzuat

Abay, A.R.(2002); “Çırak Öğrencilerin Sorunları (Bostancı Çıraklık Eğitim Merkezi Örneği)”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:2.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Bostancı Çıraklık Eğitim Merkezi.’ne devam eden öğrencilerin sorunlarını belirleyip,

ulusal düzeydeki sorunları da dikkate alarak çözüm önerileri geliştirmektir.

Bu amaca yönelik olarak bazı sorulara da cevap aranmaktadır:

– Eğitim çağında oldukları halde, eğitimden kopmuş, çalışma hayatına katılmış ya da itilmiş

çocukların ve ailelerinin sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel durumları nasıldır?

– Eğitimden kopmuş olan çocukları tekrar eğitime tabi tutmak için 3308 sayılı yasa ile hayata

geçirmeye çalıştığımız çıraklık eğitimi, eğitim ihtiyacına cevap verebiliyor mu?

-v.b.

Makaleden bir Alıntı:

Araştırma bulgularının ışığında, genel olarak şu sonuçlara ulaşılmıştır:

a- Çırak öğrenciler meslek seçiminde genel olarak oto tamirciliğini seçmişlerdir.

b- ÇEM’e devam eden çırak öğrencilerin büyük çoğunluğu, 15 yaşın üzerinde ve ilkokul

mezunudurlar. Çırakların ilkokulu bitirme derecelerine baktığımızda, ilkokuldan

sonra okumamalarının sebebi başarısızlık değil, ilgisizlik ve ekonomiktir.

c- Öğrencilerin genel olarak ailelerinin eğitimi ilkokul düzeyinde; anneler büyük çoğunlukla ev hanımı; babalarının mesleği ise yoğunluklu olarak serbest meslektir. (s.19)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, çocuk istismarı, çıraklar, çırak eğitimi, sosyo-ekonomik düzey

Zeytinoğlu, S.(1989); “Türkiye’de Çocuğun Durumu”, 1990’ların Çocuk Politikası Kongresi, DPT-UNICEF Yay., Ankara, s. 241-252

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 10

Kapsam:

Sunuşta, günümüz dünyasında hala yaşanmakta olan çocuk çalışması ve istismarı sorununa genel bir çerçeve çizildikten sonra, kavramların tanımlanmasına geçilmektedir. Çıraklık eğitiminin, çalışan çocukların korunması ile ilgili yasal düzenlemelerin etkinlik ve aksaklıklarına değinilen sunuşta son olarak çalışan çocukların sorunlarına etkili çözüm önerileri sunulmaktadır.

Sunuştan Bir Alıntı:

Günümüzde pek çok ülkede çalışan milyonlarca çocuk, ailedeki işbölümüne katılmaktan çok daha ciddi işgücü istismarı biçimleriyle karşılaşmaktadır. Endüstrileşme sürecinde geniş halk yığınlarının hazırlıksız olarak kırdan kente göçmeleri, kentlerde yoksul kitlelere yeterli geçim olanaklarının sağlanamaması ve etkili toplumsal hizmetlerin götürülememesi, çocukların aile dışındaki işgücüne artan oranlarda katılmalarıyla sonuçlanmıştır. Bu ise, aile korumasından da yoksun kalan, toplumsal haklarının bilincinde olmayan çocuk işgücünün, istismar edilme riskini giderek artırmıştır. (s.242)

Bazı Anahtar Sözcükler:

aile, çalışan çocuklar, çıraklık, çırak eğitimi, çocuk istismarı, göç

Karabulut, Ö.(1998); “Çalışan Çocukların Sorunları ve Çözüm Yolları”, 3. Ulusal İşçi Sağlığı Kongresi, TTB Merkez Konseyi, Ekim, Ankara, s. 354-357.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Türkiye’de gitgide daha fazla çocuğun çalışma yaşamına girişini sosyal bir sorun olarak tanımlayan çalışma, rekabet gücünü artırma amaçlı çabaların tabanını çocuk işgücünde aramasını tehlikeli bulmaktadır. Yoksulluk, eğitim sisteminin istenilen düzeyde olmaması ve gelecek beklentilerine cevap verememesi ile ucuz işgücü talebinin çocuk işgücü kullanımının etkenleri olarak belirlendiği sunuşta, istismar, ihmal ve denetimsizliğin mağdurları olarak değerlendirilen çocuk işçilerin değerlendirilemeyen potansiyeliyle ülkemizin nitelikli işgücü, verimlilik ve kalkınma çabalarını tehlikeye attığımız vurgulanıyor. 8 yıllık zorunlu eğitimin ve asgari yaş sözleşmesinin kabulünün tek başına yeterli olmadığı, eğitim sisteminin çekici hale getirilmesi ve mevzuatımızdaki farklılıkların ortadan kaldırılıp çalışan tüm çocukların geniş bir korumadan yararlanmalarının hedeflenmesi gerektiği belirtilmiştir. Türk-İş’in çocuk işçiliğiyle mücadeleye katkılarının anlatımıyla sunuş sonlanmaktadır.

Sunuştan Bir Alıntı:

Çocukların çalıştırılmaları şeklindeki istismar, çocuk istismarının en yaygın biçimi olarak görülmektedir. Bugünümüzün ve geleceğimizin kaynağı olan çocukların gelişim ve eğitim çağında zor ve tehlikeli koşullarda çalıştırılmaları, uygulanmakta olan sosyo-ekonomik politikaların, her türlü ihmalin ve denetimsizliğin mağdurları durumuna düşmelerine neden olmaktadır. (s.355)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk işçiler, çocuk istismarı, Türk-İş, asgari yaş

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (1997), “Çalışan Çocuklar Haber Bülteni”, Sayı 2, Ocak, Ankara

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Bakanlığın 6.2.1997’de yapılan Milli Yönlendirme Komite Toplantısı ve toplantıda ILO-IPEC projeleri değerlendirmesi ile yeni dönem projelerinin aktarıldığı bir haber yer almaktadır. 25 Mart 1996 tarihli 2. Danışma Grubu Toplantısı’nda, çalışma grupları önerilerinin yer aldığı bir haber yer almaktadır. Burada enformel sektörde, kırsal kesimde, çıraklık statüsünde çalışan çocuklar ve çalışan çocuklarla ilgili idari ve hukuki yapılanma ayrıca kitle iletişiminden yararlanma konularında grup raporu özetlerine yer verilmiştir. Kubilay Atasayar’ın ‘‘TİSK ve Çocuk İşgücü’’ yazısında, TİSK’in çocuk çalışması konusunda bugüne kadarki çalışmaları TİSK’in temel görüş ve önerileri çerçevesinde verilmektedir. Erhan Batur’un ‘‘Çalışma ve Çocuk’’ başlıklı makalesinde, çocuk istismarının önlenmesi tarihsel süreç içerisinde irdelenmektedir. Bültende ayrıca 59 sayılı ILO sözleşmesine yer verilmiştir.

Bazı Anahtar Sözcükler:

ILO-IPEC, çalışan çocuklar, çocuk istismarı, enformel sektör