Akpınar, T.(2012) “Bradford’un Milleri – 2 Sıcak Yünün Soğuk Yüzü – Çocukların Sırtındaki Başkent”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:121,Mart-Nisan.S,18-20.

Çalışmanın adı: Çocuktum, Ufacıktım……

Türkiye’de 1920-1960 Döneminde Çocuk İşçiliği

Çalışmanın Türü: Tartışma Metni

Çalışmanın Yazarı: Ahmet Makal

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: Ankara, 2006

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 41

Amaç: 1920-1960 yılları arasında çocuk işçiliği konusunu iktisadi, hukuki ve sektörel açılardan ele almak.

İçerik: Çalışma 6 bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm çocuk emeğine ilişkin kavramsal bir çerçeve çizilmiştir. İkinci bölümde Türkiye’de çocuk emeğine ilişkin hukuksal çerçeve anlatılmıştır. Üçüncü bölümde çocuk işçilerin niceliği konusu tartışılmıştır. Dördüncü bölümde çocuk içilerin iktisadi faaliyet kollarına dağılımı irdelenmiştir. Beşinci bölüm çocuk işçilerin çalışma koşullarına ayrılmıştır. Altınci bölümde ise uluslararası normlara değinilmiştir.

Yöntem: Belgelikmtaraması yöntemi kullanılmıştır.

Alıntı: Türkiye inceleme dönemimiz itibariyle birçok sektörde ve iktisadi faaliyet alanında olduğu gibi, küçük ve büyük sanayide de çocuk emeğinin yoğun biçimde kullanıldığı bir ülke konumundadır (s.35).

Anahtar kelimeler: çalışan çocuklar, çalışma koşulları, uluslar arası mevzuat

Çalışmanın adı: Dünya’da ve Türkiye’de Çocuk İstihdamı ve Çocuk İşçiliğinin İnsan Kaynakları Yönetimi Açısından Önemi

Çalışmanın Türü: Yüksek Lisans Tezi

Çalışmanın Yazarı: Ömür Oy

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İstanbul, Eylül 2001 (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İnsan Kaynakları Yönetimi Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 154

Amaç: Araştırmanın temel hedefi, gelecekteki insan gücünün -yani çocukların-

gelişmelerine zarar verici biçimde çalıştırılmalarındaki yıpratıcılığı ortaya çıkarmak.

İçerik: İlk bölüm, çocukların çalışma yaşamı içindeki yerine ayrılmıştır. Bu bölümde, çalışan çocuklara ilişkin temel bilgiler ve çalışan çocukların çalıştıkları yerler ve çalışma koşulları anlatılmıştır. İkinci bölümde, çocuk istihdamını doğuran nedenler ve çocuk işçiliğinin hukuk sistemi içindeki yeri tartışılmıştır. Üçüncü bölümde ise, çocuk istihdamının uluslararası boyutu ve çocuk istihdamının iyileştirilmesine yönelik ulusal ve uluslararası düzeydeki projeler, ayrıntılı olarak incelenmiştir. Son bölümde ise, çocuk işçiliği ile mücadele planları üzerinde durulmuştur.

Yöntem: Çocuk işçiliği türleri 4 ayrı grupta incelenmiş ve çocuk işçiliğinin çocuklar üzerinde bıraktığı olumsuz etkiler, kendi dinamikleri içinde incelenmiştir. Çocuk işçiliğinin sona erdirilemeyişinin nedenleri üzerinde durulmuş, çeşitli araştırma bulgularından bulgularından yararlanmak yoluyla çocuk işçiliği ile mücadelede ortaya çıkan sorunlar irdelenmiştir.

Alıntı: Amerika Birleşik Devletleri’nde endüstriyel işlerde çalışan 15 yaş altı çocuk sayısı 1850’de 1,5 milyon iken, 1910’da bu sayı 2 milyona tırmanmıştır. Çocukları kiralamak iş adamlarının işine gelmekteydi Çocuklar, beceri gerektirmeyen işlerde, yetişkinlerden daha az ücret alarak çalışmaktaydı. Ayrıca çocukların küçük elleri, aletleri ve makinelerin küçük aksamlarını tutmaya daha yatkındı. (s.7)

Anahtar kelimeler: çocuk emeği, insan kaynakları, çocuk işçilik nedenleri, çalışma koşulları, uluslararası mevzuat

Taştı, E.(2001); “DİE Çocuk İşgücü Anketlerinin Ortaya Koyduğu Eğilimler”, (İçinde: Türkiye’de Çalışan Çocuklar Semineri), DİE Yayınları, Ankara, s.67-99.

Yararlanılan Kaynak Sayısı:

Kapsam:

Makalenin ilk kısmında, Türkiye’deki nüfus ve işgücünün genel durumu hakkında bilgilere yer verilmiştir. İkinci kısımda, çocuk işgücü anketleri hakkında genel açıklamalar yapılmış ve ankette kullanılan tanım ve kavramlara değinilmiştir. Üçüncü kısımda, çocuk işgücü anketlerinin ortaya koyduğu eğilimler, çocukların yaşam koşulları çocuğun eğitim durumu, ekonomik işlerde çalışanlar, ev işlerinde çalışanlar, çocukların çalışma nedenleri, çalışma koşulları ve gelecekten beklentileri gibi konular ele alınmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Makalede, DİE (Devlet İstatistik Enstitüsü) tarafından uygulanan Çocuk İşgücü Anketleri hakkında açıklama yapılmakta ve bu anketlerin ortaya koyduğu eğilimler karşılaştırmalı olarak verilmektedir. Ekim 1994 Çocuk İşgücü Anketi ile Ekim 1999 Çocuk İşgücü Anketi arasında kapsam farklılıkları olması nedeniyle karşılaştırmalar mevcut verilere göre 6-14 ve 6-17 yaş grupları için yapılmıştır. (s.71)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, çocuk işgücü anketi, çocuk işçilik nedenleri, çalışma koşulları

Gelegen, D.(2001); “Çocuk Emeği”, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Nisan, 6:42-46.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 1

Kapsam:

Leon Warshaw’ın makalesi, (Precarious Employment and Child Labour, Encyclopaedia of Occupational Health and Safety, International Labour Organization, Cenova, 1998.)dilimize çevirilmiştir. Çocuk işçiliği, çocuk köleliği kavramları açıklanmıştır. Daha sonra ILO’nun verilerinden faydalanarak konuya derinlik kazandırılmıştır. İlerleyen bölümde çocukların hangi işlerde çalıştıkları ve bu işlerin potansiyel zararları tartışılmıştır. Son bölümde, çocuk işçiliğinin ekonomik ve sosyal sonuçları aktarılmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

İşçilerin yoksullaştırmaya, sömürüye ve suistimale uğradığı; sağlık ve güvenliklerinin büyük risk altında olduğu birçok istihdam biçimi vardır. Tüzük ve mevzuatlarla gösterilen çabalara, uluslar arası sözleşme ve anlaşmalara atılan imzalara ve bunların gösterdiği çözümlere rağmen bu tür çalışma koşulları insanların yoksulluğu, ezilmişliği, kötü barınma ve beslenme koşulları ortadan kalkmadığı sürece devam edecek gibi görünmektedir. İşçiler içinde bulundukları bataklıktan kurtulmaları için gerekli olan bilgilenme, eğitim, beceri kazanma, koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerinden yararlanma olanaklarına da sahip değillerdir. (s.6)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk işçiler, çocuk köleliği, çocuk sömürüsü, çalışma koşulları, sosyal güvenlik, yoksulluk

Geçer, H.; Çağlayan, Ç.(2004); ‘‘Kocaeli Meslek Eğitim Öğrencilerinde İş Kazası Sıklığı”, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 20:27-33.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 16

Kapsam:

Araştırmada, Kocaeli Mesleki Eğitim Merkezi (M.E.M.) öğrencilerinin sosyo-demografik özellikleri ortaya konmuş, çalışma koşulları saptanmış, iş kazası geçirme sıklığı ve bunu etkileyen etmenlerle ilişkisi araştırılmıştır. Kesitsel tipteki araştırma için örnek seçilmemiş olup, Kocaeli Meslek Eğitim Merkezi’nde öğrenim gören 773 öğrenciden 703’ü (%90,9) araştırmaya katılmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Çocukların çalışma yaşamında geçirdikleri iş kazaları, onların genç yaşta ruhlarında ve bedenlerinde taşıyacakları bir iz olarak kalmaktadır. Çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve gerekli önlemlerin alınmasıyla iş kazalarının önüne geçmek olasıdır. Kocaeli Meslek Eğitim Merkezi öğrencilerinin geçirdikleri iş kazaları sonucunda %11,6’sı üç günden az, %3,9’u sekiz gün ve üzeri işgöremez duruma gelmişlerdir. (s.32)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk işçiler, çalışma koşulları, iş kazası, sosyo-demografik düzey

Erder, S.(2005); “Çalışan Çocuklar: Çırak mı İşçi mi? ”, Tes-İş Dergisi, Haziran, s.38-44.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 11

Kapsam:

Makalede, iş yerinde çalışan çocuklarla ilgili, yaklaşık 10 yıl önce yapılmış olan bir alan araştırmasında gözlemlenen, bazı eğilimlerden söz edilecektir. Temsil edici olmaktan çok, ilişki arayıcı bir araştırma olan bu çalışmada, İstanbul’da çalışan çocukların konumları ile ilgili bazı gözlemler yapılmıştır. Bu alan araştırması 1993 yılında, İstanbul’da Ümraniye’de, küçük sanayi sitelerinde çalışan çocuklar ve işverenleriyle görüşmelere; bu bölgedeki çıraklık eğitim merkezi ve işyerinde çırak eğitim programı açmış olan, bazı iş yerlerinde yapılmış olan görüşme ve gözlemlere dayanmaktadır.

Makaleden bir Alıntı:

Çalışan çocuklar ile ilgili araştırma sırasında dikkatimizi çeken ilk nokta, çocukların yoksulluk derecesi, aileleriyle ilişkileri, köken, çalışma koşulları ve çalışma saikleri açısından homojen bir grup olmadığıydı. Benzeri şekilde Altıntaş’ın Ankara’da yaptığı araştırmada da, sokakta çalışan çocukların homojen bir grup olmadığı vurgulanıyor. Yine aynı şekilde araştırmalar, kız çocukların çalışma yaşamı serüvenleriyle erkeklerinki arasında, belirgin farklılıkların olduğunu ortaya çıkarıyor. (s.38)

Bazı Anahtar Sözcükler:

aile, çalışan çocuklar, çıraklar, çırak eğitimi, çalışma koşulları, çocuk işçilik nedenleri, kız çocuk emeği, yoksulluk

Demirbilek, S.; Demirbilek, T.(2001); “Çalışan Çocuklar Açısından Çıraklık Eğitiminin Önemi:İzmir Çıraklık Eğitim Merkezi’nde Öğrenim Gören Çıraklar Üzerine Bir Araştırma”, (İçinde: Türkiye’de Çalışan Çocuklar Semineri), DİE Yayınları, Ankara, s. 321-337.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 19

Kapsam:

Makalede, çalışan çocuklar açısından çıraklık eğitiminin taşıdığı önem üzerinde durulmuş, daha sonra İzmir İl Çıraklık Eğitim Merkezi’nde sanayi sektörüyle ilgili bazı meslek dallarında öğrenim gören çıraklara uygulanan anket değerlendirilmiştir. 2-13 Nisan tarihleri arasında yapılan araştırma; yöneticiler, eğitimciler ve öğrencilerle yapılmış olan derinlemesine görüşmelere dayanmaktadır.

Makaleden bir Alıntı:

Söz konusu olumsuz şartlara rağmen, çıraklar ile ustaları arasındaki ilişkiler uyumludur. Çıraklar, işveren ve ustabaşlarından şikayetçi değillerdir. Sadece 19 çırak, kötü muameleye maruz kaldığını belirtmiştir. Çocuklar, ailelerinin değer yargıları doğrultusunda, evde-işyerinde-okulda uyumlu ve itaatkardır. Bunun nedeni, çırakların esasen kendi becerileri ve çabaları sonucu işi öğrenebilmeleri ve ailelerinden aldıkları eğitim ve terbiyeye bağlı olarak küçük işyerlerindeki çalışma, ahlak ve kültüre uygun bir davranış sergilemeleridir. (s.331)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk işçiler, çırak, çırak eğitimi, çalışma koşulları

Çiner, C.U.(2002); “Çocukların Çalışmadığı Bir Gelecek”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı: 63, Temmuz-Ağustos.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 1

Kapsam:

Dünyada çocuk emeği konusu, ILO’nun bir çalışma raporu göz önünde bulundurularak derlenmiştir. Sorunun büyüklüğü, nedenleri ve sonuçları aktarılmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Çocukların çalışması, yirmibirinci başında çok çeşitli biçimleri olan bir fenomen olarak tanımlanmıştır. Eldeki veriler temel alınarak, 5-14 yaş arası 352 milyon çocuğun ekonomik getirisi olan bir aktivite içinde olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır. Buna bakılarak en düşük çalışma yaşındaki 106 milyon çocuğun kabul edilebilir bir işte çalıştığı görülmektedir. Bunun dışında 246 milyon çocuğun çalıştırılma koşullarının iyileştirilmesi gerekmektedir. (s.16)

Bazı Anahtar Sözcükler:

asgari yaş, çocuk işçiler, çalışma koşulları

Canbaz, S.(2003); “Samsun Çıraklık Eğitim Merkezine Devam Eden Çırakların Durumluluk-Sürekli Kaygı Düzeylerinin Değerlendirilmesi”, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 13:33-39.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 25

Kapsam:

Gelişme çağındaki milyonlarca çocuk, uygun olmayan koşullarda çalıştırılarak istismar edilmektedir. Bu çalışma, Samsun ili Çıraklık Eğitim Merkezi(ÇEM)’nde okuyan ve çalışan çocukların sosyo-demografik özelliklerini ve çalışma yaşamına ilişkin bilgilerini ortaya koymak amacıyla planlanmıştır. Kesitsel tipteki bu araştırmanın evrenini, 2000-2001 öğretim yılında Samsun ili ÇEM’nde haftanın bir günü öğrenim gören ve diğer günlerde de bir işyerinde çalışan “aday çırak” ve “çırak” çocuklar oluşturmaktadır. Araştırma kapsamına alınan çocuklara; sosyo-demografik özelliklere, sosyo-ekonomik düzeye, çalışma yaşamı, çalışma ortamından ve çalışma koşullarından kaynaklanan risklere ilişkin soruları içeren anket formu, 15’er kişilik gruplar halinde gözlem altında uygulanmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Kısa vadede çocukların çalışması önlenemediğinden yapılması gereken, çalışma yaşamındaki çocukların sorunlarını çözmek, çalışma yaşamının gelişimleri üzerindeki olumsuz etkileri en aza indirmeye yönelik önlemleri yaşama geçirmek olmalıdır. Çalışan çocukların sorunları, nedenleri ve çözüm yolları çeşitlilik içermektedir. Çok boyutlu olan bu konuda sorunlara yönelik çözümler devletin, işverenlerin, kitle örgütleri ve meslek kuruluşlarının, ailelerin ve çocukların işbirliği içerisinde ele alınmalıdır. (s.39)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çıraklar, çalışma koşulları, sosyo-ekonomik düzey, sosyo-demografik düzey

Altıntaş, B.(2005); “Çocuk İşçiliği Nedenler, Sorunlar ve Politika Yönetimi”, Tes-İş Dergisi, Haziran, s.58-64.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Çalışmada çocuk işçiliği ile mücadele dinamiğinden hareketle, çocuk işçiliğinin farklı boyutları incelenmiş, çocuk işçiliği ve çalışan çocuklarla ilgili politika perspektifi gözden geçirilmiştir. Çocuk çalıştırılmasının nedenleri, tehlikeli çalışma ilişkileri içerisinde yer alan çocukların çalışma koşulları, çalışma yaşamındaki çocuğun fiziksel ve psikosoyal dengeleriyle ile ilgili risk etmenlerinin tanımlanması ve çalışan çocuklar üzerindeki olası etkisinin belirlenmesi bu çalışmanın amacıdır. Aynı zamanda bu çalışma çalışan çocuklar için bir politika ve eylem planı oluşturulmasını hedeflemektedir.

Makaleden bir Alıntı:

Çocuk işçiliği konusu, yalnızca çok sayıda çocuğun yasa dışı çalışması nedeniyle değil, yaptıkları işlerin çoğu zaman sömürüye dayalı olması nedeniyle değerlendirilmesi gereken karmaşık bir sorundur. Çocuklar, toplumsal, politik, kültürel ve ekonomik nedenlerle çalıştırılmaktadır. (s.59)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk işçiler, çocuk işçilik nedenleri, iş tehlikeleri, çalışma koşulları, çocuk sömürüsü

Alkış, N.; İrgil, E.; Pala, K.(2004); Aytekin, H; “Gemlik Çıraklık Eğitim Merkezinde Okuyan Çocukların Çalışma Koşulları ve Sosyal Sorunları”, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, , 17:15-20.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 15

Kapsam:

Araştırma, 2000-2001 eğitim öğretim yılında Gemlik Çıraklık Eğitim Merkezi’nde okuyan ve çalışan çırakların çalışma koşulları ve sosyal sorunlarına ilişkin bilgileri elde etmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmaya alınan çırakların %89’u erkek, %11’i kızdır ve yaş ortalaması 16,9’dır. Çırakların %50,5’i meslek edinmek amacıyla çıraklık eğitim merkezine geldiklerini ve 125 çırak da (%57,3) eğer yeniden fırsat verilirse öğrenimlerine devam etmek istediklerini belirtmişlerdir. Çırakların % 7,4’nün iş bitinceye kadar, %89,4’ünün 8 saatin üstünde çalıştıkları saptanmıştır. Bu süreler yasal olarak belirtilen çalışma sürelerinin çok üstündedir. Sonuç olarak çırakların kanunlar ile verilen haklara pratikte sahip olmadıkları, ağır şartlarda çalıştıkları saptanmıştır.

Makaleden bir Alıntı:

Çıraklık kurumu, geleneksel toplumlarda çocukların usta-çırak ilişkisi ve geleneksel emek ilişkileri içinde zanaat edinmesini, bir meslek grubuna girmeleri anlamını taşımaktadır. Çıraklığın geleneksel olarak toplumun alışık olduğu bir kurum olması ve çocukların “çırak” adı altında çalışmaya başlamaları, çocuğun emeğinin toplumsal ya da kültürel engellerle karşılaşmadan kolayca sömürülmesine ve çalışan çocuk sayısının yaygınlaşmasına neden olmaktadır. (s.15)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çıraklar, çıraklarda alkol-sigara alışkanlığı, sosyal sorun, çalışma koşulları, çalışma süresi

Çalışmanın adı: Ağaç İşleri Sektöründe Çalışan Çocuklara Yönelik Araştırma Raporu

Çalışmanın Türü: Araştırma –Değerlendirme Raporu (Çalışma ILO-IPEC Programı

Kapsamında yürütülmüştür.)

Çalışmanın Yazarı: T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: 2005, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 100

Amaç: Ankara, İzmir ve Bursa’da mobilya sektöründe, çocuk işçilerin kötü çalışma koşullarının, çalışma nedenlerinin, sosyal ve kültürel

durumlarının belirlenmesi ve acil olarak kötü çalışma koşullarının kaldırılması için olası ve uygulanabilir müdahalelerin ve iyileştirme eylemlerinin önerilmesi

İçerik: Giriş sektöründe ağaç işleri sektör olarak tanıtılmıştır. Daha sonra çalışma alanlarının seçimi, araştırma yöntemi, örnekleme, bulgular ve çalışan çocukların demografik özellikleri açıklanmıştır. Ailelerin ve işverenlerin demografik özellikleri sıralanmış, çalışma koşulları ayıntıları ile irdelenmiştir. Sonuç ve öneriler ile çalışma bitirilmiştir.

Yöntem: Ankara’da 364, İzmir’de 210 ve Bursa’da 126 işyerinde saha çalışması yapılmıştır. İşyerleri, her ilin adres listesinden rasgele seçilmiştir. Üç il için hazırlanan adres listeleri, firmalar ile ilgili hiçbir bilgi içermediğinden çok aşamalı yerine tek aşamalı tabakalı örnekleme kullanılmıştır.

Alıntı: İşyerlerinde çocukların karşı karşıya oldukları çalışma koşul ve ortamları dikkate alınarak, 15 yaşının altındaki çocukların çalışma hayatından tümüyle çekilmesi, 15-18 yaşları arasındaki çocukların ise ağaç işleri sektöründeki, fiziksel, zihinsel, gelişimlerini olumsuz etkileyen iş türlerinden çekilmesi gerekmektedir. (s.66)

Anahtar kelimeler: ağaç işleri, çalışma koşulları, sosyo-ekonomik düzey, sosyo-demografik düzey

Sencer, Y.; Erbilgin, K.(1978); “Çıraklarımızın Sorunları: Bir Alan Araştırmasının Sonuçları”, 1. Ulusal İşçi Sağlığı Kongresi, 19-21 Ekim, İstanbul, s. 550-559.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 4

Kapsam:

İstanbul’un çeşitli kesimlerinde çalışan çırakların toplumsal özellikleri, çalışma ve yaşam koşulları incelenmiştir. Bu amaç doğrultusunda, Mart – Haziran 1978’de değişik işkollarından 319 çırakla görüşme yapılmıştır. Çalışmada ayrıca 2089 sayılı “Çırak, Kalfa ve Ustalık Yasası”nın uygulamaya yansıma ve geçerlilik kazanma derecesi de sınanmıştır. Rapor, elde edilen bulguların bir özeti olup, çıraklık konusundaki ilk çalışmadır.

Sunuştan Bir Alıntı:

İstanbul dışında doğmuş olan çırakların %80’i aşkın bir bölümünün de, bu kente 1965 sonrası, yani oldukça yakın bir dönemde göçmüş ailelerin çocukları olması, ayrıca dikkat çekicidir. Çok büyük bir çoğunlukla, göçe ailesiyle birlikte katıldığı anlaşılan çırağın, göç nedeni ise, %58’e varan bir oranda, “toprak yetersizliği – işsizlik – geçim sıkıntısı” olarak dile getirilmiştir. (s.553)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çıraklık, çırak eğitimi, çalışma koşulları, çırak-kalfa-ustalık düzeni, göç

Özşahin, A.; M, Bostancı.; Zencir, M.(1999); “Denizli Vali Necati Bilican Çıraklık Eğitim Merkezi’nde Okuyan Çırakların Çalışma Yaşamına İlişkin Özellikleri”, Toplum ve Hekim, Ankara, Mart-Nisan, 14(2), s. 87-92

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 28

Kapsam:

Makaleye konu olan araştırma 1996-97 eğitim-öğretim yılında Denizli Vali Necati Bilican Çıraklık eğitim Merkezi’nde okuyan ve çalışan çocukların çalışma yaşamlarına ilişkin bilgileri içermektedir. Kesitsel ve tanımlayıcı bir çalışma olan araştırmanın evrenini, konu edilen merkezde eğitim gören “aday çırak” ya da “çırak” çocuklar oluşturmaktadır. Çocukların ve ailelerinin genel profili çıkarıldıktan sonra, çocukların çalışma koşulları hakkında elde edilen verilere yer verilmiştir. Makalede, öğrenim görmeleri gereken bir dönemde çalışan bu çocukların yasal sınırlamaları aşan koşullarda ve son derece düşük ücretlerle çalıştırıldıkları vurgulanmaktadır. Makale son olarak, araştırmanın ülkemizde yapılmış çalışmalardan pek çoğunda elde verilerden daha kötü sonuçlar ortaya koyduğuna dikkat çekmektedir.

Çalışmadan Bir Alıntı:

Çocukların yarıdan fazlası (%53,5) günde 9-12 saat, %28,4’ü ise 12 saatten fazla çalıştıklarını belirtmişlerdir. Yasal çalışma süresi olan günde 8 saat çalışan çocukların oranı ise sadece %18,1’dir. araştırma grubunun %69,2’si yaptıkları işi sevdiklerini, %27,2’si bazı yönlerini sevdiklerini belirtmişlerdir. Çocuklara iş yerinde ne tür işler yaptıkları sorulduğunda; toplam %66,6’sı sadece kendi mesleğiyle ilgili işler yaptıklarını, %29,7’si kendi işiyle birlikte bazen getir-götür işlerini de yaptıklarını, %3,7’si ise sadece getir-götür işlerini yaptıklarını belirtmişlerdir. Çocukların %58,1’i iş yerinde genellikle yıllık izin verilmediğini, %13,2’si yılda 8-15 gün yıllık izin kullandıklarını, %7,2’si ise yılda 7 gün ya da daha az yıllık izin kullandıklarını belirtmişlerdir. Yine araştırma grubumuzdaki çocukların %83,3’ü haftada 6 ya da 7 gün çalıştıklarını belirtmişlerdir. Haftada 5 gün çalışanların oranı ise sadece %22,5’tir. hafta sonu tatili olan çocukların da bir bölümü tatillerini ailelerine yardım ederek, yani ev işlerinde, tarlada ya da ailenin iş yerinde çalışarak geçirdiklerini belirtmişlerdir. (s.89)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çıraklar, çırak eğitimi, çalışma koşulları, çalışma süresi

Öke, M. K.(1979); “Ankara’da Çırakların Çalışma Koşulları Üzerinde Toplum bilimsel Araştırma”, Çalışma Dergisi, Ocak-Nisan, s. 37-56.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makale, Ankara’nın Sanayi Çarşısı’nda ve Siteler’de bulunan 15 işyerinde 40 çırak ve genç işçi üzerinde uygulanan anket çalışması bulgularına ve Çırak-Der Ankara Şube Başkanı ile yapılan ve olduğu gibi aktarılan sınırlı bir görüşmeye dayanmaktadır. Anket formunda 41 tane soru yer almaktadır ve deneklerin yaşlarına, önce çalıştığı işyerlerine, işyerindeki kıdemlerine, sosyal güvencelerine, ne denli üretimin içinde olduklarına, günlük iş sürelerine, ücretlerine, tatil ve bayramlarda çalışma durumlarına, yıllık izin kullanmalarına, mesleksel sağlık ve güvenliğe, Çalışma Bakanlığı müfettişleriyle aradaki mesafeye, çalışmaya başlama nedenlerine, okul ile bağlarına, eğitim durumlarına, bir gün içinde ne kadar dinlenebildiklerine, kardeş sayılarına ve baba mesleklerine vb. ilişkin sorular sorulmuştur. Ayrıca kısaca hukuksal boyuta da değinilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Anket bulguları açıkça, eylemli olarak üretim sürecinin içinde olduklarını gösterirken, çıraklar nasıl bir zorlama getirilirse getirilsin öğrenci değildir ve olamazlar. Bunlar kalifiye olmayan genç emekçilerdir ve yaşlarının küçüklüğü dışında ergin işçilerden hiçbir farkları yoktur. Bu nedenle, bu kimselerin sosyal yararlandırılmaları, iş yasası kapsamına alınarak koruyucu hükümlerden yararlandırılmaları zorunludur. Türkiye’de sanayi çıraklığı diye bir kavram kabul edilemez, bunun kabul edilmesi yukarıdaki bulgularda görüldüğü gibi genç emekçilerin işverenler tarafından sömürülmelerinin legalize edilmesi, hukuka dayandırılması demektir. Bu nedenle bu kavram tümüyle reddedilerek literatürden çıkarılmalıdır. Çıkarılmalıdır çünkü bu yapı içinde hangi yasal düzenleme getirilirse getirilsin ıslahı olanaksızdır. (s.44-45)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çıraklık, çalışma koşulları, işçi sağlığı iş güvenliği, iş kazası, toplumbilim

Mangır, M.; Aral, N.; Köksal, A.(1993 ); ”Çıraklık Eğitim Merkezine Devam Eden Çocukların Çalışma Nedenleri”, Kültür Gençlik Dergisi, Ocak-Nisan, Kültür Bakanlığı, Ankara, s. 43-45.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Siteler Çıraklık Eğitimi Merkezi’ne metal, döşeme ve mobilya işkollarında devam eden 60’ar çocuk basit rastlantısal örneklem yoluyla seçilmiştir. Çocukların çalışmasında, aileye ekonomik katkı, okuma olanağı bulamama vb. etkenler önde gelmekle birlikte temel sorun işsizlik ve buna bağlı yoksulluk olarak belirlenmiştir. Çocukların olumsuz çalışma koşullarından kurtulup, geleceğe güvenle bakabilen, zihinsel, duygusal, sosyal yönden gelişmiş bireyler olabilmeleri için tüm toplumun aktif katılımının gerekliliği vurgulanmaktadır.

Makaleden Bir Alıntı:

Ancak bütün bu nedenlerin temelinde işsizlik ve bunun sonucunda oluşan yoksulluk yatmaktadır. Bu nedenle her şeyden önce işsizliğin ve yoksulluğun önlenmesi konusunda çalışmalar yapılmalı, önlemler alınmalıdır. (s.45)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çıraklık, çırak eğitimi, çalışma koşulları, işsizlik, yoksulluk

Koçak, A.(1994); “Çalışan Çocuklarda Sigara Alışkanlığı”, Çalışma Ortamı, Mayıs-Haziran, sayı 14, s. 25-31.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 5

Kapsam:

Makalede, çalışan çocuklarda sigara alışkanlığı üzerinde durulduktan sonra, sigaraya yönelik tutum ve davranış değişikliği konusuna değinilmiştir. Sigarayla ilgili eğitim programı ve bir eylem önerisine yer verilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Çalışan çocuklar, sağlıklı ve güvenli çalışma koşullarının yetersizliği yanında, sosyal ve kültürel yaşam yönünden de risk altındadır. Çocukların arkadaşlar edinmek oynamak, gezmek, farklı ortamlarda bulunmak gibi gereksinimleri çalışma ortamında kısıtlanmıştır. Psiko-sosyal gelişimlerini tamamlama, gereksinimleri ise yeterince karşılanamamaktadır. Çocuk kimliğinin kaybolmasının bir göstergesi olarak, sigaraya başlama, sosyal bir risk etmenidir. Çalışan çocukları bu tür etmenlerden korumak, onları kendi kavram ve değerlerine bağlayarak çocuk kimliğini yeniden kazandırmak ile sağlanabilir. Bu nedenle çocuklar için yapılacak çok yönlü araştırmalar, çalışmalar, düzenlenecek programlar büyük önem taşımaktadır. (s.31)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, çocuk kimliği, çıraklarda sigara alışkanlığı, çalışma koşulları, çocuk gelişimi

Karataş, K.(1993); “Çocuk İşgücü Sorunu: Nedenleri, Sonuçları ve Çözüm Önerileri”, HÜ Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi, Cilt 11, Sayı 1-2-3, s. 85-102.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 12

Kapsam:

Dünyada ve ülkemizde çocuk işgücü kullanımını tarihçesiyle birlikte veren çalışmada, ulusal ve uluslararası düzlemde çocuk işgücü ile ilgili hukuksal düzenlemelere de yer verilmiştir. İzleyen bölümde, çocuk işgücü kullanımının nedenleri ve yoğunlaştığı iş türleri belirtilip varolan çalışma koşullarının çocuk üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Makalenin sorunun çözümü bağlamında politika ve hizmet önerilerinde bulunduğu son bölümünde, kamuoyunun bilinçli ve duyarlı kılınarak toplumsal değişimin sağlanmasının önemi vurgulanmaktadır. Bu süreçte toplumun tüm kesimlerinin aktif katılımının gerekliliği belirtilmiştir.

Makaleden Bir Alıntı:

Büyüme çağındaki çocuklar, direnç kapasitesi düşük ve kas gücü zayıf olduğundan, daha çabuk yorulmaktadırlar. Bu nedenle, meslek hastalıkları ve iş kazalarına daha açık durumdadırlar. İş kazaları konusunda, özellikle gelişmekte olan ülkelerde yeterli istatistikler bulunmamaktadır. Ancak bazı gelişmiş ülkelerdeki istatistikler, iş kazaları içinde çocuk işçilerin oranının oldukça yüksek olduğunu göstermektedir. (s.96)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk işçiler, çocuk emeği, çalışma koşulları, uluslararası mevzuat, çocuk sağlığı, iş kazası, meslek hastalığı, toplumsal değişim

Fişek, A.G.(1999); “Çalışan Çocuklar ve Küçük ve Orta Boy İşletmeler”, İşveren Dergisi, Cilt 37, Sayı 7, Nisan, Ankara.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 5

Kapsam:

Küçük işletmelerin ekonomide yeniden keşfedilen önemi ve avantajlarının yanında, düşük işçi sağlığı iş güvenliği düzeylerinin de değerlendirilmesi gerektiğini vurgulayan çalışma, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlem alma eksikliğinden kaynaklanan bir sonuç olduğu ve işyerinde çalışan işçi sayısı azaldıkça da (çocuk çalıştırılan işyerlerinde daha da vahim olmak üzere) düştüğü belirtilmiştir. Uluslararası gündemde, çocuk emeği sorununun son zamanlarda “hoşgörülemeyecek çocuk emeği” ekseninde tartışmalara kaydığı ve bu yelpazede “zor”la çalıştırmadan “zor”lu koşullara kadar olan kesim çalışmanın alanını belirlemektedir.

Çalışmadan Bir Alıntı:

19 yaşın altında 182 çocuk-genç, iş kazalarıyla meslek hastalıklarına bağlı ölüm ya da işgöremezlik sonucu çalışma yaşamından uzaklaşmıştır. Bu, aynı nedenlerle çalışma yaşamından uzaklaşanların %3,1’ini oluşturmaktadır. Geçici işgöremezlik verilen ve bir süre sonra işinin başına dönen çocuk-gençlerin oranı ise %2,7’dir. (s.19)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, işçi sağlığı iş güvenliği, iş kazası, meslek hastalığı, küçük ve orta boy işletmeler, çalışma koşulları

Fişek, A.G; Taşyürek, M; (1995), “Çocuk Çalıştıran Küçük İşyerlerine Çalışma Koşulları Üzerine Bir Araştırma”, Çalışma Ortamı, Eylül-Ekim, sayı 22, s. 15-23.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Makalede, Fişek Enstitüsü tarafından Ankara-Ostim Sanayi Sitesi’nde yürütülmekte olan, Küçük Çocuk Çalıştıran Küçük İşyerlerinde Sağlık Hizmeti Sunumu (Vefa Hizmeti) projesi çerçevesinde yeralan 126 işyerinde çalışma koşulları değerlendirilmiş ve bunlar çeşitli değişkenlere göre (bağımsız değişkenler, işverenin 15 yaş ve altında çocuk çalıştırıp çalıştırmaması, işyeri büyüklükleri, iş çeşitleri) karşılaştırılmıştır. Çalışma koşullarının değerlendirilmesinde, Avrupa Konseyi İşçi Sağlığı İş Güvenliği Komisyonu tarafından geliştirilmiş olan listeden yararlanılarak 10 bölümlü bir ölçüt geliştirilmiş ve ekte sunulmuştur. Bu ölçüt (İşyeri İşçi Sağlığı İş Güvenliği Göstergesi), kötüden iyiye göre sıralanan 5 puandan oluşmuş, her bölüm ayrı ayrı puanlanmış, genel ortalama için bu 10 bölüm puanlarının ortalaması alınmıştır. Makalede yeralan tablolar, her bölümde alınan puanlarla, genel ortalama, seçilen bağımsız değişkene göre ayrı ayrı sunulmuştur.

Makaleden bir Alıntı:

Tehlikenin büyüklüğünü ortaya koyan bir başka saptama da, tek tek “alt-gösterge”lere göre yapılan sıralamada, işyerlerinden, çocuk çalıştıran ve çalıştırmayanlar arasındaki en belirgin fark, sırasıyla, şu beş “alt-gösterge”de görülmüştür: 1. İşveren tutumu 2. Yangın riski ile ilgili önlemler 3. Ergonomik koşullar 4. Çalışma ortam koşulları 5. İşyeri makine araç ve gereçleri. (s.16)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, çalışma koşulları, işçi sağlığı iş güvenliği

Fişek, A.G.(1992); “Ülkenin Geleceğine İpotek: Çocuk Emeği”, Petrol-İş ’92 Yıllığı,

s. 481-494.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 11

Kapsam:

Tarihsel süreç içerisinde çocuk çalıştırılması olgusunun uluslararası insan hakları belgelerindeki yerinin belirtilmesinin ardından çalışma, Türkiye’nin konu çerçevesinde ele alınmasıyla sürmektedir. Ülkemizde çocuk çalıştırmanın, insan haklarıyla uyumluluğunu belirlemede üç temel insan hakkı (gereksinmelerden kurtulma hakkı, eğitim hakkı ve sağlıklı ve güvenli ortamda çalışma hakkı) ele alınmıştır. Çocuk emeği kullanımının toplum düzeyinde yarattığı harabiyetin ülke geleceğine bir ipotek koymak olduğunun ve koşulların düzeltilmesi uğraşısının insan hakları için verilecek uğraşıdan ayrılamayacağının belirtildiği “değerlendirmeler ve sonuç” bölümüyle çalışma sonlanmaktadır.

Makaleden Bir Alıntı:

İster şu anda aile gelirine bir katkı, isterse gelecekte “gereksinmelerden kurtulma”nın bir aracı olarak görülsün, çocuk işçilik (çıraklık vb.) ekonomik amaçlı bir girişimdir. Çocukların erken yaşta çalışma hayatına katılmaları, ekonomik içeriğin ön plana çıkmasıyla, “kendi yeteneklerini en üst düzeyde gerçekleştirerek geliştirmelerine” olanak vermemektedir. Bu nedenle de çocukların çalışması (ya da çalıştırılması) olgusunu, onların “ toplumsallaşma süreçlerinin bir evresi” olarak görmeye olanak yoktur. (s.486)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, uluslararası mevzuat, çalışma koşulları, insan hakları, toplumsallaşma

Fişek, A.G.( 1988 ); “Çalışma Yaşamı ve Çocuk”, 2. Ulusal İşçi Sağlığı Kongresi, 4-7 Nisan, Ankara, s. 253-264.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: –

Kapsam:

Ülkemizde çocuğun çalışma yaşamında yeralmasının yarattığı sorunların öneminin anlaşılmasını amaçlayan rapor, çocuk işçilerin sağlık – sosyal sorunlarını ortaya çıkarmak üzere tasarlanan bir araştırmaya dayanmaktadır. Dört yerleşim biriminde ( Ankara, Eskişehir, Bursa, Kızılcahamam ) 379 çocuk işçi ve kontrol grubu olarak 297 öğrenci üzerinde yürütülmüş olan araştırma, iki kümenin sorunlarının ve dünyalarının farklılıklarını ortaya koymaktadır. Kökenin, çocuğun çalışmasına etkisi; çalışmaya yönelmedeki temel nedenler; ilk iş ve iş değiştirme; çocuk işçilerin çalışma koşulları ve hakları konusundaki bilgi düzeyleri; çocuk işçilerin gelişme, beslenme ve sağlık durumları; bölümlerini takiben sonuç ve değerlendirme bölümüyle çalışma sonlanmaktadır.

Sunuştan Bir Alıntı:

Bu bulgular, geleneksel yöntemlerle meslek edinmek isteyen kesim üzerinde, kırsal etkinin rolünü göstermekte, bir başka yönüyle de kırsal yöreden kurtulmak isteyenlerin de bu çemberi kırmada çocuk işçiliği bir araç olarak gördüklerini ortaya koymaktadır. Ancak, sanayi kültürü almamış, bilimsel ve teknolojik gelişmelerle daha yeni tanışan bu kesimin, çalışma yaşamında hem daha yüksek riske maruz kalması ve hem de gelişen dünyanın değişen koşullarına ayak uydurmakta büyük güçlüklerle karşı karşıya kalması olgusu, sosyal politikalar yönünden üzerinde titizlikle durulması gereken bir konudur. (s.254)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, iş değiştirme, çalışma koşulları, çocuk sağlığı

Fişek, A.G.(1979); “Çalışma Yaşamında Çocukların ve Gençlerin Korunması”, Çalışma Dergisi, Ocak-Nisan, s. 3-36.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 14

Kapsam:

Makale, esnaf ve sanatkarların örgütlenmesini Loncalara ve Ahilik gibi kurumlara dayandırırmış, kapitalizm döneminde çocukların korunmasına ilişkin sosyal politika önlemlerine yer vermiştir. Hukuksal boyut ağırlıklı bir yol izlenmiş, “Çırak, Kalfa ve Ustalık Yasası”na genişçe bir yer ayrılmıştır. Genişçe yer ayrılan bir diğer konu ise, esnaf ve sanatkarların özellikleridir.

Makaleden bir Alıntı:

Öncelikle bu yasanın, çalışma yaşamının daha çok hangi kesiminde etkili olacağını ve işleyebileceğini saptamakta yarar vardır. Daha önce değindiğimiz gibi, çırak-kala-usta ilişkisine dayanan bir öğretme biçimi, daha çok ortaçağda ve esnaf-sanatkar yanında uygulanmıştır. Ancak ekonomik özünü ortaçağda bırakan bu kurum, çeşitli ülkelerde belirli bir süre varlığını sürdürmüştür. Bugün Türkiye’de süren, çırak-kalfa-usta ilişkilerini de esnaf ve sanatkar dışında sürdürmeye, olanak olmadığı kanısındayız. Kaldı ki, Çırak, Kalfa ve Ustalık Yasası’nın da bu yargının ışığında hazırlandığını belirten izler yaygındır. (s.12)

Bazı Anahtar Sözcükler:

esnaf ve sanatkarlar, çırak-kalfa-ustalık düzeni, çalışma koşulları, ulusal mevzuat

Aktaş, A.M.; Arıkan, Ç.; “Çırak Statüsünde Çalışan Gençlerin Sosyo-Demografik Özellikleri ve Yaptıkları İşe İlişkin Duyguları”, HÜ. Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi, Cilt 11, Sayı 1-2-3, s. 65-83.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 25

Kapsam:

Makaleye konu olan araştırmada, çalışan gençlerin iş ve çevre koşullarından kaynaklanabilecek sorunlar incelenmiştir. Bu bağlamda Siteler Çıraklık Eğitimi Merkezi’nde eğitim gören ve Siteler’de çırak statüsünde çalışan toplam 277 gencin, sosyo-demografik özellikleri, arkadaş ve iş ilişkileri ile ruhsal belirti gösterme düzeyleri incelenmiştir.

Makaleden Bir Alıntı:

Sağlıklı açık bir iletişim yoluyla, işyerinde ustayla olan sorunların düzeleceğine inananlar çoğunluktadır. Azınlıkta kalanlardan bir kısmı ise, çözümün işyeri değiştirmek olduğunu düşünmektedir. Düzelmesi yönünde çaba göstermek yerine işyeri değiştirmek gibi daha kökten bir çözüme yönelmektedirler. Kötü olan usta-çırak ilişkisinin düzelmesi için ustaların çırakları dövmemesini isteyenler ise sayıca çok azdır. (s.79)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çalışan çocuklar, çırak eğitimi, çalışma koşulları, usta-çırak ilişkisi, sosyo-demografik düzey

Çalışmanın Adı: Türkiye’de Çalışan Çocuklar Saha Araştırması Ön Raporu

Çalışmanın Türü: Saha Araştırması Ön Raporu

Çalışmanın Yazarı: T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından hazırlanmıştır.

Çalışmanın Sunuluş-

Basım Yılı ve Yeri: Mayıs 1994

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 123

Amaç: Şubat 1994-Mart 1994 aylarında sahada yürütülen çalışmaların verilerinin sektörler arası karşılaştırılmasının yapılması ve gerçekçi çözümler için temel oluşturulabilmesi.

İçerik: 7 çalışma grubu tarafından, 7 sektörde (metal-sıcak, soğuk dökümcülük; ağaç işleri; hizmet; konfeksiyon-tekstil-iplik, deri ayakkabı/sayacılık-konfeksiyon; dokuma-deri konfeksiyon; oto-kaporta-boya) gerçekleştirilen saha araştırmaları bulgularının çoğu (çalışma koşulları, sektörel bazda çalışan çocukların sosyo-kültürel özellikleri, sektörel bazda işverenlerin yapısal özellikleri, çıraklık kurumunun değerlendirilmesi, sektörel bazda risk durumunu belirleyen açılar) tablolar halinde sunulmuştur. Ayrıca çalışma ortamı ile ilgili saptamalara ve sektörle ilgili gözlem, değerlendirme ve önerilere yer verilmiştir. Rapor, sektörler arası karşılaştırma yapma olanağı sunmaktadır.

Yöntem: Toplam 738 işyeri denetlenmiş, 3479 çocuktan 1671’i ile, 738 işverenden 712’si ile ve 574 usta-kıdemli işçi ile görüşme yapılmıştır. 7 ilde (Adana, Ankara, Antalya, Bursa, İstanbul, İzmir, Samsun) çalışma grubu oluşturulmuş; saha araştırmalarında işyerlerine ulaşmak için çeşitli kayıtlardan ve/veya tarama yönteminden faydalanılmıştır.

Alıntı: Anılan program çerçevesinde Ekim 1993 ayında ILO’ dan katılan uzmanlar eşliğinde çalışan çocukların çalışma nedenleri, çalışma koşul ve ortamları ile bu koşul ve ortamların iyileştirilebilmesi için geliştirilecek çözüm politikaları tartışılmıştır. Bu eğitim çalışması sonucunda, Türkiye’de çalışan çocukların çalışma koşulları ve ortamlarının iyileştirilmesi ve sonuçta çalışmaktan alıkonulabilmelerinin sağlanmasına yönelik politikaların geliştirilebilmesi için çalışan çocukların profilinin sayısal verilerle ortaya konulması kararlaştırılmıştır. (s.5)

Bazı Anahtar Sözcükler: çalışan çocuklar, çalışma koşulları, ILO-IPEC

Çalışmanın Adı: Mesleki Eğitim, Toplumsal Statü ve İş Riskleri Bakımından Çıraklık Eğitiminin Etkinliğini Tespit Araştırması

Çalışmanın Türü: Ön Hazırlık Raporu

Çalışmanın Yazarı: MEB Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü

Çalışmanın Sunuluş-

Basım Yılı ve Yeri: Mayıs 1997, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 35

Amaç: Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü ile ILO-IPEC işbirliğinde 35 il ve 47 ÇEM’nde yapılan araştırmanın verilerini sonuç raporu hazırlanması aşamasında düzenlenip, yorumlanması.

İçerik: Ön rapor, araştırma kapsamındaki bir dizi sorunun verileri ve değerlendirmelerini sunmaktadır.

Yöntem: Bulunduğu bölge ve çırak sayısı dikkate alınarak seçilen 35 ilde, 47 ÇEM ve 8 meslek alanındaki 38 meslek dalında eğitim gören 21.789 çırak öğrenci örneklemi oluşturmuştur. Pratik eğitim verilen 11.846 işyerindeki işveren ve ustalardan da bilgi toplanmıştır. Araştırmayı yürüten 633 öğretmenin de kendi gözlemleri ankete eklenmiştir.

Alıntı: Çırak öğrencilerin geçirdikleri kazaları tespit amacına yönelik soruya alınan cevaplara göre ankete katılan çırakların %49,5’inin hiç iş kazası geçirmemiş oldukları %30,6’sının doktora gitmeyi gerektirmeyen küçük ve önemsiz çizik-kesik vb. yaralanmalar geçirmiş oldukları, %25,9’unun ise ayakta tedavi gerektiren türde iş kazası geçirmiş olduğu tespit edilmiştir. Hastanede yataklı tedavi gerektiren iş kazası geçiren çırak sayısı ise %4 olarak tespit edilmiştir. (s.16)

Bazı Anahtar Sözcükler: çalışan çocuklar, çırak eğitimi, çalışma koşulları, iş kazası, suç

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (1997), “Çalışan Çocuklar Haber Bülteni”, Sayı 3, Ocak, Ankara

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 6

Kapsam:

Erhan Batur’un Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nin ‘‘Çocuk İşçiliğinin Sömürülmesiyle Mücadele Tavsiye’’ özetinde, Meclis’in 1997 / 3. Dönem Genel Kurulu’nda gündeme alınan kararı yer almaktadır. Ali Saraç’ın ‘‘İşyeri Ortamı ve Çalışan Çocuklar’’ başlıklı yazısı, çocukluk dönemi işyeri ortam faktörlerinden fiziki-kimyasal ve ergonomik faktörlerin belirtildiği bölümleri takiben, çocuğun fiziksel-zihinsel ve ahlaki gelişimini etkileyecek, çocukluğunu yaşamasını engelleyecek şekilde çalıştırılmasının önlenmesi ve kendileri ve ülkeleri için gerekli bilgi ve beceriyi elde edebilecek şekilde eğitilmelerinin yararını belirten sonuç bölümünden oluşmaktadır. Ahmet Özyanık’ın ‘‘Sokakta Çalışan Çocuklar’’ yazısı ILO-IPEC desteğiyle başlayan Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin Ankara Sokaklarında Çalışan Çocuklar Projesi’ni tanıtmaktadır. Bültende, 3 Haziran 1997’de Konya’da yapılan ‘‘Çalışan Çocuklar, Sorunları ve Çözüm Yolları’’ konulu toplantıyla ilgili bir haber yer almaktadır. Güngör Başaran’ın yazısı da ILO’nun 138 sayılı sözleşmesini kapsamaktadır.

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk işçiler, çalışma koşulları, ILO-IPEC, uluslararası mevzuat