Çalışmanın adı: Küreselleşme ve Çocuk Emeği

Çalışmanın Türü: Uzmanlık Tezi

Çalışmanın Yazarı: Savaş Yılmaz

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: Ankara, 2001 (TODAİE Kamu Yönetimi Programı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 204

Amaç: Çalışan çocukların küreselleşme bağlantılarını incelemek, Türkiye’de

çalışan çocukların niçin çalıştıkları, hangi risk ile karşı karşıya kaldıklarını araştırmak ve Türkiye’de bu konuda yapılan çalışmaları sorgulamak, konu ile ilgili ulusal ve uluslararası düzenlemelerin niteliği ile bu sorgulama sonuçları arasında gerçek bağlantılar olup olmayacağını tartışmak, konuya ilişkin öneriler getirmek.

İçerik: Birinci bölümde kavramlar ve tanımlar başlığı altında, ulusal ve uluslararası mevzuat incelenmiş; çocuk, çalışan çocuk ve çırak kavramlarının tanımı yapılmıştır. İkinci bölümde dünyada ve Türkiye’de çocukların çalışma nedenleri, çocuk emeğinin kullanım biçimleri ve sektörel dağılımları incelenmiştir. Üçüncü bölümde ‘‘Dünyada Değişim’’ başlığı altında Yeni Dünya Düzeni ve küreselleşmenin iş ve işgücü piyasasına, çocuk işgücüne etkileri ile dünyada çocuk işgücünün durumu incelenmiştir. Dördüncü bölümde Türkiye özelinde çocuk emeği incelenmiştir. Bu bölümde Türkiye’nin küreselleşmenin neresinde olduğu, Gümrük Birliği’nin çocuk işgücüne etkisi, çocuk işgücünün durumu , sektörel dağılımı, nesnel koşulları, aile yapısının özellikleri ile hangi risk ve baskılarla karşılaştıkları incelenmiştir. Beşinci bölümde bu konuda yapılan ulusal ve uluslararası düzenlemeler incelenmiştir.

Yöntem: Literatür tarama yöntemi kullanılmıştır.

Alıntı: Okul hizmetleri devlet tarafından, bedelsiz olarak sunulsa da, okula giden çocuğun aileye ekonomik bir baskısı söz konusudur. Eğitimin aileye doğrudan maliyetini; defter, kitap ve diğer okul araçları, okul giysisi, eğer okul evden uzaksa ulaşım giderleri ve öğle yemeği giderleri oluşturmaktadır. (s.51)

Anahtar kelimeler: küreselleşme, çocuk işçiler, uluslararası mevzuat

Çalışmanın adı: Dünya’da ve Türkiye’de Çocuk İstihdamı ve Çocuk İşçiliğinin İnsan Kaynakları Yönetimi Açısından Önemi

Çalışmanın Türü: Yüksek Lisans Tezi

Çalışmanın Yazarı: Ömür Oy

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İstanbul, Eylül 2001 (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İnsan Kaynakları Yönetimi Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 154

Amaç: Araştırmanın temel hedefi, gelecekteki insan gücünün -yani çocukların-

gelişmelerine zarar verici biçimde çalıştırılmalarındaki yıpratıcılığı ortaya çıkarmak.

İçerik: İlk bölüm, çocukların çalışma yaşamı içindeki yerine ayrılmıştır. Bu bölümde, çalışan çocuklara ilişkin temel bilgiler ve çalışan çocukların çalıştıkları yerler ve çalışma koşulları anlatılmıştır. İkinci bölümde, çocuk istihdamını doğuran nedenler ve çocuk işçiliğinin hukuk sistemi içindeki yeri tartışılmıştır. Üçüncü bölümde ise, çocuk istihdamının uluslararası boyutu ve çocuk istihdamının iyileştirilmesine yönelik ulusal ve uluslararası düzeydeki projeler, ayrıntılı olarak incelenmiştir. Son bölümde ise, çocuk işçiliği ile mücadele planları üzerinde durulmuştur.

Yöntem: Çocuk işçiliği türleri 4 ayrı grupta incelenmiş ve çocuk işçiliğinin çocuklar üzerinde bıraktığı olumsuz etkiler, kendi dinamikleri içinde incelenmiştir. Çocuk işçiliğinin sona erdirilemeyişinin nedenleri üzerinde durulmuş, çeşitli araştırma bulgularından bulgularından yararlanmak yoluyla çocuk işçiliği ile mücadelede ortaya çıkan sorunlar irdelenmiştir.

Alıntı: Amerika Birleşik Devletleri’nde endüstriyel işlerde çalışan 15 yaş altı çocuk sayısı 1850’de 1,5 milyon iken, 1910’da bu sayı 2 milyona tırmanmıştır. Çocukları kiralamak iş adamlarının işine gelmekteydi Çocuklar, beceri gerektirmeyen işlerde, yetişkinlerden daha az ücret alarak çalışmaktaydı. Ayrıca çocukların küçük elleri, aletleri ve makinelerin küçük aksamlarını tutmaya daha yatkındı. (s.7)

Anahtar kelimeler: çocuk emeği, insan kaynakları, çocuk işçilik nedenleri, çalışma koşulları, uluslararası mevzuat

Lordoğlu, K.(2002); “Oyuna Zaman Yok, Ama Sokaklar Bizim”, Çalışma Ortamı Dergisi Sayı:60, Ocak-Şubat.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

İlk kısımda çocukların çalışma alanları DİE’nin 1994 ve 1999 Çocuk İşgücü Anketi verileri kullanılarak anlatılmıştır. Daha sonra çocukların neden çalıştıkları, küçük yaşta iş hayatının içine girmelerinin nedenleri değişik coğrafyalardan da örneklerle zenginleştirilerek açıklanmıştır. Çocukların çalışmasının ortaya çıkardığı sonuçlar ve ulusal mevzuatın konuya yaklaşımı son bölümde irdelenmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Oyuna zamanı bile kalmayan ve iş peşinde koşan çocukların karşılaştığı olumsuzlukların bazılarını sıralamak bile, bu yazıyı okunması açısından uzun hale getirecektir. Gerek Türkiye’de gerekse çocuk çalıştıran bütün ülkelerde, çocuk işçiliğinde karşılaşılan sorunlara karşı önerilen farklı programlar bulunmaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün ‘Çocuk İşçiliğini Önleme Programı’ (IPEC) bunlardan biridir. Türkiye’nin de 2001 yılında onayladığı 182 sayılı En Kötü Koşullarda Çalışan Çocuklara Karşı Acil Eylem Planı ve Sözleşmesi ve 138 sayılı Çalışmada Asgari Yaş Sınırı adlı sözleşmelerde de amaçlanan çocuk işçiliğinin tamamen yasaklanması gibi mevcut koşullarla uyumlu olmayan bir çerçeve bulunmaktadır. (s.11)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, uluslararası mevzuat, ulusal mevzuat, ILO-IPEC

Karabulut, Ö.(2005); “Ekonomik İşlerde Çalışan Çocuklar”, Tes-İş Dergisi, Haziran, s.65-70.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 13

Kapsam:

DİE’nin (Devlet İstatistik Enstitüsü)1994 ve 1999 Çocuk İşgücü Anketleri kullanılarak, Türkiye’de çocuk işçilik konusu rakamlarla anlatılmıştır. Çalışan çocukların çalışma koşulları, ulusal mevzuat ve ILO sözleşmeleri de gözönünde bulundurularak değerlendirilmiştir. Sonuç bölümünde konu ile ilgili anlatılanlar toparlanmış ve öneriler sunulmuştur.

Makaleden bir Alıntı:

Çalışan çocukların çalışma nedenleri, sorunları ve çözümleri çok boyutlu olup, bunları Türkiye’nin temel sorunlarından ve bu sorunların çözümü yönündeki politikalardan soyutlamak mümkün değildir. Uygulanmakta olan sosyo-ekonomik politikalar sonucunda her gün daha fazla çocuk çalışma yaşamına katılmakta, başta İstanbul olmak üzere büyük kentlerde sokakta yaşayan, sokakta çalışan çocuk sayısı artmaktadır. (s.68)

Bazı Anahtar Sözcükler:

sokakta çalışan çocuklar, sokakta yaşayan çocuklar, uluslararası mevzuat, ulusal mevzuat, ILO

Gürçay, C.; Kumaş, H.(2001); “Dünyada ve Türkiye’de Çalıştırılan Çocukların Profili”, (İçinde:Türkiye’de Çalışan Çocuklar Semineri), DİE yayınları, Ankara.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 31

Kapsam:

Çalışmada, dünyada ve Türkiye’de çalışan çocukların niteliği ve niceliği hakkında bilgiler verilerek, çalışan çocuklara yönelik bir profil oluşturulmuştur. Giriş bölümünden sonra, sözleşmelerde çalıştırılan çocuklardan bahsedilmiştir. Çocukların çalıştırılmasının nedenleri anlatılmış ve dünyada çalıştırılan çocuklara panaromik olarak bakılmıştır. Ardından Türkiye’de çalıştırılan çocukların hangi yaşlarda, hangi işlerde çalıştıkları gözler önüne serilmiştir. Makalede, DİE’nin 1994 ve 1999 yıllarına ait çocuk işgücü anketi verileri kullanılmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Uluslararası boyutta, çalışma yaşamına dönük kuralların tüm ülkeleri kapsayacak şekilde genel olarak oluşturulmuş olması da, sorun noktalarından birini oluşturmaktadır. Ülkelerin gelişmişlik düzeyi ile iç dinamiklerinin farklılığı, yerel/lokal koşulları dikkate alan düzenlemeleri gerekli kılmaktadır. Bu ise uluslararası düzenlemelerden çok aşağılara çekilmiş çalışma yaşı uygulamalarını, bir de hafif ve ağır işler sınıflaması ile yasal buyutta ele alma çabalarını gündeme getirmektedir.

Bazı Anahtar Sözcükler:

asgari yaş, çalışan çocuklar, uluslararası mevzuat, çocuk işgücü anketi

Güneş, T.(2001); “Çalışan Çocuklar”, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Nisan, 6:6-8.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 2

Kapsam:

DİE’nin (Devlet İstatistik Enstitüsü)1994 ve 1999 Çocuk İşgücü Anket’inden elde edilen veriler kullanılarak; çocuk işçilik, nedenleri ve Türkiye’deki durumu tartışılmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Dünya genelinde çocuklar daha çok deri, tuğla üretimi, altın madenciliği, tekstil, halı dokumacılığı, balıkçılık, kibrit gibi ağır işlerde çalıştırılırken; fuhuş, porno kaset üretimi, uyuşturucu üretimi vb. gibi tehlikeli işlerde de çalıştırılmaktadır. ILO 1999 tarihli 87. Genel Konferansı’nda bu koşulları içeren çocuk işçiliğini kabul edilemez olarak tanımlamış ve182 sayılı ‘‘En Kötü Biçimlerdeki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Eylem Sözleşmesi’ni’’ kabul etmiştir. Bu biçimler altında çalışan çocukların 60-70 milyon civarında olduğu tahmin edilmektedir. (s.6)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, çocuk işgücü anketi, uluslararası mevzuat, ILO

Çelik, A.(2005); “Çocuk İşçiliğin Bitmeyen Öyküsü Üstüne”, Birikim Dergisi, Sayı: 192, İstanbul, Nisan.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 25

Kapsam:

Giriş bölümünde çocuk işçilik kavramı anlatılmış, nedenleri gözler önüne serilmiştir. Daha sonraki bölümde çocuk işçilikle mücadele konusu, Charles Dickens dahil olmak üzere tarihsel bir perspektif içinde anlatılmıştır. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) verilerine dayanarak dünyada çocuk işçiliğin profili çizilmiştir. İlerleyen bölümlerde Türkiye’de çocuk emeği konusu anlatılmış ve AB normları göz önünde bulundurularak çözüm yolları tartışılmıştır.

Makaleden bir Alıntı

Çocukların çalıştırılmasına tarihin pek çok döneminde raslanmakla ve bu çalışma biçiminin pek çok boyutu olmakla birlikte, çocuk işçiliğin kapitalist piyasa ile birlikte yaygın bir hal aldığı tartışma götürmez. Kendi kendine işleyen piyasa fikri, çocuk emeği alanında da uzunca bir dönem sınırlamaları reddetti. (s.32)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, uluslararası mevzuat, ILO

Bakırcı, K.(2004); “Türkiye’de Çocuk ve Genç İşçiliği ” , Görüş Dergisi, Mart, ss.52-56.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Giriş bölümünde, çocuk işçilik kavramı anlatılmıştır. İlerleyen kısımlarda ise, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün(ILO) konuya yaklaşımı anlatılmış ve daha sonra ülkemizdeki durum, mevzuat göz önünde bulundurularak özetlenmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Yukarıda belirtildiği gibi, yasadışı kabul edilse de çocuk işçiliği yaygındır. Bu olgu, genellikle sessizlik duvarı ve kayıtsızlıkla çevrilidir. Ancak bu duvar, çatırdamaya başlamıştır.

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, uluslararası mevzuat, ulusal mevzuat, ILO

Aral, N.; Gürsoy, F.(2001); “Çocuk Hakları Çerçevesinde Çocuk Hakları ve İsitismarı”, Milli Eğitim Dergisi, Sayı:151.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 25

Kapsam:

Çocuk hakları çerçevesinde, çocuk hakları ve isitismarı konusu ele alınmıştır. Çocuk hakları sözleşmesinin ilgili maddeleri referans olarak gösterilmiş ve bunlara göre konuya derinlik kazandırılmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Çocukların cinsel sömürüye karşı korunmaması ve ilgisiz kalınması, cinsel gelişime gereken önemin verilmemesi cinsel ihmal olarak ifade edilmektedir. Cinsel istismar, cinsel doyum için çocuğu kullanmak ya da bir başkasının çocuğu bu amaçla kullanmasına izin vermektir. Bir yetişkinin cinsel haz duymak amacıyla çocuğun cinsel organlarını okşaması, tecavüz etmesi, teşhircilik yapması, çocuğu pornografi aracı olarak kullanması şeklinde tanımlanabilen cinsel istismar, cinsel doyumu çocuklarla ilişkide arayan cinsel açıdan yetersiz kişilerce başvurulan bir suç çeşidi sayılmaktadır. Toplumca kabul edilmeyen ve duygusal açıdan en yoğun yaşanan cinsel istismar türünün, aile içinde ya da çocukla kan bağı olan kişiler arasında olduğu da bilinen bir gerçektir. Ancak bu tür vakaların belirlenmesi oldukça güçtür. Yapılan araştırmalar cinsel tacizin en çok üç-beş yaşlar arasında yaygın olduğunu ortaya koymuştur.

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk hakları, çocuk istismarı, çocuklara cinsel taciz, uluslararası mevzuat

Alpar, B.M.(2002); “Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Önlemler Hakkında 182 Sayılı ILO Sözleşmesi ile İlgili Çalışma Hayatı Mevzuatı”, Kamu-İş: İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Cilt:7, Sayı:1.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 7

Kapsam:

Çocuk işçiliğini kavramsal açıdan inceleyen kısa bir girişten sonra konunun uluslararası hukuk boyutu anlatılmış; ILO sözleşmeleri, diğer uluslararası anlaşmalara değinilmiştir. İlerleyen bölümlerde ise konunun ülkemizdeki yasal boyutuna değinilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Ülkelerin sosyo-ekonomik koşulları göz önüne alındığında kaynakların yetersizliği ve alt yapı eksikliği çocuk işçiliğinin çok kısa vadede sona erdirilmesinin zor olduğunu ortaya koymaktadır. Bunun gerçekleşmesi pek çok ülkede sosyal ve ekonomik koşulların iyileşmesine bağlıdır. Bundan dolayı, ILO-IPEC önceliğini “Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliği” nin önlenmesi olarak belirlemiştir. (s.19)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, uluslararası mevzuat, ulusal mevzuat, ILO, sosyo-ekonomik düzey

Pirler, B.(1997); “Hiçbir Ekonomik Gerekçe Çocuğun Kötü koşullarda Çalışmasını Açıklayamaz”, Çalışma Ortamı, Mart-Haziran, sayı 31-32, s. 12-14.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makale, 26-27 Şubat 1997 tarihlerinde toplanan Amsterdam Uluslararası Çocuk İşçilik Konferansı Raporu’na dayanmaktadır. Konferansın katılımcılarına, faaliyetlerine, amacına yer verilmiş; çocuk işçiliğin kabul edilemeyecek şekilleri konusuna deyinilmiştir. Ayrıca çocuk işçilik konusundaki uluslararası girişimler yer almış, sonuç kısmında ise Amsterdam Uluslararası Çocuk İşçilik Konferansı; uluslararası seviyede, Avrupa seviyesinde ve ulusal seviyede olmak üzere üç düzeyde değerlendirilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Küreselleşme çerçevesinde ortaya çıkan rekabet gücü sorunu ve özellikle uluslararası ticaretten giderek daha büyük pay alan gelişmekte olan ülkeler karşısında, gelişmiş ülkeler tarafından gündeme getirilen “uluslararası ticaret-sosyal standartlar” arasında bağ kurma çabaları çerçevesinde ele alınan “çocuk işçilik” konusunun tartışıldığı konferansa, 30 ülkeden hükümet-işçi-işveren ve ilgili kuruluşların temsilcileri iştirak etti. (s.12)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, küreselleşme, uluslararası mevzuat, sosyal standartlar

Karataş, K.(1993); “Çocuk İşgücü Sorunu: Nedenleri, Sonuçları ve Çözüm Önerileri”, HÜ Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi, Cilt 11, Sayı 1-2-3, s. 85-102.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 12

Kapsam:

Dünyada ve ülkemizde çocuk işgücü kullanımını tarihçesiyle birlikte veren çalışmada, ulusal ve uluslararası düzlemde çocuk işgücü ile ilgili hukuksal düzenlemelere de yer verilmiştir. İzleyen bölümde, çocuk işgücü kullanımının nedenleri ve yoğunlaştığı iş türleri belirtilip varolan çalışma koşullarının çocuk üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Makalenin sorunun çözümü bağlamında politika ve hizmet önerilerinde bulunduğu son bölümünde, kamuoyunun bilinçli ve duyarlı kılınarak toplumsal değişimin sağlanmasının önemi vurgulanmaktadır. Bu süreçte toplumun tüm kesimlerinin aktif katılımının gerekliliği belirtilmiştir.

Makaleden Bir Alıntı:

Büyüme çağındaki çocuklar, direnç kapasitesi düşük ve kas gücü zayıf olduğundan, daha çabuk yorulmaktadırlar. Bu nedenle, meslek hastalıkları ve iş kazalarına daha açık durumdadırlar. İş kazaları konusunda, özellikle gelişmekte olan ülkelerde yeterli istatistikler bulunmamaktadır. Ancak bazı gelişmiş ülkelerdeki istatistikler, iş kazaları içinde çocuk işçilerin oranının oldukça yüksek olduğunu göstermektedir. (s.96)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk işçiler, çocuk emeği, çalışma koşulları, uluslararası mevzuat, çocuk sağlığı, iş kazası, meslek hastalığı, toplumsal değişim

Çelebioğlu, Z.(1997); “Uluslararası Çocuk İşçilik Konferansı Raporu: Soruna Etkili Çözüm, Dengeli Ekonomik Büyüme ve Sosyal Gelişme ile Mümkündür”, Çalışma Ortamı, Kasım-Aralık, sayı 35, s. 16-22.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makalede, 27-30 Ekim 1997 tarihleri arasında Oslo’da gerçekleştirilen “Çocuk İşçilik Konferansı” ile ilgili özet bilgi, dört ana bölüm altında sunulmuştur. Birinci bölümde konferansa davetli olan ülkelerin listesi, ikinci bölümde konferansta yer alan açılış konuşmaları ile diğer önemli konuşmalar), üçüncü bölümde konferansın sonunda kabul edilen Faaliyet Planı ile bu plan içinde konferansta oluşturulan çalışma gruplarının sonuçları, dördüncü bölümde ise toplantının genel değerlendirmesi yer almıştır.

Yazıda, Konferans’ta konuşan Norveç Kalkınma ve İnsan Hakları Bakanı Hilde F. Johnson; ILO Çalışma Koşulları ve Çevre Bölümü Başkanı Mr. Assefa Bequele; UNICEF Politika, Planlama ve Değerlendirme Bölümü Başkanı Martha Santos Pais; Norveç Hükümeti Başbakanı Kjell Magne Bondevik; ILO Genel Başkanı Michel Hansenne; UNICEF Başkanı Carol Bellamy; Alman Başbakan Yardımcısı ve Kalkınma ve Ekonomik İşbirliği Bakanı Klaus-Jürgen Hedrich; İşveren Delegasyonu Sözcüsü Ashraf Tabani’den aktarma yapılmıştır.

Genel Değerlendirme bölümünün alt başlıkları şunlardır: “Fakirlik, Çocuk İşçiliğin Hem Nedeni, Hem Sonucudur!”, “B.M. Çocuk Hakları Sözleşmesi ve 138 Sayılı ILO Sözleşmesinin Tüm Ülkelerce Onaylanması Sağlanmalıdır1”, “Sosyal Etiketleme mi, Yoksa Davranış İlkeleri mi?”, “Rugmark’’; ‘‘Care&Fair’’; ‘‘STEP’’; ‘‘DIP’’; ‘‘Child-Labour Friendly Enterprises’’; “Çocuk İşçiliğin Uluslararası Ticaretle İlişkilendirilmesi; Bu Amaçla Serbest Ticarete Getirilecek Engeller, Sorunun Çözümüne Destek Değil, Köstek Olacaktır”.

Makaleden bir Alıntı:

Sosyal ve ekonomik yükümlülükler ya da ticarete getirilen sınırlamalar ise haksız rekabete neden olacak ve gelişmekte olan ülkelerin mevcut durumlarını daha da kötüye götürmekten başka bir işe yaramayacaktır. Bu da gelişmekte olan ülkelere zarar vereceği gibi, sanayileşmiş ülkelerin yardım elini uzatmaya çalıştıkları çocukların durumlarını daha da güçleştirecek ve onlara zarar verecektir. Bunun için her ülkenin ekonomik ve sosyal şartları ile kültürel ve geleneksel yapıları incelenerek, kendilerine özgü, toplumun hiçbir kesimine, özellikle de çocuklarına zarar vermeyecek, ülke gerçeklerine uygun, uygulanabilir, realist çözüm önerileri, ulusal yetkililerle tartışılarak oluşturulmalıdır. (s.22)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, yoksulluk, uluslararası mevzuat, sosyo-ekonomik düzey

Fişek, A.G.(1992); “Ülkenin Geleceğine İpotek: Çocuk Emeği”, Petrol-İş ’92 Yıllığı,

s. 481-494.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 11

Kapsam:

Tarihsel süreç içerisinde çocuk çalıştırılması olgusunun uluslararası insan hakları belgelerindeki yerinin belirtilmesinin ardından çalışma, Türkiye’nin konu çerçevesinde ele alınmasıyla sürmektedir. Ülkemizde çocuk çalıştırmanın, insan haklarıyla uyumluluğunu belirlemede üç temel insan hakkı (gereksinmelerden kurtulma hakkı, eğitim hakkı ve sağlıklı ve güvenli ortamda çalışma hakkı) ele alınmıştır. Çocuk emeği kullanımının toplum düzeyinde yarattığı harabiyetin ülke geleceğine bir ipotek koymak olduğunun ve koşulların düzeltilmesi uğraşısının insan hakları için verilecek uğraşıdan ayrılamayacağının belirtildiği “değerlendirmeler ve sonuç” bölümüyle çalışma sonlanmaktadır.

Makaleden Bir Alıntı:

İster şu anda aile gelirine bir katkı, isterse gelecekte “gereksinmelerden kurtulma”nın bir aracı olarak görülsün, çocuk işçilik (çıraklık vb.) ekonomik amaçlı bir girişimdir. Çocukların erken yaşta çalışma hayatına katılmaları, ekonomik içeriğin ön plana çıkmasıyla, “kendi yeteneklerini en üst düzeyde gerçekleştirerek geliştirmelerine” olanak vermemektedir. Bu nedenle de çocukların çalışması (ya da çalıştırılması) olgusunu, onların “ toplumsallaşma süreçlerinin bir evresi” olarak görmeye olanak yoktur. (s.486)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, uluslararası mevzuat, çalışma koşulları, insan hakları, toplumsallaşma

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (1997), “Çalışan Çocuklar Haber Bülteni”, Sayı 3, Ocak, Ankara

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 6

Kapsam:

Erhan Batur’un Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin ‘‘Çocuk İşçiliğinin Sömürülmesiyle Mücadele Tavsiye’’ özetinde, Meclis’in 1997 / 3. Dönem Genel Kurulu’nda gündeme alınan kararı yer almaktadır. Ali Saraç’ın ‘‘İşyeri Ortamı ve Çalışan Çocuklar’’ başlıklı yazısı, çocukluk dönemi işyeri ortam faktörlerinden fiziki-kimyasal ve ergonomik faktörlerin belirtildiği bölümleri takiben, çocuğun fiziksel-zihinsel ve ahlaki gelişimini etkileyecek, çocukluğunu yaşamasını engelleyecek şekilde çalıştırılmasının önlenmesi ve kendileri ve ülkeleri için gerekli bilgi ve beceriyi elde edebilecek şekilde eğitilmelerinin yararını belirten sonuç bölümünden oluşmaktadır. Ahmet Özyanık’ın ‘‘Sokakta Çalışan Çocuklar’’ yazısı ILO-IPEC desteğiyle başlayan Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin Ankara Sokaklarında Çalışan Çocuklar Projesi’ni tanıtmaktadır. Bültende, 3 Haziran 1997’de Konya’da yapılan ‘‘Çalışan Çocuklar, Sorunları ve Çözüm Yolları’’ konulu toplantıyla ilgili bir haber yer almaktadır. Güngör Başaran’ın yazısı da ILO’nun 138 sayılı sözleşmesini kapsamaktadır.

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk işçiler, çalışma koşulları, ILO-IPEC, uluslararası mevzuat