Çalışmanın adı: Yoksulluğun Çocuk İstihdamı Üzerindeki Belirleyiciliği

Çalışmanın Türü: Tezsiz Yüksek Lisans Projesi

Çalışmanın Yazarı: Metin Turan

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İzmir, 2006 (Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 134

Amaç: Yoksulluk ve yoksulluğun çocuk istihdamı üzerindeki belirleyici

etkisinin incelenmesi.

İçerik: İlk bölümde yoksulluk, çocuk istihdamı ve ilgili kavramlar açıklanmıştır. İkinci bölümde, çocuk istihdamının hangi gerekçelerle ortaya çıktığı, biçimlerinin ne olduğu ve ne gibi sonuçlar doğurduğu incelenmektedir. Üçüncü bölümde, dünyada ve Türkiye’de yoksulluğun ve çocuk istihdamının boyutları ortaya konularak, yoksulluğun çocuk istihdamı üzerinde ne derecede belirleyici olduğu irdelenmiştir.

Yöntem: Literatür tarama yöntemi kullanılmıştır.

Alıntı: Genel alamda aile açısından çocuk çalıştırılmasının temel nedeni yoksulluktur. Genellikle hane halkının temel ihtiyaçlarını karşılamanın bir yoludur. Ekonomik ve sosyal güvenlikten yoksun ailelere sahip çocuklar, ailelerinin yaşam mücadelesine katkıda bulunmak için çalışmak zorundadırlar. Bazı durumlarda eve gelir getiren tek kişi, çocuk olmaktadır. (s.111)

Anahtar kelimeler: yoksulluk, çocuk emeği, sosyal güvenlik, çocuk işçilik nedenleri

Çalışmanın adı: Dünya’da ve Türkiye’de Çocuk İstihdamı ve Çocuk İşçiliğinin İnsan Kaynakları Yönetimi Açısından Önemi

Çalışmanın Türü: Yüksek Lisans Tezi

Çalışmanın Yazarı: Ömür Oy

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İstanbul, Eylül 2001 (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İnsan Kaynakları Yönetimi Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 154

Amaç: Araştırmanın temel hedefi, gelecekteki insan gücünün -yani çocukların-

gelişmelerine zarar verici biçimde çalıştırılmalarındaki yıpratıcılığı ortaya çıkarmak.

İçerik: İlk bölüm, çocukların çalışma yaşamı içindeki yerine ayrılmıştır. Bu bölümde, çalışan çocuklara ilişkin temel bilgiler ve çalışan çocukların çalıştıkları yerler ve çalışma koşulları anlatılmıştır. İkinci bölümde, çocuk istihdamını doğuran nedenler ve çocuk işçiliğinin hukuk sistemi içindeki yeri tartışılmıştır. Üçüncü bölümde ise, çocuk istihdamının uluslararası boyutu ve çocuk istihdamının iyileştirilmesine yönelik ulusal ve uluslararası düzeydeki projeler, ayrıntılı olarak incelenmiştir. Son bölümde ise, çocuk işçiliği ile mücadele planları üzerinde durulmuştur.

Yöntem: Çocuk işçiliği türleri 4 ayrı grupta incelenmiş ve çocuk işçiliğinin çocuklar üzerinde bıraktığı olumsuz etkiler, kendi dinamikleri içinde incelenmiştir. Çocuk işçiliğinin sona erdirilemeyişinin nedenleri üzerinde durulmuş, çeşitli araştırma bulgularından bulgularından yararlanmak yoluyla çocuk işçiliği ile mücadelede ortaya çıkan sorunlar irdelenmiştir.

Alıntı: Amerika Birleşik Devletleri’nde endüstriyel işlerde çalışan 15 yaş altı çocuk sayısı 1850’de 1,5 milyon iken, 1910’da bu sayı 2 milyona tırmanmıştır. Çocukları kiralamak iş adamlarının işine gelmekteydi Çocuklar, beceri gerektirmeyen işlerde, yetişkinlerden daha az ücret alarak çalışmaktaydı. Ayrıca çocukların küçük elleri, aletleri ve makinelerin küçük aksamlarını tutmaya daha yatkındı. (s.7)

Anahtar kelimeler: çocuk emeği, insan kaynakları, çocuk işçilik nedenleri, çalışma koşulları, uluslararası mevzuat

Çalışmanın adı: Dünya’da ve Türkiye Ölçeğinde Deri Sektöründe Çocuk Emeği

Çalışmanın Türü: Doktora Tezi

Çalışmanın Yazarı: Ahmet Kemerli

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İstanbul, 2001 (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 167

Amaç: Çocuk gelişimi yönünden çocuk emeğinin ele alınması ve emeği

belirleyen faktörlerin analatik olarak incelemesi. Çocuk emeğinin dünyadaki en son durumunun, ülke bazında iş kollarına göre incelenmesi.

İçerik: Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Çocuk gelişimi ve çocuk hukuk başlığını taşıyan birinci bölümde, çocuk kavramı üzerinde durulmuştur. Çocuk emeği ve çocuk emeğini belirleyen faktörler başlıklı ikinci bölümde, çocuk emeğinin ne olduğu tartışılmıştır. Dünya’da çocuk emeği başlıklı üçüncü bölümde, dünyada çocuk emeğinin genel durumu incelenmiştir. Türkiye ve deri sektöründe çocuk emeği ve alan araştırması başlıklı dördüncü bölümde, çocuk emeğinin yapısal unsurları üzerinde durulmuştur.

Yöntem: Literatür taraması ve alan araştırması yöntemleri kullanılmıştır. 1994 yılında çocuklara yönelik yapılmış olan DİE anket çalışmalarından, alıntılar yapılmıştır.

Alıntı: Birçok çocuk aynı zamanda hem çalışmakta hem de okula gitmektedir. Çünkü gelişmekte olan ülkelerin çoğunda okul saatleri ve günlerinin sayısı çok düşüktür. Mesela IPEC programı çerçevesinde Brezilya’da ayakkabı sektöründe yapılan bir araştırmada, çocukların büyük bir kısmının okula devam etmenin yanı sıra, günde 8 saate kadar çalıştıkları bulunmuştur. (s.68)

Anahtar kelimeler: çocuk emeği, çocuk gelişimi, çocuk işgücü anketi, çocuk işçilik nedenleri, ulusal mevzuat, ILO-IPEC

Çalışmanın adı: Türkiye’de Çocuk Emeği

Çalışmanın Türü: Yüksek Lisans Tezi

Çalışmanın Yazarı: Cengiz Çınar

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: Ankara, 2003 (TODAİE Kamu Yönetimi Programı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 80

Amaç: Türkiye’de çocuk emeğinin tarihsel gelişimini ve günümüzde çocuk

emeğinin kullanım biçimini anlatmaktır.

İçerik: Birinci bölümde, konu ile ilgili kavramlar açıklanmıştır. İkinci bölümde, ülkemizde çalışan çocuk sorununun tarihsel gelişimi ve çalışan çocuklarla ilgili ulusal ve uluslararası düzenlemeler ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise, ülkemizde çocuk emeğinin kullanım biçimleri, var olan araştırma ve istatistiklere göre incelenerek, çalışan çocukların durumları açıklanmaya çalışılmıştır.

Yöntem: Literatür tarama yöntemi kullanılmıştır.

Alıntı: Bu dönemde çocuk emeğinin bu denli yoğun kullanılmasının nedeni, işverenlerin çocuklara yetişkinlere göre daha az ücret ödeyerek karlarını artırmaları idi. İkinci önemli bir neden ise, 1.Dünya Savaşı sonunda yetişkin erkek nüfusunun büyük oranda yok olmasıydı. Erkeksiz kalan birçok yoksul aile, aç kalmamak için çocuklarını fabrikalarda çalıştırmak zorunda kaldı. Ayrıca çocukların bazı işler için uygun olmaları da çocuk emeğine olan talebi arttırıyordu. (s.21)

Anahtar kelimeler: çocuk emeği, ulusal mevzuat, yoksulluk, çocuk işçilik nedenleri

Taştı, E.(2001); “DİE Çocuk İşgücü Anketlerinin Ortaya Koyduğu Eğilimler”, (İçinde: Türkiye’de Çalışan Çocuklar Semineri), DİE Yayınları, Ankara, s.67-99.

Yararlanılan Kaynak Sayısı:

Kapsam:

Makalenin ilk kısmında, Türkiye’deki nüfus ve işgücünün genel durumu hakkında bilgilere yer verilmiştir. İkinci kısımda, çocuk işgücü anketleri hakkında genel açıklamalar yapılmış ve ankette kullanılan tanım ve kavramlara değinilmiştir. Üçüncü kısımda, çocuk işgücü anketlerinin ortaya koyduğu eğilimler, çocukların yaşam koşulları çocuğun eğitim durumu, ekonomik işlerde çalışanlar, ev işlerinde çalışanlar, çocukların çalışma nedenleri, çalışma koşulları ve gelecekten beklentileri gibi konular ele alınmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Makalede, DİE (Devlet İstatistik Enstitüsü) tarafından uygulanan Çocuk İşgücü Anketleri hakkında açıklama yapılmakta ve bu anketlerin ortaya koyduğu eğilimler karşılaştırmalı olarak verilmektedir. Ekim 1994 Çocuk İşgücü Anketi ile Ekim 1999 Çocuk İşgücü Anketi arasında kapsam farklılıkları olması nedeniyle karşılaştırmalar mevcut verilere göre 6-14 ve 6-17 yaş grupları için yapılmıştır. (s.71)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, çocuk işgücü anketi, çocuk işçilik nedenleri, çalışma koşulları

Erder, S.(2005); “Çalışan Çocuklar: Çırak mı İşçi mi? ”, Tes-İş Dergisi, Haziran, s.38-44.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 11

Kapsam:

Makalede, iş yerinde çalışan çocuklarla ilgili, yaklaşık 10 yıl önce yapılmış olan bir alan araştırmasında gözlemlenen, bazı eğilimlerden söz edilecektir. Temsil edici olmaktan çok, ilişki arayıcı bir araştırma olan bu çalışmada, İstanbul’da çalışan çocukların konumları ile ilgili bazı gözlemler yapılmıştır. Bu alan araştırması 1993 yılında, İstanbul’da Ümraniye’de, küçük sanayi sitelerinde çalışan çocuklar ve işverenleriyle görüşmelere; bu bölgedeki çıraklık eğitim merkezi ve işyerinde çırak eğitim programı açmış olan, bazı iş yerlerinde yapılmış olan görüşme ve gözlemlere dayanmaktadır.

Makaleden bir Alıntı:

Çalışan çocuklar ile ilgili araştırma sırasında dikkatimizi çeken ilk nokta, çocukların yoksulluk derecesi, aileleriyle ilişkileri, köken, çalışma koşulları ve çalışma saikleri açısından homojen bir grup olmadığıydı. Benzeri şekilde Altıntaş’ın Ankara’da yaptığı araştırmada da, sokakta çalışan çocukların homojen bir grup olmadığı vurgulanıyor. Yine aynı şekilde araştırmalar, kız çocukların çalışma yaşamı serüvenleriyle erkeklerinki arasında, belirgin farklılıkların olduğunu ortaya çıkarıyor. (s.38)

Bazı Anahtar Sözcükler:

aile, çalışan çocuklar, çıraklar, çırak eğitimi, çalışma koşulları, çocuk işçilik nedenleri, kız çocuk emeği, yoksulluk

Çelik, A.(2005); “Dünden Bugüne Çocuk İşçilik” Tes-İş Dergisi, Haziran, s.51-57.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 23

Kapsam:

Giriş bölümünde çocuk işçilik kavramı anlatılmış, nedenleri gözler önüne serilmiştir. Daha sonraki bölümde çocuk işçilikle mücadele konusu Charles Dickens dahil olmak üzere tarihsel bir perspektif içinde anlatılmıştır. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) verilerine dayanarak dünyada çcuk işçiliğin profili çizilmiştir. İlerleyen bölümlerde Türkiye’de çocuk emeği konusu anlatılmış ve AB normları göz önünde bulundurularak çözüm yolları tartışılmıştır.

Makaleden bir Alıntı

Çocuk işçiliğin ortadan kaldırılması, dönemin toplumsal muhalefet hareketlerinin talepleri arasında da önemli bir yer tuttu. Başlangıçta bir genel oy hareketi olan ancak daha sonra sosyal bir içeriğe de kavuşan Chartist hareket, 1840’lı yıllarda talepleri arasına çocukların çalıştırılmalarının yasaklanmasını da aldı. (s.52)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, çocuk işçilik nedenleri, tarihsel bakış, ILO

Altıntaş, B.(2005); “Çocuk İşçiliği Nedenler, Sorunlar ve Politika Yönetimi”, Tes-İş Dergisi, Haziran, s.58-64.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Çalışmada çocuk işçiliği ile mücadele dinamiğinden hareketle, çocuk işçiliğinin farklı boyutları incelenmiş, çocuk işçiliği ve çalışan çocuklarla ilgili politika perspektifi gözden geçirilmiştir. Çocuk çalıştırılmasının nedenleri, tehlikeli çalışma ilişkileri içerisinde yer alan çocukların çalışma koşulları, çalışma yaşamındaki çocuğun fiziksel ve psikosoyal dengeleriyle ile ilgili risk etmenlerinin tanımlanması ve çalışan çocuklar üzerindeki olası etkisinin belirlenmesi bu çalışmanın amacıdır. Aynı zamanda bu çalışma çalışan çocuklar için bir politika ve eylem planı oluşturulmasını hedeflemektedir.

Makaleden bir Alıntı:

Çocuk işçiliği konusu, yalnızca çok sayıda çocuğun yasa dışı çalışması nedeniyle değil, yaptıkları işlerin çoğu zaman sömürüye dayalı olması nedeniyle değerlendirilmesi gereken karmaşık bir sorundur. Çocuklar, toplumsal, politik, kültürel ve ekonomik nedenlerle çalıştırılmaktadır. (s.59)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk işçiler, çocuk işçilik nedenleri, iş tehlikeleri, çalışma koşulları, çocuk sömürüsü

Tezgider, G.(1979); “Çalışma Hayatında Çocuğun Durumu Üzerine”, Çalışma Dergisi, Ocak-Nisan, s. 57-66.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makalede, çocukların neden ve nerelerde çalıştıklarına yer verilmiş; gelir dağılımındaki çarpıklığa dikkat çekilmiştir. Çalışan çocuklarla ilgili anayasal boyuta deyinildikten sonra, çalışan çocukların yoğun ve acımasız bir sömürü ile karşı karşıya oldukları ortaya koyulmuş, çalışan çocukların fiziksel ve ruhsal sağlıklarının ve ahlaki gelişimlerinin bozulduğu vurgulanmıştır. Ayrıca çalışan çocukların eğitimden uzak, sosyal güvencelerden yoksun oldukları konularına yer verilmiştir. Çıraklık statüsü sorgulanmış, “öğrencilik statüsü çıraklar için daha da yoğun bir sömürünün kapısını mı açmaktadır” sorusu yükseltilmiştir. Çalışan küçüklerin çıkarlarını savunmalarını engellemek üzere, sendikalaşmalarının önlendiği vurgulanmış, bu bağlamda “çıraklık statüsü”nün olumsuz etkisine değinilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Gerçekte, her geçen gün başta asgari yaş haddinin tespit edilmesi, iş saatlerinin kısaltılması, yaptırımların etkinliğinin sağlanması olmak üzere yeniden düzenleme gereğini duyuran bu yetersiz yasa hükümleri dahi uygulanmamaktadır. Öyle ki, ülkemizde belki de en fazla çiğnenen yasa hükümleri çalışan çocukları koruyucu hükümlerdir denebilir. Örneğin çocuklar sekiz saatin dahi üzerinde çalıştırılmakta, sağlık muayeneleri hemen hiç gerçekleşmemektedir. Bu aykırılıklar çoğu zaman izlenmemekte, yaptırımsız kalmaktadır. Kaldı ki, yaptırım uygulansa da değişecek bir şey yoktur. Yasalara aykırılık halinde işverenin ödeyeceği ceza 1500 liradır. Çocuklarımızın sağlığı bu kadar ucuzdur. (s.62)

Bazı Anahtar Sözcükler:

asgari yaş, çıraklık, çocuk gelişimi, çocuk sağlığı, çocuk işçilik nedenleri, ulusal mevzuat, sendikalar, sosyal güvenlik

Çolak, Ö.F.(1999); “Çocuk İşgücü ve Eğitim”, İşveren Dergisi, Cilt 37, Sayı 7, Nisan, Ankara.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 4

Kapsam:

Çocukların çalışmasının zorunlu ve zorunlu olmayan nedenlerini sıralayan çalışma, ülkemizdeki durumu DİE(Devlet İstatistik Enstitüsü) çocuk işgücü anketi verileri ışığında değerlendirmiştir. Çocuğun işgücü piyasası dışında tutulabilmesinin de kamu harcamalarında eğitimin payının artırılması ile gerçekleşebileceği vurgulanmıştır.

Makaleden Bir Alıntı:

Diğer yandan istihdam edilen 12-24 yaş grubu işgücünün %65’inin ilkokul, %11’inin ortaokul ve %16’sının lise veya dengi okul mezunu olduğu gözönüne alındığında, sekiz yıllık temel eğitim sisteminin ivedilikle oturtulmasının önemini bir kere daha göstermektedir. Çünkü beşeri sermayesi düşük işgücüne, iş yaratmanın sürekli olarak zorlaştığı üretim sisteminin etkinleşmesi, yaratılmaya çalışılan olumlu dönüşümü hızlandıracaktır. (s.13)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, çırak eğitimi, çocuk işgücü anketi, çocuk işçilik nedenleri