Tezgider, G.(1979); “Çalışma Hayatında Çocuğun Durumu Üzerine”, Çalışma Dergisi, Ocak-Nisan, s. 57-66.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makalede, çocukların neden ve nerelerde çalıştıklarına yer verilmiş; gelir dağılımındaki çarpıklığa dikkat çekilmiştir. Çalışan çocuklarla ilgili anayasal boyuta deyinildikten sonra, çalışan çocukların yoğun ve acımasız bir sömürü ile karşı karşıya oldukları ortaya koyulmuş, çalışan çocukların fiziksel ve ruhsal sağlıklarının ve ahlaki gelişimlerinin bozulduğu vurgulanmıştır. Ayrıca çalışan çocukların eğitimden uzak, sosyal güvencelerden yoksun oldukları konularına yer verilmiştir. Çıraklık statüsü sorgulanmış, “öğrencilik statüsü çıraklar için daha da yoğun bir sömürünün kapısını mı açmaktadır” sorusu yükseltilmiştir. Çalışan küçüklerin çıkarlarını savunmalarını engellemek üzere, sendikalaşmalarının önlendiği vurgulanmış, bu bağlamda “çıraklık statüsü”nün olumsuz etkisine değinilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Gerçekte, her geçen gün başta asgari yaş haddinin tespit edilmesi, iş saatlerinin kısaltılması, yaptırımların etkinliğinin sağlanması olmak üzere yeniden düzenleme gereğini duyuran bu yetersiz yasa hükümleri dahi uygulanmamaktadır. Öyle ki, ülkemizde belki de en fazla çiğnenen yasa hükümleri çalışan çocukları koruyucu hükümlerdir denebilir. Örneğin çocuklar sekiz saatin dahi üzerinde çalıştırılmakta, sağlık muayeneleri hemen hiç gerçekleşmemektedir. Bu aykırılıklar çoğu zaman izlenmemekte, yaptırımsız kalmaktadır. Kaldı ki, yaptırım uygulansa da değişecek bir şey yoktur. Yasalara aykırılık halinde işverenin ödeyeceği ceza 1500 liradır. Çocuklarımızın sağlığı bu kadar ucuzdur. (s.62)

Bazı Anahtar Sözcükler:

asgari yaş, çıraklık, çocuk gelişimi, çocuk sağlığı, çocuk işçilik nedenleri, ulusal mevzuat, sendikalar, sosyal güvenlik

Çalışmanın Adı: I. Danışma Grubu Toplantı Raporu

Çalışmanın Türü: Toplantı Raporu (Çalışan Çocuklar Bölümü’nün Kapasitesinin Arttırılması Projesi/ ILO-IPEC çerçevesinde hazırlanmıştır)

Çalışmanın Yazarı: T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü Çalışan Çocuklar Bölümü

Çalışmanın Sunuluş-

Basım Yılı ve Yeri: Kasım 1996, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 100

Amaç: Danışma Grubunun amacı; genelde çocuklar ve özelde çalışan çocuklarla ilgili kurum, kuruluş ve kişilerin bir araya getirilerek, çocuk işçiliğiyle mücadele için programlar geliştirildiği, çözüm önerilerinin oluşturulduğu, çalışan çocukların sorunlarının tartışıldığı ve üyeler arasında görüş ve deneyim alışverişinin, işbirliğinin sağlandığı bir platform oluşturmaktır. Hazırlanan bu rapor ise, bu deneyimleri, katkıları ve çözüm önerilerini aktarmayı amaçlamaktadır.

İçerik: Toplantıya, kamu kuruluşlarından ve sivil toplum örgütlerinden-sendikalardan temsilciler, üniversitelerden katılımcılar katılmıştır. Açılış konuşmalarından sonra danışma grubu üyelerinin ve projelerinin tanıtımı bölümü yeralmış, sonra yapılan grup çalışmalarında ise “enformel sektörde çalışan çocuklar; kırsal kesimde çalışan çocuklar; kitle iletişim araçlarından nasıl yararlanılabileceği; hizmet işlerinde çalışan çocuklar; çıraklık statüsüne haiz çocuklar; çalışan çocuklarla ilgili idari ve hukuki yapılanma” konuları işlenmiştir. Yazılı raporlar ise, Çalışma Genel Müdürlüğü-Çalışan Çocuklar Bölümü (yapılan proje çalışmaları üzerinde durulmuştur); Gürhan Fişek-Fişek Sağlık Hizmetleri ve Araştırma Enstitüsü (Fişek modeli üzerinde durulmuştur); TESK Meslek Eğitimi Merkez Şurası (İşyeri Denetleme ve Danışmanlık Grupları üzerinde durulmuştur); TİSK ( IPEC projesi kapsamında yaptığı çalışmalar üzerinde durulmuştur); Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü (ILO-IPEC projesi işbirliği ile yürütülen çalışmalar üzerinde durulmuştur); Ankara Sokaklarında Çalışan Çocuklar Merkezi (merkez hakkında bilgi verilmiş, sokakta çalışan çocuklar tanımlanmıştır) tarafından sunulmuştur.

Yöntem: Toplantıda yapılan yazılı ve sözlü sunumlar aktarılmıştır.

Alıntı: Bu projenin ülkemiz bakımından önemi ve özelliği, dünyada ILO tarafından bu konuda yürütülmekte olan projeler arasında, üçlü olarak yürütülen iki ülkeden birinin Türkiye olmasıdır. Zannederim biri Hindistan’dır diğeri Türkiye’dir. Bunun dışındaki ülkelerde çocuk işçiliği projeleri yalnız hükümetler ve işçi kesimi tarafından yürütülen projeler olmasına rağmen Türkiye üçlü sistem içinde yani işçi-işveren-hükümet kuruluşları arasında bu programda, bu projede yer almış iki ülkeden birisidir. Dolayısıyla çalışmalarımız ILO merkezi tarafından dikkatle ve yakından izlenmektedir. (s.13)

Bazı Anahtar Sözcükler: çıraklar, kamu kuruluşları, sivil toplum örgütleri, sendikalar, enformel sektör, kırsal alanda çalışan çocuklar

Çalışmanın Adı: Danışma Kurulu 3. Toplantısı Toplantı Raporu

Çalışmanın Türü: Toplantı Raporu (Çalışan Çocuklar Bölümü’nün Kapasitesinin Arttırılması Projesi/ ILO-IPEC çerçevesinde hazırlanmıştır)

Çalışmanın Yazarı: T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü Çalışan Çocuklar Bölümü

Çalışmanın Sunuluş-

Basım Yılı ve Yeri: Nisan 1998, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 55

Amaç: Danışma Kurulu’nun 3. Toplantısındaki çalışmaları aktarmak.¹

İçerik: Toplantıya, kamu kuruluşlarından ve sivil toplum örgütlerinden-sendikalardan temsilciler, üniversitelerden katılımcılar katılmıştır. Açılış konuşmalarından sonra yeralan ILO-IPEC Ulusal Programı Koordinatörü Şule Çağlar’ın sunuşunda IPEC stratejilerine, IPEC ve Türkiye, ve sürdürülebilirlik konularına değinilmiştir. Çalışan Çocuklar Bölüm Başkanı Filiz Anık’ın sunuşu ise; çocuk çalışmasının nedenleri, çalışma alanları, mikro ve makro politikalar, kullanılacak girişim yöntemleri, ilgili kurum ve kuruluşlar başlıkları çerçevesinde gelişmiştir. Daha sonra ise, yapılmış olan üç grup çalışmasının sonuçları aktarılmıştır. Grup çalışmaları; konuyla ilgili kurum ve kuruluşlara ve kişilere düşen görevler ve danışma kurulu üzerinde odaklanmıştır.

Yöntem: Toplantıda yapılan yazılı ve sözlü sunumlar aktarılmıştır.

Alıntı: Çocuk çalıştırılması evrensel bir olgudur. İnsanların tarihi kadar da eskidir. Milattan önce 2100 yılında Hammurabi Kanunları’nda ustaların çocuklara ve gençlere işin inceliklerini öğretmelerinin zorunlu olduğu, Mısırlılar’da, Yunanlılar’da, Romalılar’da mesleklerin kuşaktan kuşağa aktarılmasının yasalarla belirlendiği yapılan araştırmalardan anlaşılmaktadır.(s.33)

Bazı Anahtar Sözcükler: çocuk işçiler, kamu kuruluşları, sivil toplum örgütleri, sendikalar

1 Ayrıca bkz. I. Danışma Grubu Toplantı Raporu