Yayman,O.(2012); “Karıncalar Mesaide”, Cumhuriyet-Ege Gazetesi, Aktaran; Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:124, Eylül-Ekim.S,2-4.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Gazete yazısı; tarımda çalışmak için çoluk-çocuk Saruhanlı-Manisa bölgesine gelenleri ele almaktadır.

Makaleden bir Alıntı:

Aileleriyle birlikte çadırda yaşayan mevsimlik işçiler tıpkı karıncalar gibi kışın ayakta kalabilmek için yaz döneminde canla başla çalışıyor(s.5).

Bazı Anahtar Sözcükler:

Maraşlıoğlu ,Cengiz,F.(2012) “Göz Göre Göre Kullanılan Çocuk Emeği”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:124,Eylül-Ekim.S,2-4.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makaleden bir Alıntı:

Bazı Anahtar Sözcükler:

(2012) “Çocuk İşçilikle Mücadele Günü”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:123, Temmuz-Ağustos.S,22.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

“12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü” ile birlikte çalışan çocuklar sorunu ele alınmaktadır.

Makaleden bir Alıntı:

Cengiz, F.(2012)”Önce Kafalar Değişmeli”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:122,Mayıs-Haziran.S,5-6.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

İran, Irak, Avusturalya gibi ülkelerden insanlık dışı çocuklara yönelik şiddet ve sömürü uygulamalarına yer verilmektedir. Yasalar, uluslararası sözleşmeler olmasına karşın, değişmeyen kafalardan dolayı yasaların yaşam alanı bulamamasına değinilmektedir.

Makaleden bir Alıntı:

Çelikkalp, Ü.(2012) “Ücretsiz Aile İşçisi Çocuklar ve Sorunları”,Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:122,Mayıs-Haziran.S,7-9.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 12

Kapsam:

Makale; ücretsiz aile işçisi çocuk kimdir sorusuna yanıt vermekte, ücretsiz aile işçisi çocukların sağlık riski, şiddet ve istismar riski, eğitimsiz bırakılma riski gibi sorunlarına da değinmektedir.

Makaleden bir Alıntı:

 Bazı Anahtar Sözcükler:

Çalışan çocuklar, çocuk emeği, tarımda çocuk emeği, ücretsiz aile işçisi çocuklar, yoksulluk,eğitim

Çalışmanın adı: Türkiye’de Çocuk Emeği

Çalışmanın Türü: Kitap

Çalışmanın Yazarı: Kemal İnal

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: 2010, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 349

Amaç: Çocuk emeği alanında ülkemizde en kayda değer çalışmaları biraraya toplayarak çocuk emeği konusuna katkı oluşturmaktır.

İçerik:

Türkiye’de Çocuk Emeğinin Kullanım Biçimleri(Yakın Ertürk)

Çalışan Çocuklar : “Çırak mı? İşçi mi?” Çocuk İşçiliğinin Bitmeyen Öyküsü Üstüne (AzizÇelik)

Alıntı:

Anahtar kelimeler:

Çocuk emeği, çocuk işçiliği, medyada çocuk emeği, mesleki eğitim

Fişek,A.G.(2010); “Çalışan Çocuklar ve Çocuk Bayramının Düşündürdükleri”, Çalışma Ortamı Dergisi,Sayı:110,Mayıs-Haziran. s,2.

Yararlanılan Kaynak Sayısı:-

Kapsam:

Küreselleşme ile birlikte pek çok tanımın değiştiği gibi çocuğa bakış açısıda değişmektedir. Makalede Kurtuluş Savaşı yıllarına ve günümüze dair çocuk ile ilgili yapılan çalışmalara yer verilerek çocuğa bakış açısına değinilmektedir. Çocuk Esirgeme Kurumuna  ve I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi çerçevesinde çocukların beklentilerine yer verilmektedir.

Makaleden bir Alıntı:

Bazı Anahtar Sözcükler:

Çalışan çocuklar, çocuk bayramı, sosyal güvenlik, Çocuk Esirgeme Kurumu

Sunal, O.(2009); “Önce Onur, Sonra Sağlık Yokediliyor”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:104,Mayıs-Haziran. s,6-7.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 2

Kapsam:

Makaleden bir Alıntı:

                                                         Hindistan’da Balıkçı Çocuklar

Hindistan’ın kıyı şeridinde, balıkçılık sektöründe çalışan çocukları sıkça görmek mümkündür. Cuddalera’nın liman bölgelerinde çalışan çocuk işçilerin yaşı, genellikle 10-15 arasında değişiyor. Balıkçıların yakaladıkları balıkları getirdikleri limanlara sabahın erken saatlerinde gelen çocuk işçiler, 200 ile 500 kg. arasında ağırlıkları değişen balık ürününü bekliyorlar. Balık tekneleri limana yanaşır yanaşmaz, çocuklar teknelerin içine atlıyorlar.(S.7)

Karadoğan, E.(2009); “Çocuk ve Sokak”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:102,Ocak-Şubat .S,20-21.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Giriş kısmında sokağın çocuklar için anlamına , kağıt toplayıcısı çocuklar için ise sokağın farklı anlam taşıdığına değinilmektedir. Gelişme kısmında makale Başkent’in en çok bilinen ilçesi Çankaya’dan, kağıt toplayıcısı iki kardeş örneği ile desteklenmekte ve sosyal devletin aksak işleyişinin, sosyal politikanın uygulanmayışının çocuklara yansımasını kağıt toplayıcı çocuklar sonucu ile ele almaktadır.

Makaleden bir Alıntı:

Kısaca sokak, çocuğun gelişmesinde önemli bir rolü olan eğitim ve oyun alanıdır. Ancak, çağlar boyunca sokağın çocuklar açısından anlamı bununla sınırlı kalmamıştır. Yoksullukla beraber sokağın çocuk için anlamı değişmeye başlamıştır. Kimi çocuk için oyun ve eğitim alanı olarak gördüğümüz sokak, kimi çocuk için hayatın zor anlarının yaşandığı bir çalışma alanına dönüşür.(s.20)

Türkiye’nin neredeyse her yerinde gözümüze çarpan “kağıt” ve plastik atık” toplayıcıları; geri dönüşüm işçileri vardır. Bu işçilere dikkat ettiğimizde, ayrım yapmaksızın neredeyse her yaşta kız ve erkeği görmek olasıdır. Kimi tek başına, kimi ailesiyle birlikte, sırtına yüklediği kendinden büyük el arabasıyla kağıt ve plastik atık toplar.(s.20)

Bazı Anahtar Sözcükler:

Kayıtdışı sektör, sokakta çalışan çocuklar, çocuk emeği, sosyal devlet, sosyal politika, eğitim

Sunal, O.(2008); “Çalışan Çocuklara Vefa Borcu”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:100,Eylül-Ekim .s,4.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 

Kapsam:

Çalışma ortamı dergisi çalışan çocukların seslerini duyurabildiği, alanındaki en uzun soluklu dergilerdendir. 100.sayısı ile birlikte çocuk işçiliğine bir kez daha vurgu yapılan yazıda çalışan çocuklara olan vefa borcumuz bir kez daha vurgulanmaktadır.

Makaleden bir Alıntı:

Bazı Anahtar Sözcükler:

Çocuk işçilik, çalışan çocuklar,çalışma ortamı dergisi

Bozbay, E.(2008); “Çalışan Çocukların Bayramı”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:98, Mayıs-Haziran.s,21.

Alphan,Y.(1979); “Yoksulluğun Pençesindeki Çocuklar”, Çalışma Dergisi, Sayı: 94,Eylül-Ekim, s.2-3.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 10

 Kapsam:

Sosyal politikanın gelişmesine engel olan önemli alanlardan yoksulluğun çocuklara yansımasını ve bunun sonucunda ortaya çıkan çalışan çocuk, çocuk ticareti, küçük yaşta evlilikler gibi başlıklara ve çeşitli ülkelerde çocukların bu olumsuzluklardan daha az etkilenmeleri yönünde atılan adımlara değinilmektedir.

Makaleden bir Alıntı:

Bazı Anahtar Sözcükler:

Çocuk ticareti, yoksulluk, çalışan çocuklar, aile, küçük yaşta evlilik

Çalışmanın adı: Dünyada ve Türkiye’de Çalışan Çocuklar

Çalışmanın Türü: Araştırma/Anket Raporu

Çalışmanın Yazarı: TİSK/TÜRK-İŞ

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: Haziran, 2007

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 48

Amaç: Türkiye’de ve dünyada çocuk emeğinin anlatılması ve TİSK/TÜRK-İŞ faaliyetlerinin tanıtımı.

İçerik: İlk bölümde, dünyada çalışan çocukların durumu aktarılmıştır. İkinci bölümde, Türkiye’de çalışan çocukların durumu anlatılmıştır. Üçüncü bölümde, çalışan çocuklar konusunda TİSK ve TÜRK-İŞ tarafından yapılan çalışmalar, dile getirilmiştir. Dördüncü bölümde ise, çalışan çocuklar için toplumsal destek merkezi proje faaliyetlerinden bahsedilmiştir.

Yöntem: Rapor halinde bilgiler sunulmuştur.

Alıntı: Türkiye’deki en kötü durumdaki çocuk işçiliği kapsamındaki 3 sektör(sokakta çalışanlar, mobilya sanayinde çalışanlar, mevsimlik tarımda çalışanlar) çalışmamız kapsamına alınmıştır. (s.36)

Anahtar kelimeler: çalışan çocuklar, TİSK, TÜRK-İŞ,ILO, toplumsal destek merkezi

Çalışmanın adı: Çocuk İşçiliğiyle Mücadelede İşverenler: Çocuk İşçiliği İle İlgili Deneyimlerin ve Alınan Derslerin Paylaşılması hakkında Bölgeler Arası Konferans Raporu

Çalışmanın Türü: Araştırma/Anket Raporu

Çalışmanın Yazarı: TİSK/ILO

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İstanbul, 2007

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 60

Amaç: Türkiye’de ve bölgedeki diğer ülkelerde yürütülen çalışmaların tartışılması ve bilgi alış-verişi aypılması.

İçerik: İlk bölümde Çalışma Bakanlığı, ILO ve TİSK temsilcilerinin konuşmaları yer almaktadır. Daha sonra sırası ile şu konular tartışılmıştır: çocuk işçiliği ile mücadelede işverenin rolü, tarımda çocuk işçiliği, çocuk işçiliği ile mücadele hakkında ülke sunumu-Türkiye-Moldova-Azerbaycan, IOE’nin çalışmaları, çocuk işçiliğiyle mücadele konusunda yuvarlak masa tartışması, seçilmiş ülkelerdeki çocuk işçiliği projelerinin özetleri-Arnavutluk-Azerbaycan-Kazakistan-Kırgızistan-Moldova-Tacikistan-Türkiye-Ukrayna-Özbekistan-

Yöntem: Konferansta sunulan raporlar biraraya getirilmiştir.

Alıntı: İstanbul’da düzenlenen, çocuk işçiliği hakkındaki bölgeler arası konferansta yer alan 14 işveren kuruluşunun temsilcileri, çocuk işçiliğinden ciddi endişe duymaktadır ve çocuk işçiliğinin zaman içinde ortadan kaldırılması amacını benimsemektedir.

Anahtar kelimeler: çalışan çocuklar, TİSK, ILO, bölgesel konferans

Çalışmanın adı: Çalışan Çocuklar 2006

Çalışmanın Türü: Araştırma/Anket Raporu

Çalışmanın Yazarı: Türkiye İstatistik Kurumu

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: Ankara, 2006

Çalışmanın Dili: Türkçe-İngilizce

Sayfa Sayısı: 82

Amaç: Anketin esas amacı; Türkiye’de çalışan çocuklar konulu ulusal bir veri tabanı oluşturmak, çalışan çocukların hangi sektörlerde ve hangi çalışma koşullarında çalıştığını, sosyal, demografik ve ekonomik özelliklerini ortaya koymaktır.

İçerik: İlk bölümde 1994-2006 arası tarihsel tablolara yer verilmiştir. İkinci

Bölümde ise değerlendirme başlığı altında şu konulara değinilmiştir: nüfus yapısı, eğitim durumu, istihdam durumu, gelir durumu, çalışma nedeni, çalışma süresi, ev işlerinde çalışanlar.

Yöntem: Çocuk İşgücü anketleri, hanehalkı işgücü anketi için örneğe seçilen

Hanehalklarında uygulanmış olduğundan, örnek tasarımı işgücü

anketinin örnek tasarımına dayanmaktadır. Hanehalkı işgücü araştırmasının örnek tasarımı 3’er aylık dönemlerde ve her ay alan uygulaması yapılabilecek şekilde 5 yıl üzerinden tasarlanmıştır. Anketin örnekleme yöntemi tesadüfi, iki aşamalı, tabakalı, 8 alt örnekli küme örneklemesidir.

Alıntı: 2006 yılı çocuk işgücü anketi sonuçlarına göre, ekonomik işlerde çalışan çocukların çalışma nedenleri incelendiğinde, 6-17 yaş grubundaki çocukların çalışma nedenlerinin başında %51.1 ile hane halkı gelirine katkıda bulunmak, ikinci sırayı %17.4 ile iş öğrenmek, meslek sahibi olmak, üçüncü sırayı ise %12.9 ile hanehalkının ekonomik faaliyetlerine yardımcı olmak almaktadır. (s.22)

Anahtar kelimeler: çalışan çocuklar, TÜİK

Çalışmanın adı: Çocuk İşçilerin Mediko-Sosyal Sorunları Araştırması

Çalışmanın Türü: Araştırma –Değerlendirme Raporu (Meawards tarafından desteklenmiştir)

Çalışmanın Yazarı: Dr. A.Gürhan Fişek

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: Şubat 1986, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 146

Amaç: Araştırmanın amacı, özellikle küçük işyerlerinde kümelenmiş olan çocuk işçilerin (Türk iş hukuku mevzuatına göre18 yaşını bitirmemiş olanların), mediko sosyal sorunlarını ve durumlarını ortaya çıkarmak ve yaşıtları olan öğrencilerle kıyaslamaktır.

İçerik: Giriş bölümünde çocuk işçilik konusu, dünyada ve ülkemizde tarihi bir perspektiften gözler önüne serilmiştir. Aynı bölümde ülkemizde çocuk işçilik konusunda yer alan yasal düzenlemelere değinilmiştir. İkinci bölümde araştırmanın yöntemi anlatılmıştır. Üçüncü bölümde ise bulgulara yer verilmiştir. Bu bulgular; deneklerin nitelikleri, çocukların çalışma yaşamı, beslenme ve sağlık durumları, arkadaşlıklar ve boş zaman etknlikleri, deneklerin geleceğe ilişkin tasarılarını ortaya koymaktadır. Dördüncü bölümde tartışma ve beşinci bölümde sonuç yer almaktadır.

Yöntem: Anket uygulanarak yapılmış kapsamlı bir alan araştırmasıdır. Çocuk işçilerin mediko-sosyal sorunlarını ortaya koymak amacıyla yapılmış olan bu çalışmada denekler 2 farklı kümden alınmıştır. Bu kümelerden ilki öğrenim hayatından tamamen kopmuş full-time çalışan çocuklardır. Diğer küme ise kontrol grubu olarak seçilmiş olan örgün eğitime devam eden çocuklardan oluşmuştur. İki farklı grubun öğrenim düzeyleri, çalışmaya katılma yaşı, çalışma nedeni, ilk ve son işleri, iş değiştirme nedenleri, çalışma koşulları ve iş sağlığı ve güvenliği bilgi düzeyleri, beslenme ve sağlık, arkadaşlar ve boş zaman etkinlikleri

ile ilgili veriler toplanmıştır. Karşılaştırma yapmak için çocuk işçi anket formu hazırlanmış ve uygulanmıştır. Ayrıca oluşturulan endeksler yoluyla karşılaştırmalar yapılmıştır.

Alıntı: Öncelikle her iki öğretim kurumu zincirinde, mediko-sosyal örgütlenmelerin kurulması, varsa dahi etkinleştirilmesi gerekir. Bu etkinleştirme, çocukları yaşama ve çalışma çevreleri, umutları, arkadaşlıkları, boş zaman değerlendirmeleri vb ile bir bütün olarak gören bir sağlık anlayışını içermelidir. Böylece çocuğu ve onun mediko-sosyal sorunlarının çözümünü kendisine iş edinen örgütlenmeler ortaya çıkacaktır. (s.70)

Anahtar kelimeler: Çalışan çocuklar, mediko-sosyal sorunlar, çırak eğitim merkezleri, ulusal mevzuat

Çalışmanın adı: Çocuktum, Ufacıktım……

Türkiye’de 1920-1960 Döneminde Çocuk İşçiliği

Çalışmanın Türü: Tartışma Metni

Çalışmanın Yazarı: Ahmet Makal

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: Ankara, 2006

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 41

Amaç: 1920-1960 yılları arasında çocuk işçiliği konusunu iktisadi, hukuki ve sektörel açılardan ele almak.

İçerik: Çalışma 6 bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm çocuk emeğine ilişkin kavramsal bir çerçeve çizilmiştir. İkinci bölümde Türkiye’de çocuk emeğine ilişkin hukuksal çerçeve anlatılmıştır. Üçüncü bölümde çocuk işçilerin niceliği konusu tartışılmıştır. Dördüncü bölümde çocuk içilerin iktisadi faaliyet kollarına dağılımı irdelenmiştir. Beşinci bölüm çocuk işçilerin çalışma koşullarına ayrılmıştır. Altınci bölümde ise uluslararası normlara değinilmiştir.

Yöntem: Belgelikmtaraması yöntemi kullanılmıştır.

Alıntı: Türkiye inceleme dönemimiz itibariyle birçok sektörde ve iktisadi faaliyet alanında olduğu gibi, küçük ve büyük sanayide de çocuk emeğinin yoğun biçimde kullanıldığı bir ülke konumundadır (s.35).

Anahtar kelimeler: çalışan çocuklar, çalışma koşulları, uluslar arası mevzuat

Çalışmanın Adı: Türkiye’de Çalışan Çocuklar

Çalışmanın Türü: Rapor-Araştırma

Çalışmanın Yazarı: Tuncer Bulutay

Çalışmanın Sunuluş-

Basım Yılı ve Yeri: 1995, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 96

Amaç: Türkiye’de çalışan çocuklar konusuna ışık tutmak, DİE verilerinin yardımıyla durum tespiti yapmak ve sorunun çözümüne yönelik önerilerde bulunmak.

İçerik: Çalışma 3 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde çocukların çalışmasını belirleyen temel etkenler açıklanmıştır. İkinci bölümde çalışan çocuklar konusunda istatistiksel veriler sunulmuştur. Çocukların öğrenim durumuna değinilmiştir. Üçüncü bölümde ise çocukların çalışmasıyla savaşım temasına derinlik kazandırılmıştır.

Yöntem: Belgelik taraması yapılmış ve DİE verileri kullanılmıştır.

Alıntı: Türkiye’de çocukların çalışmasıyla savaşımda dört grup etkenin önemli olduğu kanısındayız: i) Ekonominin kalkınması ii)Toplumsal ve kültürel ortamın sağlıklı hale gelmesi iii) İlgili koruyucu yasaların geliştirilmesi ve uygulanması iv) öğrenim olanaklarının geliştirilmesi (s.61).

Bazı Anahtar Sözcükler: çalışan çocuklar, çocuk istismarı, sosyo-ekonomik düzey

Çalışmanın adı: Çocuk İstihdamı

Çalışmanın Türü: Doktora Tezi

Çalışmanın Yazarı: Zafer Kaplan

 Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İstanbul, 2001 (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 196

Amaç: Çocuk istihdamının değişik boyutları ile incelenmesi ve gelecekte

çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılabilmesi için neler yapılması gerektiğine ilişkin, ışık tutabilmesi bakımından ortaya somut olguların konması.

İçerik: Birinci bölümde temel kavramlar anlatılmış ve tanımlamalar yapılmıştır. İkinci bölümde, çocuk hakları boyutu ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, çocuk istihdamı olgusu Türkiye ölçeğinde incelenmiştir. Dördüncü bölümde, İstanbul Eminönü ilçesi Sultanahmet semtinde gerçekleştirilen alan çalışmasına yer verilmiştir.

Yöntem: Literatür tarama ve alan araştırması yöntemleri kullanılmıştır. Anket, sokakta satıcılık yaparak çalışma içinde görülen 80 çocuk üzerinde, görüşme yapılarak gerçekleştirilmiştir. Niceliksel tespitler değil, niteliksel tespitlerin üzerinde durulmuştur.

Alıntı: Çocuğun değeri, toplumların geleneksel ve sanayi toplumu olmalarına göre değişmektedir. Toplumların sanayileşmesi ile birlikte; çocuğun ekonomik değeri, çocukların çalışmasını sınırlandıran iş kanunları, zorunlu eğitim ve sosyal güvenlik önlemleri, çocuğun potansiyel ekonomik değerini azaltırken; çocuğun maliyetini arttırmaktadır. (s.21)

Anahtar kelimeler: çalışan çocuklar, çocuk hakları, sanayileşme, ulusal mevzuat, sosyal güvenlik

Sunal, O.(2006); “Çocuk Emeğinin Coğrafya Atlası”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:87, Temmuz-Ağustos.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Çocuk işçilik, sadece dünyanın belirli bir bölgesinde değil hemen her yerinde görülmektedir. Çocuk işçiliğin nedenleri ve çocukların çalıştığı sektörler çok çeşitlidir. Birçok kaynaktan faydalanılarak yapılan bu araştırmada hangi coğrafyalarda hangi çeşit işlerde çocukların ne oranda çalıştıkları haritlar yoluyla gösterilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Her gün milyarlarca insan çikolata yerken, kahvesini yudumlarken, ya da en mutlu anında kendine hediye edilen tek taş pırlanta yüzüğüne bakarken keşke gerçekleri bilebilse, o zaman gerçekten çocuk işçiliği de diğer tüm sömürü yolları gibi ortadan kalkacaktır. Neredeyse sayıları Avrupa kıtasında yaşayan ülkelerin nüfuslarının tamamından büyük olan ve hergünü acı ve umutsuzluk içinde geçen çocukların içinde bulunduğu durumun gerçek sorumluluları, acaba yeni dünya düzeni altında dünyayı sömüren yeni imparatorluklar mı?. Bugün az gelişmiş ve gelişmekte olan bütün ülkeler için çocuk sömürüsü konusunda sayısız doküman ve veri bulunurken, en gelişmiş ülkeler, çocuk işçiliği konusunda, birer ‘’pırlanta’’ gibi parlamaktadırlar. Sömürüye ön-ayak olmanın bedeli de, en az sömürünün varlığının verdiği utanç kadar büyük olmalıdır.

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, çocuk emeği atlası

Oktay, N.(2000); “Çalışan Çocukların Ekonomiye Etkileri: Adana’da Küçük Ölçekli İşletmelerde Çalışan Çocuklarla İlgili Bir Alan Araştırması”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı: 48, Ocak-Şubat.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Araştırma, Adana ilinde çalışan çocukların ekonomiye olan katkılarını saptamak amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla kentteki oto-boya-kaporta-tamir atölyelerinde çalışan, 0-16 yaş grubunda olan işçi çocuklar ve onların işverenleri ile yüz yüze anket çalışması yapılmıştır. Anket çalışması araştırmayı yürüten kişi tarafından yapılmış; işçi çocuklara 45, işverenlerine 35 soru yöneltilmiştir. 50 den fazla işyeri dolaşılmış, 103 işçi, 41 işveren olmak üzere toplam 144 denekle görüşülmüştür.

Makaleden bir Alıntı:

Çalışan çocuklar haftada tek gün izin kullanmakta, yıllık izin kullanmamaktadırlar. % 88,3 ‘nün işe girmeden önce işverenle hiçbir anlaşma yapmadığı görülmektedir. Anne, baba ve kardeşleri herhangi bir sosyal güvenlik kapsamında olmayan bu çocukların kendilerinin de hiç bir sosyal güvenliği bulunmamaktadır. % 70,9’u çalıştığı süre içerisinde hiç doktora gitmemiştir. Çocukların evlerinde, enformel tabir edilen sektörde, kendileri dışında çalışan en az bir kişi daha vardır. Yine büyük bir kısmı işyerinde kendisine karşı yapılan bir ya da birden fazla şiddet eylemi ile karşılaşmıştır. İşverenlerin %65,9’u ilkokul mezunudur. % 95’i 5 yıldan fazladır bu işi yapmaktadır. (s.10)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, ekonomiye katkı, enformel sektör, sosyal güvenlik

Mustafayeva, U.(2003); “Kırım’da Çalışma Yaşamında Çocuklar”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı: 67, Mart-Nisan.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Öncelikle, Kırım hakkında kısa bir bilgi verilmiştir. Daha sonra bölgede artan çocuk işçiliğinin nedenleri incelenmiş ve en önemli etkenlerden biri olarak gösterilen rejim değişikliği ve sosyalizmin yıkılışı üzerinde durulmuştur. İlerleyen bölümlerde, geçmişte işleyen düzen ve bugünkü durum karşılaştırılmıştır. Sosyal devletin zamanla çökmesi, yeni serbest rejimle birlikte düşkünler ve yoksulların güvenlik şemsiyelerinin ellerinden alınmasının duruma yaptığı etki anlatılmıştır. Bunların yanında ilerleyen paragraflarda, Kırımlı çocukların hangi işlerde çalıştıkları da anlatılmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Burada sosyal güvenlik konusuna değinmenin tam zamanıdır. Çocuk çalışıyorsa bu genelde ailenin çaresizliğini gösterir. Ya çok-çocuklu aileden gelir, ya annesi ya da babası çalışmıyordur(işsiz, hasta olabilir); ya da ailede alkolik vardır vs. Bunlar devam ettirilebilir. Ancak bunlar gördüğümüz kadarıyla genelde gelirleri düşük, sosyal yardımlara muhtaç ailelerdir. Sovyetler Birliği zamanında çok güçlü bir sosyal güvenlik sistemi vardı. (s.9)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, sosyal güvenlik

Gürçay, C.; Kumaş, H.(2001); “Dünyada ve Türkiye’de Çalıştırılan Çocukların Profili”, (İçinde:Türkiye’de Çalışan Çocuklar Semineri), DİE yayınları, Ankara.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 31

Kapsam:

Çalışmada, dünyada ve Türkiye’de çalışan çocukların niteliği ve niceliği hakkında bilgiler verilerek, çalışan çocuklara yönelik bir profil oluşturulmuştur. Giriş bölümünden sonra, sözleşmelerde çalıştırılan çocuklardan bahsedilmiştir. Çocukların çalıştırılmasının nedenleri anlatılmış ve dünyada çalıştırılan çocuklara panaromik olarak bakılmıştır. Ardından Türkiye’de çalıştırılan çocukların hangi yaşlarda, hangi işlerde çalıştıkları gözler önüne serilmiştir. Makalede, DİE’nin 1994 ve 1999 yıllarına ait çocuk işgücü anketi verileri kullanılmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Uluslararası boyutta, çalışma yaşamına dönük kuralların tüm ülkeleri kapsayacak şekilde genel olarak oluşturulmuş olması da, sorun noktalarından birini oluşturmaktadır. Ülkelerin gelişmişlik düzeyi ile iç dinamiklerinin farklılığı, yerel/lokal koşulları dikkate alan düzenlemeleri gerekli kılmaktadır. Bu ise uluslararası düzenlemelerden çok aşağılara çekilmiş çalışma yaşı uygulamalarını, bir de hafif ve ağır işler sınıflaması ile yasal buyutta ele alma çabalarını gündeme getirmektedir.

Bazı Anahtar Sözcükler:

asgari yaş, çalışan çocuklar, uluslararası mevzuat, çocuk işgücü anketi

Erder, S.(2005); “Çalışan Çocuklar: Çırak mı İşçi mi? ”, Tes-İş Dergisi, Haziran, s.38-44.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 11

Kapsam:

Makalede, iş yerinde çalışan çocuklarla ilgili, yaklaşık 10 yıl önce yapılmış olan bir alan araştırmasında gözlemlenen, bazı eğilimlerden söz edilecektir. Temsil edici olmaktan çok, ilişki arayıcı bir araştırma olan bu çalışmada, İstanbul’da çalışan çocukların konumları ile ilgili bazı gözlemler yapılmıştır. Bu alan araştırması 1993 yılında, İstanbul’da Ümraniye’de, küçük sanayi sitelerinde çalışan çocuklar ve işverenleriyle görüşmelere; bu bölgedeki çıraklık eğitim merkezi ve işyerinde çırak eğitim programı açmış olan, bazı iş yerlerinde yapılmış olan görüşme ve gözlemlere dayanmaktadır.

Makaleden bir Alıntı:

Çalışan çocuklar ile ilgili araştırma sırasında dikkatimizi çeken ilk nokta, çocukların yoksulluk derecesi, aileleriyle ilişkileri, köken, çalışma koşulları ve çalışma saikleri açısından homojen bir grup olmadığıydı. Benzeri şekilde Altıntaş’ın Ankara’da yaptığı araştırmada da, sokakta çalışan çocukların homojen bir grup olmadığı vurgulanıyor. Yine aynı şekilde araştırmalar, kız çocukların çalışma yaşamı serüvenleriyle erkeklerinki arasında, belirgin farklılıkların olduğunu ortaya çıkarıyor. (s.38)

Bazı Anahtar Sözcükler:

aile, çalışan çocuklar, çıraklar, çırak eğitimi, çalışma koşulları, çocuk işçilik nedenleri, kız çocuk emeği, yoksulluk

Dayıoğlu, M.(2005); “Çalışan Çocukların Çalışma Hayatlarına İlişkin Genel Eğilimler”, Tes-İş Dergisi, Haziran, s.45-50

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 3

Kapsam:

DİE’nin (Devlet İstatistik Enstitüsü) 1994 ve 1999 yılındaki anketleri ve yazarın ‘‘Gender Education and Child Labour in Turkey’’ adlı eserinden faydalanarak yazdığı bir makaledir. Çalışan çocular ile ilgili istatistikler verilmiş ve karşılaştırmalar yapılmıştır. Konuya cinsiyet açısında da yaklaşılmış, kız-erkek çalışma oranları konusunda önemli bilgiler verilmiştir. İlerleyen bölümlerde sektörel bazda gelişmelere yer verilmiş, enformel sektörde konunun boyutları tartışılmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Zorunlu eğitim yaşını aşmış çocuklar için aynı oranda bir iyileşmenin olduğunu söylemek mümkün değildir. Çalışma hayatına daha az katlmakla beraber, 15-17 yaş grubundaki çocukların hala önemli bir yüzdesi çalışmaya devam etmektedir. (s.50)

Bazı Anahtar Sözcükler:

cinsiyet ayrımı, çocuk işgücü anketi, çalışan çocuklar, enformel sektör

Başargan, H.N.(2001); “Kümbül,B Çalışan Çocuklar Sorununa Aileler Açısından Bir Bakış”, (İçinde: Türkiye’de Çalışan Çocuklar Semineri ), DİE Yayınları, Ankara, s.137-161.

Yararlanılan Kaynak Sayısı:

Kapsam:

Çalışan çocuk sorununa, değişik sosyo-ekonomik yapıya, farklı kültürlere, farklı eğitim durumlarına sahip toplumların farklı yaklaşabileceğinden hareketle, ilk önce çocuk tanımı yapılarak çocuk algılanışının ne şekilde gerçekleşebileceğinden bahsedilmiştir. Çocuğun değeri konusunda ayrıntılı bir şekilde bilgi verildikten sonra çalışan çocuk tanımından başlanarak, çocukların neden çalışmak zorunda kaldıkları ve hangi faktörlerin onları çalışma hayatına ittiğinden söz edilerek, çalışma olgusunun çocuğun psikososyal gelişimi üzerinde yarattığı olumsuz ruhsal etkiler irdelenmiştir. Son olarak, ailenin çocuğu çalışması konusunda önemli bir belirleyici etken olmasından hareketle, İzmir ilinde ILO-IPEC projesi dahilinde yapılmış olan bir çalışmadan çalışan çocukların ailelerine yapılmış anketten bazı önemli sonuçlar değerlendirmeye sunulmuştur.

Makaleden bir Alıntı:

Aries, çocukluğu bu şekilde algılanmasını çocuğu yetişkin dünyasına tam olarak katılmasına bağlamıştır ve bu da dolaylı olarak aile ve toplumun o zaman ki doğasından kaynaklanmaktadır. Ortaçağdaki toplum hayatı, çok yoğun yaşanan bir hayat olarak göze çarpmaktaydı. (s.71)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, çocuğa verilen değer, aile, ILO-IPEC, sosyo-ekonomik düzey

Balcı, Y.G.(2002); “Çocuk İstismarında Farklı Bir Boyut: Çalışan Çocuklarda Cinsiyet Ayrımcılığı ”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:61, Mart-Nisan.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 14

Kapsam:

Devlet İstatistik Enstitüsü’nün (DİE) 1999 yılında yaptığı Çocu İşgücü Anketi verileri kullanılarak, çocuk işçiliğine cinsiyet açısından yaklaşılmıştır. Eldeki resmi veriler kullanılarak kız ve erkek çocukların çalışma yaşamına katılma oranları üzerinde durulmuş ve yaş ilerledikçe bu oranların nasıl değiştiği gözler önüne serilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Sonuç olarak, 1999 Çocuk işgücü Anketi incelendiğinde saptanan bu bulgular ışığında, çocukların çalışması yanısıra çocuğun cinsiyetinin de bir istismar kaynağı olduğu açıkça görülmektedir. Bu isitismarın etkileri ise uzun dönemde ortaya çıkmaktadır. Kız çocuklarının kültürel ve sosyo-ekonomik nedenlerle, toplumun belirlediği role uygun, aileye ve kendi çeyizine parasal açıdan katkısı olacak, iyi bir eş ve anne olması için, seçilen işlerde meslek öğrenme amacı gütmeden çalışıp ilerleyen yaşlarda iş hayatından çekilmeleri, niteliksiz emek olarak kalmalarına neden olmaktadır. (s.19)

Bazı Anahtar Sözcükler:

aile, çalışan çocuklar, çocuk istismarı, cinsiyet ayrımı, çocuk işgücü anketi, sosyo-ekonomik düzey, ekonomiye katkı

Akter, E.İ.(2003); “Dünya Çocuk İşçiliği İle Mücadele Günü: Dünyada Neler Oluyor?”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:69, Temmuz-Ağustos.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 2

Kapsam:

Dünya’da çocuk işçiliği konusunda bir derleme yapılmış. Bangladeş, Brezilya, Çin, Etyopya, Filipinler, Hindistan, gibi ülkelerdeki durum kısaca özetlenmiş ve 12 haziran ile ilgili ILO, UNICEF, Global March Save The Children gibi organizasyonların basın açıklamalarına yer verilmiş.

Makaleden bir Alıntı:

Filipinler: İnsan kaçakçılığını durdurmak adına yapılan girişimler kapsamında, Filipin Başbakanı, kadın ve çocuk kaçakçılığı yapan kişilere sert cezalarla gözdağı veren bir kanun imzalamıştır. (s.19)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, ILO, çocuk kaçakçılığı

Çalışmanın adı: Çocuk İşçilerin Sağlık-Sosyal Sorunları Araştırması

Çalışmanın Türü: Araştırma –Değerlendirme Raporu (Meawards tarafından desteklenmiştir)

Çalışmanın Yazarı: Dr. A.Gürhan Fişek

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: Şubat 1986, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 146

Amaç: Araştırmanın amacı, özellikle küçük işyerlerinde kümelenmiş olan çocuk işçilerin (Türk iş hukuku mevzuatına göre18 yaşını bitirmemiş olanların), sağlık-sosyal sorunlarını ve durumlarını ortaya çıkarmak ve yaşıtları olan öğrencilerle kıyaslamaktır.

İçerik: Giriş bölümünde çocuk işçilik konusu, dünyada ve ülkemizde tarihi bir perspektiften gözler önüne serilmiştir. Aynı bölümde ülkemizde çocuk işçilik konusunda yer alan yasal düzenlemelere değinilmiştir. İkinci bölümde araştırmanın yöntemi anlatılmıştır. Üçüncü bölümde ise bulgulara yer verilmiştir. Bu bulgular; deneklerin nitelikleri, çocukların çalışma yaşamı, beslenme ve sağlık durumları, arkadaşlıklar ve boş zaman etknlikleri, deneklerin geleceğe ilişkin tasarılarını ortaya koymaktadır. Dördüncü bölümde tartışma ve beşinci bölümde sonuç yer almaktadır.

Yöntem: Anket uygulanarak yapılmış kapsamlı bir alan araştırmasıdır. Çocuk işçilerin sağlık-sosyal sorunlarını ortaya koymak amacıyla yapılmış olan bu çalışmada, denekler 2 farklı kümden alınmıştır. Bu kümelerden ilki, öğrenim hayatından tamamen kopmuş full-time çalışan çocuklardır. Diğer küme ise kontrol grubu olarak seçilmiş olan, örgün eğitime devam eden çocuklardan oluşmuştur. İki farklı grubun öğrenim düzeyleri, çalışmaya katılma yaşı, çalışma nedeni, ilk ve son işleri, iş değiştirme nedenleri, çalışma koşulları ve iş sağlığı ve güvenliği bilgi düzeyleri, beslenme ve sağlık, arkadaşlar ve boş zaman etkinlikleri

ile ilgili veriler toplanmıştır. Karşılaştırma yapmak için çocuk işçi anket formu hazırlanmış ve uygulanmıştır. Ayrıca oluşturulan endeksler yoluyla karşılaştırmalar yapılmıştır.

Alıntı: Öncelikle her iki öğretim kurumu zincirinde, sağlık-sosyal örgütlenmelerin kurulması, varsa dahi etkinleştirilmesi gerekir. Bu etkinleştirme, çocukları yaşama ve çalışma çevreleri, umutları, arkadaşlıkları, boş zaman değerlendirmeleri vb ile bir bütün olarak gören bir sağlık anlayışını içermelidir. Böylece çocuğu ve onun mediko-sosyal sorunlarının çözümünü kendisine iş edinen örgütlenmeler ortaya çıkacaktır. (s.70)

Anahtar kelimeler: çalışan çocuklar, sağlık-sosyal sorunlar, ulusal mevzuat

Çalışmanın adı: The CLM (Child Labour Monitoring) in İzmir.

Çalışmanın Türü: Araştırma –Değerlendirme Raporu (Çalışma ILO-IPEC Programı

Kapsamında yürütülmüştür.)

Çalışmanın Yazarı: Dr. Dilek Cindioğlu

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: 2003, Ankara

Çalışmanın Dili: İngilizce

Sayfa Sayısı: 39

Amaç: 2000-2003 yılları arasında İzmir’de bazı seçilmiş sektörlerde, çocuk

işçiliğini önleme programı çerçevesinde kullanılmış olan yöntemin anlatılması.

İçerik: ILO-IPEC programı çerçevesinde İzmir’de yürütülmüş olan programın hedefleri, yöntemi ve sonuçları açıklanmıştır. Bu çerçevede araba tamir işlerinde, tekstil sektöründe ve ayakkabı imalat sektöründe çalışan 15 yaşın altındaki 5890 çocuk çalışma yaşamından uzaklaştırılmış ve gerekli eğitimi almaları için ilgili okullara kayedilmişlerdir.

Yöntem: Rapor olarak hazırlanmış olan bu yayında, İzmir’de 2000-2003 yılları arasında ilgili sektörlerde çocuk işçiliğini önleme programı çerçevesinde izlenen yol anlatılmıştır. Yapılan anketlerde sorulan sorular ve izlenen metod raporun en sonunda verilmiştir.

Alıntı: The formation of this type of colloborative working group on child labour enhanced the level of institutional support available and ensured that referrals were well-coordinated at an operational level. (s.15)

Anahtar kelimeler: çalışan çocuklar, çocuk işgücü anketi, çırak eğitimi

Zeytinoğlu, S.(1989); “Türkiye’de Çocuğun Durumu”, 1990’ların Çocuk Politikası Kongresi, DPT-UNICEF Yay., Ankara, s. 241-252

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 10

Kapsam:

Sunuşta, günümüz dünyasında hala yaşanmakta olan çocuk çalışması ve istismarı sorununa genel bir çerçeve çizildikten sonra, kavramların tanımlanmasına geçilmektedir. Çıraklık eğitiminin, çalışan çocukların korunması ile ilgili yasal düzenlemelerin etkinlik ve aksaklıklarına değinilen sunuşta son olarak çalışan çocukların sorunlarına etkili çözüm önerileri sunulmaktadır.

Sunuştan Bir Alıntı:

Günümüzde pek çok ülkede çalışan milyonlarca çocuk, ailedeki işbölümüne katılmaktan çok daha ciddi işgücü istismarı biçimleriyle karşılaşmaktadır. Endüstrileşme sürecinde geniş halk yığınlarının hazırlıksız olarak kırdan kente göçmeleri, kentlerde yoksul kitlelere yeterli geçim olanaklarının sağlanamaması ve etkili toplumsal hizmetlerin götürülememesi, çocukların aile dışındaki işgücüne artan oranlarda katılmalarıyla sonuçlanmıştır. Bu ise, aile korumasından da yoksun kalan, toplumsal haklarının bilincinde olmayan çocuk işgücünün, istismar edilme riskini giderek artırmıştır. (s.242)

Bazı Anahtar Sözcükler:

aile, çalışan çocuklar, çıraklık, çırak eğitimi, çocuk istismarı, göç

Türkmen, A.E.(1993); “12-18 Yaş Çalışan Çocuklarda Beslenme”, Çalışma Ortamı, Mayıs, sayı 8, s. 61-63.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makalede, ergenlik dönemi ve beslenme üzerinde durulmuş, Antalya ve Diyarbakır sanayi bölgelerinde yapılmış olan iki araştırmanın bazı bulgularına yer verilmiştir. Çırakların beslenme durumları, konu edinilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Bu dönem çocukların bir bölümü ortaöğrenim öğrencileri, diğer bölümü genç işçi (çırak) grubudur. Yapılan araştırmalarda her iki grubun beslenme sorunu olduğunu göstermektedir. Özellikle çırakların önerilen miktarda enerji tüketmedikleri, hayvansal protein alımlarının düşük olduğu, vitamin ve mineral gereksinmelerini tükettikleri diyetle karşılayamadıkları bulunmuştur. Bu dönem çocuklarının çalışma ya da okul gününün son saatlerinde yorgunluk, dikkat azalması, halsizlik, baş ağrısı, baş dönmesi, üşüme terleme gibi sağlık bozukluklarından yakındıkları gözlenmiştir. Bu sorunun arkasında yatan temel etmen yetersiz ve düzensiz beslenmedir. (s.61)

Bazı Anahtar Sözcükler:

beslenme, çalışan çocuklar, çıraklar, çocuk sağlığı, ergenlik

Özbay, H; N, Şahin vd.(1991); “Ergenlikte Benlik İmajı: Çalışan ve Öğrenci Ergenler Arasında Karşılaştırmalı Bir Çalışma”, Türk Psikiyatri Dergisi, Ankara, Cilt 2, Sayı 2, s. 82-96

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 22

Kapsam:

Araştırma, ülkemizde gençlerin ergenlik dönemini nasıl geçirdiklerini incelemek üzere yapılmıştır. Örneklemde biri diğeriyle karşılaştırılan iki grup vardır. Bunlar, 12-22 yaşları arasında yarı rastlantısal örnekleme tekniğiyle seçilmiş çalışan ergen grubu ve karşılaştırma yapabilmek için sosyo-ekonomik düzeyi bu gruba yakın olan öğrencilerin bulunduğu semt okullarından seçilen 11-21 yaşları arasındaki öğrenci ergenler grubudur. Araştırmada ergenliği çalkantılı bir dönem olarak geçirenlerin %17’lere vardığı ortaya çıkarılmış, dönemin karmaşık gelişim örüntülerinin ortaya konulmasına çalışılmıştır.

Makaleden Bir Alıntı:

Kuramsal olarak, bu araştırmada kullanılan ölçeklerin ölçtüğü davranışsal, duygusal, bilişsel ve vejetatif belirtilerin birbirleriyle ilişkili olması beklenmektedir. Benlik imajının göstergesi olarak alınan Offer ölçeğinden elde edilen puanlar, kişinin kendini nasıl değerlendirdiği ve kendisi hakkındaki genellemelerini yansıtmaktadır. Kendileri hakkındaki değerlendirmeyi olumlu yönde yapan kişilerin, kaygı ve depresyon belirtilerini de daha az göstermeleri beklenmektedir. Yapılan analizler toplam puanlar üzerinden. grubun bütününde ve çalışan ergenlerle öğrenci gruplarında ayrı ayrı incelenmiştir. (s.90)

Bazı Anahtar Sözcükler:

ergenlik, benlik imajı, çalışan çocuklar, çocuk gelişimi, depresyon, sosyo-ekonomik düzey

Koçak, A.(1994); “Çalışan Çocuklarda Sigara Alışkanlığı”, Çalışma Ortamı, Mayıs-Haziran, sayı 14, s. 25-31.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 5

Kapsam:

Makalede, çalışan çocuklarda sigara alışkanlığı üzerinde durulduktan sonra, sigaraya yönelik tutum ve davranış değişikliği konusuna değinilmiştir. Sigarayla ilgili eğitim programı ve bir eylem önerisine yer verilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Çalışan çocuklar, sağlıklı ve güvenli çalışma koşullarının yetersizliği yanında, sosyal ve kültürel yaşam yönünden de risk altındadır. Çocukların arkadaşlar edinmek oynamak, gezmek, farklı ortamlarda bulunmak gibi gereksinimleri çalışma ortamında kısıtlanmıştır. Psiko-sosyal gelişimlerini tamamlama, gereksinimleri ise yeterince karşılanamamaktadır. Çocuk kimliğinin kaybolmasının bir göstergesi olarak, sigaraya başlama, sosyal bir risk etmenidir. Çalışan çocukları bu tür etmenlerden korumak, onları kendi kavram ve değerlerine bağlayarak çocuk kimliğini yeniden kazandırmak ile sağlanabilir. Bu nedenle çocuklar için yapılacak çok yönlü araştırmalar, çalışmalar, düzenlenecek programlar büyük önem taşımaktadır. (s.31)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, çocuk kimliği, çıraklarda sigara alışkanlığı, çalışma koşulları, çocuk gelişimi

Fişek, A.G; (1998), “Çocuk Emeğinin Sona Erdirilmesi: Kız ve Erkek Çocuk Arasındaki Farklar”, Çalışma Ortamı, Ocak-Şubat, sayı 36, s. 2-4.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 3

Kapsam:

Makalede, kız ve erkek çocuk emeği arasındaki farklar temel olarak “çalışan çocukların ilk iş bulduklarındaki duygulanımlarının cinslere göre dağılımı”, “çocukların çalışma nedenleri konusunda ailenin yaklaşımı”, “çalışan kızların ileride kendi işini kurma beklentisinin yaşa göre dağılımı”, “çalışan çocukların (14-15 yaş) aldıkları ücretlerden eve aktardıklarının cinsiyete göre dağılımı” tabloları çerçevesinde sunulmuştur. Ayrıca işe başlarken çocukların görüşlerine başvurulup vurulmaması ve iş değiştirme gibi konulara da yer verilmiştir. Bu yazıda kullanılan veriler Fişek Enstitüsü tarafından Denizli’de 1996 sonbaharında yürütülen çalışmalar sırasında uygulanan anketlerden yararlanılarak elde edilmiştir. Bu konuyla ilgili evren olarak “Çıraklık Eğitim Merkezi”ne devam eden çocuklar alınmış; hepsiyle görüşülmüş ve sağlık muayeneleri yapılmıştır. Daha sonra eldeki anket formlarından kız çıraklara aynı yaş ve aynı kökendeki (kırsal, kentsel) erkek çıraklar sistematik örneklem alınarak seçilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Küçük “kız”için “işi işkenceye çeviren” ve “çalışmaktan caydıran” koşullar irdelenmelidir. Bunların başında, çalışma yaşamında zenginleştirirci bir psikolojik yaklaşım yerine, katı disiplinin yeğ tutulmasıdır. Bir diğeri, yaş ilerledikçe artan ve evlenmek istediği gençlerce de vurgulanan, geleneksel “çalışmaktan alıkoyucu” yaklaşımdır. Bir başka önemli etmen. Çalışma koşullarının ağırlığı ve sağlıksızlığı yanında, kızlara yönelik cinsel taciz olgularının varlığıdır. “İşyerinden atılabileceği” ya da “ailesi tarafından çekilebileceği” kaygılarıyla gizlenen ve böylece de gittikçe derinleşen bu işkence, çalışmayı bir yaşam boyu sürdürmenin olanaksızlığını küçük kıza düşündürmektedir. (s.4)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, kız çocuk emeği, cinsiyet ayrımı, çırak eğitimi

Fişek, A.G.(1998); “Çalışan Çocuklar Sorununda İşveren Katkısının Geliştirilmesi”, Çalışma Ortamı, Eylül-Ekim, sayı 40, s. 2-6.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makalede, çocukların çalıştırılması sorunu, insan hakları bağlamında ele alınmış; çocukların erken yaşta çalışma yaşamına girmesinin ve eğitim alanından çekilmesinin gelecekte toplumu nitelikli insangücünden yoksun bırakacağı gerçeğine deyinilmiştir. Çalışan çocuklar için çözümün uzun ve kısa erimde ayrı ayrı ele alınması gerektiği vurgulanmış; çocuk çalışmasında hoşgörünün sınırının ne olduğu sorusunda ise ILO’nun yanıtına yer verilmiştir. Yaşama ve çalışma koşullarındaki varlar ve yoklar listesinde yetişkinler ve çalışan çocuklar karşılaştırılmış; yasal temelin önemli olduğu fakat yapılması gerekenin, hem işçinin hem de işverenin içine sinmesi gerektiği belirtilmiş, “Fişek Enstitüsü”nün “gülümseyen söylem (soft-negotation)” yaklaşımının başarısına deyinilmiştir. Çocuk işçiliğinin sorumlusunun yalnızca işveren değil tüm toplum olduğu savlanmış, çocuğu çalışma yaşamına iten faktörleri önleyemediği için toplumun borçlu olduğu vurgulanmıştır. Ayrıca, çocuk çalıştıran işverenlerin sorumlulukları ve çalışan çocuklar üzerine işverenlerle birlikte iki Fişek Projesi (ortak işçi sağlığı iş güvenliği birimi, çalışan çocuklara sağlık taraması) konularına yer verilmiştir. Makale, hedef ve yol-yöntem önerisi ile bitmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Yoksulluk, eğitim ve sosyal güvenlik sistemindeki yetersizlikler, gelecekteki işbulma kaygısı, çocukları çalışma yaşamına iterken; ucuz emek gereksinmesi, üretim için iyi bir takım oluşturma isteği ve geleneksel etmenler, işvereni bu yönelişe benimsemeye itmektedir. Dolayısıyla, “çalışan çocuklar” olgusunun sorumlusu tüm toplumdur. Küçük çocukların çalışma yaşamına hiç alınmamasına katkıyı tek başına işverenlerden değil; toplumun tüm kesimlerinden beklemek gerekir. (s.5)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, toplumun borcu, sosyal sorumluluk, ILO, gülümseyen söylem, işçi sağlığı iş güvenliği, yoksulluk

Fişek, A.G.(1996); “Çalışma Yaşamının Küçük Dev Adamları”, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, Nisan, cilt 5, sayı 4, s. 116-120.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 9

Kapsam:

Makale, ağırlıklı olarak A. Gürhan Fişek’in daha önce çalışan çocuklar konusunda yapmış olduğu araştırmalara dayanmaktadır. Türkiye’de toplumun, çocukların çalıştırılması konusundaki tutumu ve çalışan çocukların durumu üzerinde durulmuştur. Türkiye’de çalışan çocuklara olan vefa borcunun ödenebilmesi için eylem planları ve model önerileri kısmında ise, çalışan çocuklara sağlık-sosyal hizmet sunum modeli (Fişek Modeli) hakkında bilgi verilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Kanımızca, toplumun çıraklara vefa borcu vardır. Çünkü yaşıtları, kamu fonlarından yararlanarak bir yandan eğitimlerini sürdürür, öte yandan çocukluklarını yaşarken; okulu bırakmak zorunda kalıp da çalışma yaşamına katılan çocuklar, bir yandan üretime aktif olarak katılırken, öte yandan da çocuk kimliklerini yitirerek, erişkin bir role bürünmeye çalışmaktadırlar. O zaman üzerinde tartışılması gereken olgu, topluma bu vefa borcunu nasıl ödeteceğimiz konusudur. (s.116)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, sosyal sorumluluk, Fişek Modeli, sağlık-sosyal sorunlar

Fişek, A.G; Taşyürek, M; (1995), “Çocuk Çalıştıran Küçük İşyerlerine Çalışma Koşulları Üzerine Bir Araştırma”, Çalışma Ortamı, Eylül-Ekim, sayı 22, s. 15-23.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makalede, Fişek Enstitüsü tarafından Ankara-Ostim Sanayi Sitesi’nde yürütülmekte olan, Küçük Çocuk Çalıştıran Küçük İşyerlerinde Sağlık Hizmeti Sunumu (Vefa Hizmeti) projesi çerçevesinde yeralan 126 işyerinde çalışma koşulları değerlendirilmiş ve bunlar çeşitli değişkenlere göre (bağımsız değişkenler, işverenin 15 yaş ve altında çocuk çalıştırıp çalıştırmaması, işyeri büyüklükleri, iş çeşitleri) karşılaştırılmıştır. Çalışma koşullarının değerlendirilmesinde, Avrupa Konseyi İşçi Sağlığı İş Güvenliği Komisyonu tarafından geliştirilmiş olan listeden yararlanılarak 10 bölümlü bir ölçüt geliştirilmiş ve ekte sunulmuştur. Bu ölçüt (İşyeri İşçi Sağlığı İş Güvenliği Göstergesi), kötüden iyiye göre sıralanan 5 puandan oluşmuş, her bölüm ayrı ayrı puanlanmış, genel ortalama için bu 10 bölüm puanlarının ortalaması alınmıştır. Makalede yeralan tablolar, her bölümde alınan puanlarla, genel ortalama, seçilen bağımsız değişkene göre ayrı ayrı sunulmuştur.

Makaleden bir Alıntı:

Tehlikenin büyüklüğünü ortaya koyan bir başka saptama da, tek tek “alt-gösterge”lere göre yapılan sıralamada, işyerlerinden, çocuk çalıştıran ve çalıştırmayanlar arasındaki en belirgin fark, sırasıyla, şu beş “alt-gösterge”de görülmüştür: 1. İşveren tutumu 2. Yangın riski ile ilgili önlemler 3. Ergonomik koşullar 4. Çalışma ortam koşulları 5. İşyeri makine araç ve gereçleri. (s.16)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, çalışma koşulları, işçi sağlığı iş güvenliği

Fişek, A.G.(1993); “Çocuklar Çiçektir… Ya Çıraklar?”, Çalışma Ortamı, Mayıs, sayı 8, s. 2-7.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 3

Kapsam:

Makalede, çocukların erken yaşlarda çalışma yaşamında yer almasının boyutları üzerinde durulmuş ve çocukların, çağdaş toplumun gerektirdiği koruyucu mekanizmalardan yoksun olarak çalıştıkları vurgulanmıştır. Çalışan çocuklara özgü sağlık (ve sosyal) sorunlarının; kümenin özgül sorunlarını gözeten tümelci bir sağlık hizmeti ağı içinde ve çözülebileceği ortaya koyulmuş, çırakların çalıştıkları ortamları daha sağlıklı ve güvenli kılmanın, toplumda devinim sağlayacak en uygun müdahale noktalarından bir olduğu savlanmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Bugün çocuk emeğinin yaygın olarak kullanıldığı toplumlarda, çocuklar, erişkinlerle yanyana çalışmakta ve aynı sorunları paylaşmaktadırlar. İşyerlerindeki karşılaşılan çeşitli etmenler, çocuklar kadar erişkin işçilerin de sağlığını bozmaktadır. Örneğin, üretim sırasında ortama çıkan hidroklorik asit, çocuğun olduğu gibi, erişkin işçinin de akciğerlerini zedelemektedir. Demek ki bu toplumlar, henüz, çocuklar için özgül risk oluşturan konulara eğilme fırsatına sahip değiller. O halde, çalışma yaşamındaki çocuğu korumaya yönelik her adım, aynı zamanda erişkin işçiler için de önemli yararlar sağlayabilecektir. (s.3)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, çocuk sağlığı, sağlık-sosyal sorunlar

Çolak, Ö.F.(1999); “Çocuk İşgücü ve Eğitim”, İşveren Dergisi, Cilt 37, Sayı 7, Nisan, Ankara.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 4

Kapsam:

Çocukların çalışmasının zorunlu ve zorunlu olmayan nedenlerini sıralayan çalışma, ülkemizdeki durumu DİE(Devlet İstatistik Enstitüsü) çocuk işgücü anketi verileri ışığında değerlendirmiştir. Çocuğun işgücü piyasası dışında tutulabilmesinin de kamu harcamalarında eğitimin payının artırılması ile gerçekleşebileceği vurgulanmıştır.

Makaleden Bir Alıntı:

Diğer yandan istihdam edilen 12-24 yaş grubu işgücünün %65’inin ilkokul, %11’inin ortaokul ve %16’sının lise veya dengi okul mezunu olduğu gözönüne alındığında, sekiz yıllık temel eğitim sisteminin ivedilikle oturtulmasının önemini bir kere daha göstermektedir. Çünkü beşeri sermayesi düşük işgücüne, iş yaratmanın sürekli olarak zorlaştığı üretim sisteminin etkinleşmesi, yaratılmaya çalışılan olumlu dönüşümü hızlandıracaktır. (s.13)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, çırak eğitimi, çocuk işgücü anketi, çocuk işçilik nedenleri

Fişek, A.G.( 1988 ); “Çalışma Yaşamı ve Çocuk”, 2. Ulusal İşçi Sağlığı Kongresi, 4-7 Nisan, Ankara, s. 253-264.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Ülkemizde çocuğun çalışma yaşamında yeralmasının yarattığı sorunların öneminin anlaşılmasını amaçlayan rapor, çocuk işçilerin sağlık – sosyal sorunlarını ortaya çıkarmak üzere tasarlanan bir araştırmaya dayanmaktadır. Dört yerleşim biriminde ( Ankara, Eskişehir, Bursa, Kızılcahamam ) 379 çocuk işçi ve kontrol grubu olarak 297 öğrenci üzerinde yürütülmüş olan araştırma, iki kümenin sorunlarının ve dünyalarının farklılıklarını ortaya koymaktadır. Kökenin, çocuğun çalışmasına etkisi; çalışmaya yönelmedeki temel nedenler; ilk iş ve iş değiştirme; çocuk işçilerin çalışma koşulları ve hakları konusundaki bilgi düzeyleri; çocuk işçilerin gelişme, beslenme ve sağlık durumları; bölümlerini takiben sonuç ve değerlendirme bölümüyle çalışma sonlanmaktadır.

Sunuştan Bir Alıntı:

Bu bulgular, geleneksel yöntemlerle meslek edinmek isteyen kesim üzerinde, kırsal etkinin rolünü göstermekte, bir başka yönüyle de kırsal yöreden kurtulmak isteyenlerin de bu çemberi kırmada çocuk işçiliği bir araç olarak gördüklerini ortaya koymaktadır. Ancak, sanayi kültürü almamış, bilimsel ve teknolojik gelişmelerle daha yeni tanışan bu kesimin, çalışma yaşamında hem daha yüksek riske maruz kalması ve hem de gelişen dünyanın değişen koşullarına ayak uydurmakta büyük güçlüklerle karşı karşıya kalması olgusu, sosyal politikalar yönünden üzerinde titizlikle durulması gereken bir konudur. (s.254)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, iş değiştirme, çalışma koşulları, çocuk sağlığı

Fişek, A.G.(1979); “Bir İnsan Hakkı Olarak Çocukların ve Gençlerin Korunması”, Okul Defteri, Temmuz, Sayı 3, s. 19-21.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makale, hukuksal boyut ağırlıklıdır. Çocukların çalışma yaşamına girişlerinin nedenlerine yer verildikten sonra, çocukların çalıştırılmalarıyla ilgili sosyal politika tedbirlerinin gelişimine deyinilmiş, uluslararası uluslararası ve ulusal mevzuattaki düzenlemeler aktarılmıştır. Ayrıca Ankara-Siteler ve Sanayi Çarşısı’nda çıraklar ve genç işçiler üzerinde yapılan bir araştırmanın ve SSK’nin iş kazası ve meslek hastalıkları istatistiklerinin bazı bulgularına yer verilmektedir.

Makaleden bir Alıntı:

Çocuk ve gençleri, iş hukukunun koruyucu şemsiyesinden koparma yolu da ülkemizde bulunmuştur. Bu kesimin büyük bir bölümü, çırak olarak çalıştırılmaktadır. Bugün Türkiye’de, “Çıraklık ve Ustalık Yasası”nın iş hukuku mevzuatının içine girip girmediğini tartışan uygulayıcılar vardır. Yine bu yasa, “haftada en çok 8 saat eğitim yapması öngörülen” çırakları öğrenci olarak tanımlamaktadır. Çıraklık, kalfalık ve ustalık yasasının diğer bazı hükümleri de gözönüne alındığında, çırak kalfa ve ustaları korumak için değil, bunları çalıştıranları (veya eğitenleri !) korumak için çıkarıldığı izlenimini uyandırmaktadır. (s.20)

Bazı Anahtar Sözcükler:

ulusal mevzuat, çalışan çocuklar, çıraklar, çırak eğitimi, iş kazası, meslek hastalığı

Fırat, M.(1998); “Çalışan Çocukların Durumu ve Bulgular, Öneriler”, 3. Ulusal İşçi Sağlığı Kongresi, TTB Merkez Konseyi, Ekim, Ankara, s. 357-370.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 9

Kapsam:

Çocuk ve çalışan çocuk kavramlarının ulusal ve uluslararası mevzuattaki yerini vurgulamasının ardından çocukların çalıştıkları alanları kategorize eden sunuş, Yenibosna Doğu Sanayi Sitesi Çıraklık Eğitim Merkezi’ne devam eden 15 yaş altındaki 182 çalışan çocuk ile Ticaret Lisesi’ne devam eden aynı yaş grubundaki 170 okuyan çocuğu kapsayan araştırmanın bulgularına geçmektedir. Çocuk çalıştırmayı cazip kılan zincirin kırılması için öneriler sunuşun son bölümünü teşkil etmektedir.

Sunuştan Bir Alıntı:

Çalışan çocukların sıklıkla iş değiştirdiklerine tanık olundu. İş değiştirme nedenlerinin başında işveren ve işyerindeki büyüklerle anlaşamama ve kötü davranışla karşılaşma yer almaktadır. Çocukların yaklaşık %41’i bu nedenlerle iş değiştirmektedir. Bu nedenleri %19’luk oranla ücret düşüklüğü ve işin tehlikeli ve ağır olması izlemiştir.(s.363)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, çocuk sağlığı, çıraklar

Baytemür, M.; Fişek, A.G.; Koçak, A.(1994); “13-15 Yaş Diliminde Sigara İçmeyi Etkileyen Etmenler Üzerine Bir Araştırma”, Çalışma Ortamı, Mayıs-Haziran, sayı 14, s. 33-38.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makalede, Ankara’da Ostim Çıraklık Eğitimi Merkezi’nde, 13-15 yaş grubunda, 150 çocuğa uygulanan anketlere dayanan ve sigara alışkanlığını tesbit etmek üzere yapılan bir araştırmaya dayanmaktadır. Çalışan çocukların sağlık-sosyal durumunu belirlemek amacıyla yapılan araştırmadan yararlanılarak, anket uygulanan çocukların hazır bulunan sosyal kartlarından 10 bağımsız değişken seçilmiştir. Makalede, yaş-sigara içme oranı ilişkisi, yaş-sigara içme süresi ilişkisi, yaş-sigara içme sıklığı ilişkisi, sigara içme süresi ile sigara içme sıklığı arasındaki ilişki, köken-sigara içme ilişkisi, okul dışı zamanlarda çalışmanın sigara ile ilişkisi, gece dışarıda kalabilme ile sigara içme ilişkisi, en yakın arkadaşının çalışması ile sigara içme ilişkisi hakkındaki bulgulara yer verilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Araştırmamız, sanayi işyerlerinde çalışmakta olan ve 15 yaş altındaki çocukların, sigara kullanma alışkanlıklarının yaşa bağlı olarak giderek yükseldiğini ortaya koymaktadır. Bu, çalışan çocuklar için işyeri ortamında, ciddi bir sosyal risk bulunduğunu göstermektedir. Çünkü sigara içme, çocuklar tarafından bu konuda kabul edilen bir sosyal belirleyicidir. (s.37)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, çıraklarda sigara alışkanlığı, sağlık-sosyal sorunlar

Aktaş, A.M.; Arıkan, Ç.; “Çırak Statüsünde Çalışan Gençlerin Sosyo-Demografik Özellikleri ve Yaptıkları İşe İlişkin Duyguları”, HÜ. Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi, Cilt 11, Sayı 1-2-3, s. 65-83.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 25

Kapsam:

Makaleye konu olan araştırmada, çalışan gençlerin iş ve çevre koşullarından kaynaklanabilecek sorunlar incelenmiştir. Bu bağlamda Siteler Çıraklık Eğitimi Merkezi’nde eğitim gören ve Siteler’de çırak statüsünde çalışan toplam 277 gencin, sosyo-demografik özellikleri, arkadaş ve iş ilişkileri ile ruhsal belirti gösterme düzeyleri incelenmiştir.

Makaleden Bir Alıntı:

Sağlıklı açık bir iletişim yoluyla, işyerinde ustayla olan sorunların düzeleceğine inananlar çoğunluktadır. Azınlıkta kalanlardan bir kısmı ise, çözümün işyeri değiştirmek olduğunu düşünmektedir. Düzelmesi yönünde çaba göstermek yerine işyeri değiştirmek gibi daha kökten bir çözüme yönelmektedirler. Kötü olan usta-çırak ilişkisinin düzelmesi için ustaların çırakları dövmemesini isteyenler ise sayıca çok azdır. (s.79)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, çırak eğitimi, çalışma koşulları, usta-çırak ilişkisi, sosyo-demografik düzey

Çalışmanın Adı: Türkiye’de Çalışan Çocuklar Saha Araştırması Ön Raporu

Çalışmanın Türü: Saha Araştırması Ön Raporu

Çalışmanın Yazarı: T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından hazırlanmıştır.

Çalışmanın Sunuluş-

Basım Yılı ve Yeri: Mayıs 1994

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 123

Amaç: Şubat 1994-Mart 1994 aylarında sahada yürütülen çalışmaların verilerinin sektörler arası karşılaştırılmasının yapılması ve gerçekçi çözümler için temel oluşturulabilmesi.

İçerik: 7 çalışma grubu tarafından, 7 sektörde (metal-sıcak, soğuk dökümcülük; ağaç işleri; hizmet; konfeksiyon-tekstil-iplik, deri ayakkabı/sayacılık-konfeksiyon; dokuma-deri konfeksiyon; oto-kaporta-boya) gerçekleştirilen saha araştırmaları bulgularının çoğu (çalışma koşulları, sektörel bazda çalışan çocukların sosyo-kültürel özellikleri, sektörel bazda işverenlerin yapısal özellikleri, çıraklık kurumunun değerlendirilmesi, sektörel bazda risk durumunu belirleyen açılar) tablolar halinde sunulmuştur. Ayrıca çalışma ortamı ile ilgili saptamalara ve sektörle ilgili gözlem, değerlendirme ve önerilere yer verilmiştir. Rapor, sektörler arası karşılaştırma yapma olanağı sunmaktadır.

Yöntem: Toplam 738 işyeri denetlenmiş, 3479 çocuktan 1671’i ile, 738 işverenden 712’si ile ve 574 usta-kıdemli işçi ile görüşme yapılmıştır. 7 ilde (Adana, Ankara, Antalya, Bursa, İstanbul, İzmir, Samsun) çalışma grubu oluşturulmuş; saha araştırmalarında işyerlerine ulaşmak için çeşitli kayıtlardan ve/veya tarama yönteminden faydalanılmıştır.

Alıntı: Anılan program çerçevesinde Ekim 1993 ayında ILO’ dan katılan uzmanlar eşliğinde çalışan çocukların çalışma nedenleri, çalışma koşul ve ortamları ile bu koşul ve ortamların iyileştirilebilmesi için geliştirilecek çözüm politikaları tartışılmıştır. Bu eğitim çalışması sonucunda, Türkiye’de çalışan çocukların çalışma koşulları ve ortamlarının iyileştirilmesi ve sonuçta çalışmaktan alıkonulabilmelerinin sağlanmasına yönelik politikaların geliştirilebilmesi için çalışan çocukların profilinin sayısal verilerle ortaya konulması kararlaştırılmıştır. (s.5)

Bazı Anahtar Sözcükler: çalışan çocuklar, çalışma koşulları, ILO-IPEC

Çalışmanın Adı: Mesleki Eğitim, Toplumsal Statü ve İş Riskleri Bakımından Çıraklık Eğitiminin Etkinliğini Tespit Araştırması

Çalışmanın Türü: Ön Hazırlık Raporu

Çalışmanın Yazarı: MEB Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü

Çalışmanın Sunuluş-

Basım Yılı ve Yeri: Mayıs 1997, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 35

Amaç: Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü ile ILO-IPEC işbirliğinde 35 il ve 47 ÇEM’nde yapılan araştırmanın verilerini sonuç raporu hazırlanması aşamasında düzenlenip, yorumlanması.

İçerik: Ön rapor, araştırma kapsamındaki bir dizi sorunun verileri ve değerlendirmelerini sunmaktadır.

Yöntem: Bulunduğu bölge ve çırak sayısı dikkate alınarak seçilen 35 ilde, 47 ÇEM ve 8 meslek alanındaki 38 meslek dalında eğitim gören 21.789 çırak öğrenci örneklemi oluşturmuştur. Pratik eğitim verilen 11.846 işyerindeki işveren ve ustalardan da bilgi toplanmıştır. Araştırmayı yürüten 633 öğretmenin de kendi gözlemleri ankete eklenmiştir.

Alıntı: Çırak öğrencilerin geçirdikleri kazaları tespit amacına yönelik soruya alınan cevaplara göre ankete katılan çırakların %49,5’inin hiç iş kazası geçirmemiş oldukları %30,6’sının doktora gitmeyi gerektirmeyen küçük ve önemsiz çizik-kesik vb. yaralanmalar geçirmiş oldukları, %25,9’unun ise ayakta tedavi gerektiren türde iş kazası geçirmiş olduğu tespit edilmiştir. Hastanede yataklı tedavi gerektiren iş kazası geçiren çırak sayısı ise %4 olarak tespit edilmiştir. (s.16)

Bazı Anahtar Sözcükler: çalışan çocuklar, çırak eğitimi, çalışma koşulları, iş kazası, suç

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (1997), “Çalışan Çocuklar Haber Bülteni”, Sayı 2, Ocak, Ankara

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Bakanlığın 6.2.1997’de yapılan Milli Yönlendirme Komite Toplantısı ve toplantıda ILO-IPEC projeleri değerlendirmesi ile yeni dönem projelerinin aktarıldığı bir haber yer almaktadır. 25 Mart 1996 tarihli 2. Danışma Grubu Toplantısı’nda, çalışma grupları önerilerinin yer aldığı bir haber yer almaktadır. Burada enformel sektörde, kırsal kesimde, çıraklık statüsünde çalışan çocuklar ve çalışan çocuklarla ilgili idari ve hukuki yapılanma ayrıca kitle iletişiminden yararlanma konularında grup raporu özetlerine yer verilmiştir. Kubilay Atasayar’ın ‘‘TİSK ve Çocuk İşgücü’’ yazısında, TİSK’in çocuk çalışması konusunda bugüne kadarki çalışmaları TİSK’in temel görüş ve önerileri çerçevesinde verilmektedir. Erhan Batur’un ‘‘Çalışma ve Çocuk’’ başlıklı makalesinde, çocuk istismarının önlenmesi tarihsel süreç içerisinde irdelenmektedir. Bültende ayrıca 59 sayılı ILO sözleşmesine yer verilmiştir.

Bazı Anahtar Sözcükler:

ILO-IPEC, çalışan çocuklar, çocuk istismarı, enformel sektör

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (1997), “Çalışan Çocuklar Haber Bülteni”, Sayı 1, Ocak, Ankara.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 7

Kapsam:

28 Kasım 1996 tarihinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışan Çocuklar Bölümü’nün kapasitesini artırma projesi çerçevesinde yapılan Danışma Grubu Toplantısı’na yer verilmiştir. İzleyen bölümde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Necati Çelik’in toplantıyı açış konuşması yer almaktadır. Ali Saraç’ın ‘‘Dünya’da ve Türkiye’de Çalışan Çocuklar’’ makalesinde, Dünya’da çalışan çocuk sorunu ve çözüm amaçlı faaliyetleri Türkiye’deki durum ve öneriler izlemektedir. Şule Mann’ın ‘‘ILO-IPEC ve Çocuk İşçiliği’’ makalesi, ILO’nun çocuk çalışması sorununa bakışı ve IPEC programı üzerine açıklamalardan sonra, Türkiye’de IPEC programı çerçevesindeki çalışmalara değinmektedir. Bültende ayrıca ‘‘UNICEF Dünya Çocuklarının Durumu 1997 Raporu’’ özetine yer verilmiştir. Erhan Batur’un ‘‘Neden Çocuk İşçiliği’’ makalesi toplumun geleceği olan çocuğun, çalıştırılmasının da toplumsal bir sorun olduğu ve bu bakışla çözüm aranması gerektiğini vurgulamaktadır. Bülten, Ç.S.G.B.’nca yürütülen çalışan çocuklar ile ilgili proje çalışmalarına da bir bölüm ayırmıştır.

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, ILO-IPEC