Çocuk İşçilerin Mediko-Sosyal Sorunları Araştırması

Çalışmanın adı: Çocuk İşçilerin Mediko-Sosyal Sorunları Araştırması

Çalışmanın Türü: Araştırma –Değerlendirme Raporu (Meawards tarafından desteklenmiştir)

Çalışmanın Yazarı: Dr. A.Gürhan Fişek

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: Şubat 1986, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 146

Amaç: Araştırmanın amacı, özellikle küçük işyerlerinde kümelenmiş olan çocuk işçilerin (Türk iş hukuku mevzuatına göre18 yaşını bitirmemiş olanların), mediko sosyal sorunlarını ve durumlarını ortaya çıkarmak ve yaşıtları olan öğrencilerle kıyaslamaktır.

İçerik: Giriş bölümünde çocuk işçilik konusu, dünyada ve ülkemizde tarihi bir perspektiften gözler önüne serilmiştir. Aynı bölümde ülkemizde çocuk işçilik konusunda yer alan yasal düzenlemelere değinilmiştir. İkinci bölümde araştırmanın yöntemi anlatılmıştır. Üçüncü bölümde ise bulgulara yer verilmiştir. Bu bulgular; deneklerin nitelikleri, çocukların çalışma yaşamı, beslenme ve sağlık durumları, arkadaşlıklar ve boş zaman etknlikleri, deneklerin geleceğe ilişkin tasarılarını ortaya koymaktadır. Dördüncü bölümde tartışma ve beşinci bölümde sonuç yer almaktadır.

Yöntem: Anket uygulanarak yapılmış kapsamlı bir alan araştırmasıdır. Çocuk işçilerin mediko-sosyal sorunlarını ortaya koymak amacıyla yapılmış olan bu çalışmada denekler 2 farklı kümden alınmıştır. Bu kümelerden ilki öğrenim hayatından tamamen kopmuş full-time çalışan çocuklardır. Diğer küme ise kontrol grubu olarak seçilmiş olan örgün eğitime devam eden çocuklardan oluşmuştur. İki farklı grubun öğrenim düzeyleri, çalışmaya katılma yaşı, çalışma nedeni, ilk ve son işleri, iş değiştirme nedenleri, çalışma koşulları ve iş sağlığı ve güvenliği bilgi düzeyleri, beslenme ve sağlık, arkadaşlar ve boş zaman etkinlikleri

ile ilgili veriler toplanmıştır. Karşılaştırma yapmak için çocuk işçi anket formu hazırlanmış ve uygulanmıştır. Ayrıca oluşturulan endeksler yoluyla karşılaştırmalar yapılmıştır.

Alıntı: Öncelikle her iki öğretim kurumu zincirinde, mediko-sosyal örgütlenmelerin kurulması, varsa dahi etkinleştirilmesi gerekir. Bu etkinleştirme, çocukları yaşama ve çalışma çevreleri, umutları, arkadaşlıkları, boş zaman değerlendirmeleri vb ile bir bütün olarak gören bir sağlık anlayışını içermelidir. Böylece çocuğu ve onun mediko-sosyal sorunlarının çözümünü kendisine iş edinen örgütlenmeler ortaya çıkacaktır. (s.70)

Anahtar kelimeler: Çalışan çocuklar, mediko-sosyal sorunlar, çırak eğitim merkezleri, ulusal mevzuat

 

 

İş Hukukunda Çocuk İşçi Çalıştırma

Çalışmanın adı: İş Hukukunda Çocuk İşçi Çalıştırma

Çalışmanın Türü: Yüksek Lisans Tezi

Çalışmanın Yazarı: Emine Berrin Turan

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İstanbul, 2004 (Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hukuk Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 162

Amaç: Çocuk işçi çalıştırmanın hukuki boyutunun incelenmesi.

İçerik: İlk bölümde, çocuk işçiliğin yasal dayanaklarını oluşturan mevzuat incelenmiştir. İkinci bölümde, çocuğun tanımı yapılarak çocuk işçi kavramı açıklanmaya çalışılmış ve bu kavramın çırak ve stajyerden farkı ortaya konularak bu konudaki temel kavramlar ele alınmıştır.

Yöntem: Literatür tarama yöntemi kullanılmıştır.

Alıntı: Çırak ile çocuk işçi arasındaki bir diğer fark da, çıraklık sözleşmesi 19 yaşa kadar ki süre için söz konusu olur, sonrasında taraflar arasındaki çıraklık sözleşmesi kural olarak biter fakat isitisna olarak, sözleşme süresi bitmeden 18 yaşını doldurmuş bir çırak ile daha önce kurulmuş olan çıraklık sözleşmesi, sözleşme süresi sonuna kadar devam eder. (s.95)

Anahtar kelimeler: çocuk işçiler, çıraklık, ulusal mevzuat

Dünya’da ve Türkiye Ölçeğinde Deri Sektöründe Çocuk Emeği

Çalışmanın adı: Dünya’da ve Türkiye Ölçeğinde Deri Sektöründe Çocuk Emeği

Çalışmanın Türü: Doktora Tezi

Çalışmanın Yazarı: Ahmet Kemerli

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İstanbul, 2001 (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 167

Amaç: Çocuk gelişimi yönünden çocuk emeğinin ele alınması ve emeği

belirleyen faktörlerin analatik olarak incelemesi. Çocuk emeğinin dünyadaki en son durumunun, ülke bazında iş kollarına göre incelenmesi.

 

İçerik: Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Çocuk gelişimi ve çocuk hukuk başlığını taşıyan birinci bölümde, çocuk kavramı üzerinde durulmuştur. Çocuk emeği ve çocuk emeğini belirleyen faktörler başlıklı ikinci bölümde, çocuk emeğinin ne olduğu tartışılmıştır. Dünya’da çocuk emeği başlıklı üçüncü bölümde, dünyada çocuk emeğinin genel durumu incelenmiştir. Türkiye ve deri sektöründe çocuk emeği ve alan araştırması başlıklı dördüncü bölümde, çocuk emeğinin yapısal unsurları üzerinde durulmuştur.

Yöntem: Literatür taraması ve alan araştırması yöntemleri kullanılmıştır. 1994 yılında çocuklara yönelik yapılmış olan DİE anket çalışmalarından, alıntılar yapılmıştır.

Alıntı: Birçok çocuk aynı zamanda hem çalışmakta hem de okula gitmektedir. Çünkü gelişmekte olan ülkelerin çoğunda okul saatleri ve günlerinin sayısı çok düşüktür. Mesela IPEC programı çerçevesinde Brezilya’da ayakkabı sektöründe yapılan bir araştırmada, çocukların büyük bir kısmının okula devam etmenin yanı sıra, günde 8 saate kadar çalıştıkları bulunmuştur. (s.68)

Anahtar kelimeler: çocuk emeği, çocuk gelişimi, çocuk işgücü anketi, çocuk işçilik nedenleri, ulusal mevzuat, ILO-IPEC

 

 

 

 

 

 

 

Çocuk İstihdamı

Çalışmanın adı: Çocuk İstihdamı

Çalışmanın Türü: Doktora Tezi

Çalışmanın Yazarı: Zafer Kaplan

 Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İstanbul, 2001 (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 196

Amaç: Çocuk istihdamının değişik boyutları ile incelenmesi ve gelecekte

çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılabilmesi için neler yapılması gerektiğine ilişkin, ışık tutabilmesi bakımından ortaya somut olguların konması.

İçerik: Birinci bölümde temel kavramlar anlatılmış ve tanımlamalar yapılmıştır. İkinci bölümde, çocuk hakları boyutu ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, çocuk istihdamı olgusu Türkiye ölçeğinde incelenmiştir. Dördüncü bölümde, İstanbul Eminönü ilçesi Sultanahmet semtinde gerçekleştirilen alan çalışmasına yer verilmiştir.

Yöntem: Literatür tarama ve alan araştırması yöntemleri kullanılmıştır. Anket, sokakta satıcılık yaparak çalışma içinde görülen 80 çocuk üzerinde, görüşme yapılarak gerçekleştirilmiştir. Niceliksel tespitler değil, niteliksel tespitlerin üzerinde durulmuştur.

Alıntı: Çocuğun değeri, toplumların geleneksel ve sanayi toplumu olmalarına göre değişmektedir. Toplumların sanayileşmesi ile birlikte; çocuğun ekonomik değeri, çocukların çalışmasını sınırlandıran iş kanunları, zorunlu eğitim ve sosyal güvenlik önlemleri, çocuğun potansiyel ekonomik değerini azaltırken; çocuğun maliyetini arttırmaktadır. (s.21)

Anahtar kelimeler: çalışan çocuklar, çocuk hakları, sanayileşme, ulusal mevzuat, sosyal güvenlik

Türkiye’de Çocuk Emeği

Çalışmanın adı: Türkiye’de Çocuk Emeği

Çalışmanın Türü: Yüksek Lisans Tezi

Çalışmanın Yazarı: Cengiz Çınar

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: Ankara, 2003 (TODAİE Kamu Yönetimi Programı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 80

Amaç: Türkiye’de çocuk emeğinin tarihsel gelişimini ve günümüzde çocuk

emeğinin kullanım biçimini anlatmaktır.

İçerik: Birinci bölümde, konu ile ilgili kavramlar açıklanmıştır. İkinci bölümde, ülkemizde çalışan çocuk sorununun tarihsel gelişimi ve çalışan çocuklarla ilgili ulusal ve uluslararası düzenlemeler ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise, ülkemizde çocuk emeğinin kullanım biçimleri, var olan araştırma ve istatistiklere göre incelenerek, çalışan çocukların durumları açıklanmaya çalışılmıştır.

Yöntem: Literatür tarama yöntemi kullanılmıştır.

Alıntı: Bu dönemde çocuk emeğinin bu denli yoğun kullanılmasının nedeni, işverenlerin çocuklara yetişkinlere göre daha az ücret ödeyerek karlarını artırmaları idi. İkinci önemli bir neden ise, 1.Dünya Savaşı sonunda yetişkin erkek nüfusunun büyük oranda yok olmasıydı. Erkeksiz kalan birçok yoksul aile, aç kalmamak için çocuklarını fabrikalarda çalıştırmak zorunda kaldı. Ayrıca çocukların bazı işler için uygun olmaları da çocuk emeğine olan talebi arttırıyordu. (s.21)

Anahtar kelimeler: çocuk emeği, ulusal mevzuat, yoksulluk, çocuk işçilik nedenleri

Lordoğlu, K.(2002); “Oyuna Zaman Yok, Ama Sokaklar Bizim”, Çalışma Ortamı Dergisi Sayı:60, Ocak-Şubat

Lordoğlu, K.(2002); “Oyuna Zaman Yok, Ama Sokaklar Bizim”, Çalışma Ortamı Dergisi Sayı:60, Ocak-Şubat.

Yararlanılan Kaynak Sayısı:

Kapsam:

İlk kısımda çocukların çalışma alanları DİE’nin 1994 ve 1999 Çocuk İşgücü Anketi verileri kullanılarak anlatılmıştır. Daha sonra çocukların neden çalıştıkları, küçük yaşta iş hayatının içine girmelerinin nedenleri değişik coğrafyalardan da örneklerle zenginleştirilerek açıklanmıştır. Çocukların çalışmasının ortaya çıkardığı sonuçlar ve ulusal mevzuatın konuya yaklaşımı son bölümde irdelenmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Oyuna zamanı bile kalmayan ve iş peşinde koşan çocukların karşılaştığı olumsuzlukların bazılarını sıralamak bile, bu yazıyı okunması açısından uzun hale getirecektir. Gerek Türkiye’de gerekse çocuk çalıştıran bütün ülkelerde, çocuk işçiliğinde karşılaşılan sorunlara karşı önerilen farklı programlar bulunmaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün ‘Çocuk İşçiliğini Önleme Programı’ (IPEC) bunlardan biridir. Türkiye’nin de 2001 yılında onayladığı 182 sayılı En Kötü Koşullarda Çalışan Çocuklara Karşı Acil Eylem Planı ve Sözleşmesi ve 138 sayılı Çalışmada Asgari Yaş Sınırı adlı sözleşmelerde de amaçlanan çocuk işçiliğinin tamamen yasaklanması gibi mevcut koşullarla uyumlu olmayan bir çerçeve bulunmaktadır. (s.11)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, uluslararası mevzuat, ulusal mevzuat, ILO-IPEC

 

 

 

 

Karabulut, Ö.(2005); “Ekonomik İşlerde Çalışan Çocuklar”, Tes-İş Dergisi, Haziran, s.65-70

Karabulut, Ö.(2005); “Ekonomik İşlerde Çalışan Çocuklar”, Tes-İş Dergisi, Haziran, s.65-70.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 13

Kapsam:

DİE’nin (Devlet İstatistik Enstitüsü)1994 ve 1999 Çocuk İşgücü Anketleri kullanılarak, Türkiye’de çocuk işçilik konusu rakamlarla anlatılmıştır. Çalışan çocukların çalışma koşulları, ulusal mevzuat ve ILO sözleşmeleri de gözönünde bulundurularak değerlendirilmiştir. Sonuç bölümünde konu ile ilgili anlatılanlar toparlanmış ve öneriler sunulmuştur.

Makaleden bir Alıntı:

Çalışan çocukların çalışma nedenleri, sorunları ve çözümleri çok boyutlu olup, bunları Türkiye’nin temel sorunlarından ve bu sorunların çözümü yönündeki politikalardan soyutlamak mümkün değildir. Uygulanmakta olan sosyo-ekonomik politikalar sonucunda her gün daha fazla çocuk çalışma yaşamına katılmakta, başta İstanbul olmak üzere büyük kentlerde sokakta yaşayan, sokakta çalışan çocuk sayısı artmaktadır. (s.68)

Bazı Anahtar Sözcükler:

sokakta çalışan çocuklar, sokakta yaşayan çocuklar, uluslararası mevzuat, ulusal mevzuat, ILO

 

 

Bakırcı, K.(2004); “Türkiye’de Çocuk ve Genç İşçiliği ” , Görüş Dergisi, Mart, ss.52-56

Bakırcı, K.(2004); “Türkiye’de Çocuk ve Genç İşçiliği ” , Görüş Dergisi, Mart, ss.52-56.

Yararlanılan Kaynak Sayısı:

Kapsam:

Giriş bölümünde, çocuk işçilik kavramı anlatılmıştır. İlerleyen kısımlarda ise, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün(ILO) konuya yaklaşımı anlatılmış ve daha sonra ülkemizdeki durum, mevzuat göz önünde bulundurularak özetlenmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Yukarıda belirtildiği gibi, yasadışı kabul edilse de çocuk işçiliği yaygındır. Bu olgu, genellikle sessizlik duvarı ve kayıtsızlıkla çevrilidir. Ancak bu duvar, çatırdamaya başlamıştır.

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, uluslararası mevzuat, ulusal mevzuat, ILO

Alpar, B.M.(2002); “Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Önlemler Hakkında 182 Sayılı ILO Sözleşmesi ile İlgili Çalışma Hayatı Mevzuatı”, Kamu-İş: İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Cilt:7, Sayı:1

Alpar, B.M.(2002); “Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Önlemler Hakkında 182 Sayılı ILO Sözleşmesi ile İlgili Çalışma Hayatı Mevzuatı”, Kamu-İş: İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Cilt:7, Sayı:1.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 7

Kapsam:

Çocuk işçiliğini kavramsal açıdan inceleyen kısa bir girişten sonra konunun uluslararası hukuk boyutu anlatılmış; ILO sözleşmeleri, diğer uluslararası anlaşmalara değinilmiştir. İlerleyen bölümlerde ise konunun ülkemizdeki yasal boyutuna değinilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Ülkelerin sosyo-ekonomik koşulları göz önüne alındığında kaynakların yetersizliği ve alt yapı eksikliği çocuk işçiliğinin çok kısa vadede sona erdirilmesinin zor olduğunu ortaya koymaktadır. Bunun gerçekleşmesi pek çok ülkede sosyal ve ekonomik koşulların iyileşmesine bağlıdır. Bundan dolayı, ILO-IPEC önceliğini “Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliği” nin önlenmesi olarak belirlemiştir. (s.19)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, uluslararası mevzuat, ulusal mevzuat, ILO, sosyo-ekonomik düzey

 

Çocuk İşçilerin Sağlık-Sosyal Sorunları Araştırması

Çalışmanın adı: Çocuk İşçilerin Sağlık-Sosyal Sorunları Araştırması

Çalışmanın Türü: Araştırma –Değerlendirme Raporu (Meawards tarafından desteklenmiştir)

Çalışmanın Yazarı: Dr. A.Gürhan Fişek

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: Şubat 1986, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 146

Amaç: Araştırmanın amacı, özellikle küçük işyerlerinde kümelenmiş olan çocuk işçilerin (Türk iş hukuku mevzuatına göre18 yaşını bitirmemiş olanların), sağlık-sosyal sorunlarını ve durumlarını ortaya çıkarmak ve yaşıtları olan öğrencilerle kıyaslamaktır.

İçerik: Giriş bölümünde çocuk işçilik konusu, dünyada ve ülkemizde tarihi bir perspektiften gözler önüne serilmiştir. Aynı bölümde ülkemizde çocuk işçilik konusunda yer alan yasal düzenlemelere değinilmiştir. İkinci bölümde araştırmanın yöntemi anlatılmıştır. Üçüncü bölümde ise bulgulara yer verilmiştir. Bu bulgular; deneklerin nitelikleri, çocukların çalışma yaşamı, beslenme ve sağlık durumları, arkadaşlıklar ve boş zaman etknlikleri, deneklerin geleceğe ilişkin tasarılarını ortaya koymaktadır. Dördüncü bölümde tartışma ve beşinci bölümde sonuç yer almaktadır.

Yöntem: Anket uygulanarak yapılmış kapsamlı bir alan araştırmasıdır. Çocuk işçilerin sağlık-sosyal sorunlarını ortaya koymak amacıyla yapılmış olan bu çalışmada, denekler 2 farklı kümden alınmıştır. Bu kümelerden ilki, öğrenim hayatından tamamen kopmuş full-time çalışan çocuklardır. Diğer küme ise kontrol grubu olarak seçilmiş olan, örgün eğitime devam eden çocuklardan oluşmuştur. İki farklı grubun öğrenim düzeyleri, çalışmaya katılma yaşı, çalışma nedeni, ilk ve son işleri, iş değiştirme nedenleri, çalışma koşulları ve iş sağlığı ve güvenliği bilgi düzeyleri, beslenme ve sağlık, arkadaşlar ve boş zaman etkinlikleri

ile ilgili veriler toplanmıştır. Karşılaştırma yapmak için çocuk işçi anket formu hazırlanmış ve uygulanmıştır. Ayrıca oluşturulan endeksler yoluyla karşılaştırmalar yapılmıştır.

Alıntı: Öncelikle her iki öğretim kurumu zincirinde, sağlık-sosyal örgütlenmelerin kurulması, varsa dahi etkinleştirilmesi gerekir. Bu etkinleştirme, çocukları yaşama ve çalışma çevreleri, umutları, arkadaşlıkları, boş zaman değerlendirmeleri vb ile bir bütün olarak gören bir sağlık anlayışını içermelidir. Böylece çocuğu ve onun mediko-sosyal sorunlarının çözümünü kendisine iş edinen örgütlenmeler ortaya çıkacaktır. (s.70)

Anahtar kelimeler: çalışan çocuklar, sağlık-sosyal sorunlar, ulusal mevzuat

 

 

Mendile, Simite, Boyaya, Çöpe,…….: Ankara Sokaklarında Çalışan Çocuklar

Çalışmanın adı: Mendile, Simite, Boyaya, Çöpe,…….: Ankara Sokaklarında Çalışan Çocuklar

Çalışmanın Türü: Kitap

Çalışmanın Yazarı: Altıntaş, Betül

Çalışmanın Sunuluş,

Basım yılı ve Yeri: İstanbul, 2003 (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı)

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 256

Amaç: Sokakta çalışan çocuklar ve çocuk işçiliği sorununu, Ankara’da yapılan

incelemelerden yola çıkarak açıklamak.

İçerik: Kitapta, sokakta çalışan çocukların bütün dünyadaki durumuna, konuya ilişkin yaklaşım biçimlerine, Türkiye’ deki yasal ve kurumsal düzenlemelere ilişkin değerlendirmeler yer alıyor.

Yöntem: Literatür tarama ve alan araştırması yöntemleri kullanılmıştır.

Alıntı: İnsanlar bizi anlamıyor. Bazıları bizi dilenci sanıyor. Bizi küçük görüyorlar, küfrediyorlar, bir şey diyemiyoruz, çekip gidiyoruz.”
Bu sözlerin sahipleri, 11 yaşındaki Ayşe ile 14 yaşındaki Adnan. Ayşe ile Adnan hırsızlık yapmıyorlar, dilenmiyorlar. Ayşe Ankara sokaklarında yara bandı satıyor, Adnan ayakkabı boyuyor. Böylece ailelerinin geçimine katkıda bulunuyorlar. Hatta “ Ayşe” lerin, “Adnan” ların getirdiği paralar birçok durumda ailenin ana gelir kalemini oluşturuyor.

Anahtar kelimeler: çocuk emeği, çocuk hakları, sokakta çalışan çocuklar, ulusal mevzuat

Tezgider, G.(1979); “Çalışma Hayatında Çocuğun Durumu Üzerine”, Çalışma Dergisi, Ocak-Nisan, s. 57-66.

 

Tezgider, G.(1979); “Çalışma Hayatında Çocuğun Durumu Üzerine”, Çalışma Dergisi, Ocak-Nisan, s. 57-66.

Yararlanılan Kaynak Sayısı:

Kapsam:

Makalede, çocukların neden ve nerelerde çalıştıklarına yer verilmiş; gelir dağılımındaki çarpıklığa dikkat çekilmiştir. Çalışan çocuklarla ilgili anayasal boyuta deyinildikten sonra, çalışan çocukların yoğun ve acımasız bir sömürü ile karşı karşıya oldukları ortaya koyulmuş, çalışan çocukların fiziksel ve ruhsal sağlıklarının ve ahlaki gelişimlerinin bozulduğu vurgulanmıştır. Ayrıca çalışan çocukların eğitimden uzak, sosyal güvencelerden yoksun oldukları konularına yer verilmiştir. Çıraklık statüsü sorgulanmış, “öğrencilik statüsü çıraklar için daha da yoğun bir sömürünün kapısını mı açmaktadır” sorusu yükseltilmiştir. Çalışan küçüklerin çıkarlarını savunmalarını engellemek üzere, sendikalaşmalarının önlendiği vurgulanmış, bu bağlamda “çıraklık statüsü”nün olumsuz etkisine değinilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Gerçekte, her geçen gün başta asgari yaş haddinin tespit edilmesi, iş saatlerinin kısaltılması, yaptırımların etkinliğinin sağlanması olmak üzere yeniden düzenleme gereğini duyuran bu yetersiz yasa hükümleri dahi uygulanmamaktadır. Öyle ki, ülkemizde belki de en fazla çiğnenen yasa hükümleri çalışan çocukları koruyucu hükümlerdir denebilir. Örneğin çocuklar sekiz saatin dahi üzerinde çalıştırılmakta, sağlık muayeneleri hemen hiç gerçekleşmemektedir. Bu aykırılıklar çoğu zaman izlenmemekte, yaptırımsız kalmaktadır. Kaldı ki, yaptırım uygulansa da değişecek bir şey yoktur. Yasalara aykırılık halinde işverenin ödeyeceği ceza 1500 liradır. Çocuklarımızın sağlığı bu kadar ucuzdur. (s.62)

Bazı Anahtar Sözcükler:

asgari yaş, çıraklık, çocuk gelişimi, çocuk sağlığı, çocuk işçilik nedenleri, ulusal mevzuat, sendikalar, sosyal güvenlik

 

Can, M.(1999); “Yeni Asgari Ücret ve Çalışan Çocuklar”, Çalışma Ortamı, Ocak-Şubat, sayı 42, s. 12-14.

Can, M.(1999); “Yeni Asgari Ücret ve Çalışan Çocuklar”, Çalışma Ortamı, Ocak-Şubat, sayı 42, s. 12-14.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 2

Kapsam:

Makalede, asgari ücretin nasıl belirlendiği üzerinde durulmuş; devletin, işveren yanını ortaya koyduğunda komisyonunun üçlü bir yapıdan ziyade işçi-işveren olarak ikili bir yapı görünümüne kavuştuğu vurgulanmıştır. Yoksulluğun, çocuk işçiliğin kaynağını oluşturduğu ortaya koyulmuş, asgari ücret ve çocuk işçiliği ilişkisi konusuna yer verilmiştir. Asgari ücretin, Türkiye’nin onaylamış olduğu insan hakları belgelerinde öngörülen ilkelere göre belirlenmesi gerektiği vurgulanmış, asgari ücretin ikili bir yaş ayrımı esas alınarak belirlenmesinin, çocuğun ucuz işgücü olarak çalışma yaşamına katılımının hukuksal ortamını oluşturduğu belirtilmiştir.

Makaleden bir Alıntı:

Ayrıca Çocuk Hakları Bildirgesinde de vurgulandığı gibi, çocuğu yüksek yararlarının gereği olarak asgari ücretin belirlenmesinde ikili yaş ayrımının ortadan kaldırılması, çocuk işçiliğinin sona erdirilmesi açısından kaçınılmaz bir zorunluluk olarak karşımızda durmaktadır. (s.14)

Bazı Anahtar Sözcükler:

çocuk emeği, ulusal mevzuat, asgari ücret

Fişek, A.G.(1979); “Bir İnsan Hakkı Olarak Çocukların ve Gençlerin Korunması”, Okul Defteri, Temmuz, Sayı 3, s. 19-21.

Fişek, A.G.(1979); “Bir İnsan Hakkı Olarak Çocukların ve Gençlerin Korunması”, Okul Defteri, Temmuz, Sayı 3, s. 19-21.

Yararlanılan Kaynak Sayısı:

Kapsam:

Makale, hukuksal boyut ağırlıklıdır. Çocukların çalışma yaşamına girişlerinin nedenlerine yer verildikten sonra, çocukların çalıştırılmalarıyla ilgili sosyal politika tedbirlerinin gelişimine deyinilmiş, uluslararası uluslararası ve ulusal mevzuattaki düzenlemeler aktarılmıştır. Ayrıca Ankara-Siteler ve Sanayi Çarşısı’nda çıraklar ve genç işçiler üzerinde yapılan bir araştırmanın ve SSK’nin iş kazası ve meslek hastalıkları istatistiklerinin bazı bulgularına yer verilmektedir.

Makaleden bir Alıntı:

Çocuk ve gençleri, iş hukukunun koruyucu şemsiyesinden koparma yolu da ülkemizde bulunmuştur. Bu kesimin büyük bir bölümü, çırak olarak çalıştırılmaktadır. Bugün Türkiye’de, “Çıraklık ve Ustalık Yasası”nın iş hukuku mevzuatının içine girip girmediğini tartışan uygulayıcılar vardır. Yine bu yasa, “haftada en çok 8 saat eğitim yapması öngörülen” çırakları öğrenci olarak tanımlamaktadır. Çıraklık, kalfalık ve ustalık yasasının diğer bazı hükümleri de gözönüne alındığında, çırak kalfa ve ustaları korumak için değil, bunları çalıştıranları (veya eğitenleri !) korumak için çıkarıldığı izlenimini uyandırmaktadır. (s.20)

Bazı Anahtar Sözcükler:

ulusal mevzuat, çalışan çocuklar, çıraklar, çırak eğitimi, iş kazası, meslek hastalığı

 

 

Fişek, A.G.(1979); “Çalışma Yaşamında Çocukların ve Gençlerin Korunması”, Çalışma Dergisi, Ocak-Nisan, s. 3-36.

Fişek, A.G.(1979); “Çalışma Yaşamında Çocukların ve Gençlerin Korunması”, Çalışma Dergisi, Ocak-Nisan, s. 3-36.

Yararlanılan Kaynak Sayısı: 14

Kapsam:

Makale, esnaf ve sanatkarların örgütlenmesini Loncalara ve Ahilik gibi kurumlara dayandırırmış, kapitalizm döneminde çocukların korunmasına ilişkin sosyal politika önlemlerine yer vermiştir. Hukuksal boyut ağırlıklı bir yol izlenmiş, “Çırak, Kalfa ve Ustalık Yasası”na genişçe bir yer ayrılmıştır. Genişçe yer ayrılan bir diğer konu ise, esnaf ve sanatkarların özellikleridir.

Makaleden bir Alıntı:

Öncelikle bu yasanın, çalışma yaşamının daha çok hangi kesiminde etkili olacağını ve işleyebileceğini saptamakta yarar vardır. Daha önce değindiğimiz gibi, çırak-kala-usta ilişkisine dayanan bir öğretme biçimi, daha çok ortaçağda ve esnaf-sanatkar yanında uygulanmıştır. Ancak ekonomik özünü ortaçağda bırakan bu kurum, çeşitli ülkelerde belirli bir süre varlığını sürdürmüştür. Bugün Türkiye’de süren, çırak-kalfa-usta ilişkilerini de esnaf ve sanatkar dışında sürdürmeye, olanak olmadığı kanısındayız. Kaldı ki, Çırak, Kalfa ve Ustalık Yasası’nın da bu yargının ışığında hazırlandığını belirten izler yaygındır. (s.12)

Bazı Anahtar Sözcükler:

esnaf ve sanatkarlar, çırak-kalfa-ustalık düzeni, çalışma koşulları, ulusal mevzuat

 

Çalışan Çocuklarla İlgili Mevzuat

Çalışmanın Adı: Çalışan Çocuklarla İlgili Mevzuat

Çalışmanın Türü: Rapor

Çalışmanın Yazarı: Dr. Samira Yener – İstiklal Alpar

Çalışmanın Sunuluş-

Basım Yılı ve Yeri: Ocak 1985, Ankara

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 28

Amaç: Azgelişmiş ülkelerde çocuk istihdamının, çocukların çalıştırılma nedenlerini ve istismarını ortadan kaldırmaya yönelik uygulamalarla, önüne geçilmesi.

İçerik: Çocuk çalışmasının nedenleri genel bir çerçeve olarak verildikten sonra, mevzuatımızda çocuk çalışması ile ilgili düzenlemeler ve sınırlamalara yer verilmiştir. İzleyen bölümlerde, çıraklarla ilgili yasal düzenlemeler ele alınmıştır. Çalışmanın son bölümünde, yasalarla ilgili uygulamalara ve bu bağlamda korunmaya muhtaç çocukların durumuna dair tespitlerde bulunulmaktadır.

Yöntem: Çalışmada ağırlıklı olarak alan araştırmalarına dayalı literatür taramasını uygulayan betimleyici bir yöntem kullanılmıştır.

Alıntı: Yaş konusunda yasaların koydukları yaş sınırlamalarında çelişkiler ortaya çıkmaktadır. İlköğretim ve Eğitim Kanunu (No: 222) mecburi ilköğretim çağı olan 6-14 yaşları arasında ilköğretime devam etmeyenlerin resmi ve özel işyerlerinde ücretli ve ücretsiz çalıştırılamayacağı hükmünü getirirken, 14 yaşını sınırlama olarak koymaktadır. Buna karşılık 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu 12 yaşından küçüklerin fabrika ve imalathanelerde çalışmasını yasaklamakta, 2089 sayılı Çıraklık Kanunu ise 12 yaş sınırlamasını getirirken, 1475 sayılı İş Kanunu’nun 67. maddesi sağlık ve gelişmelerine öğrenimlerinden faydalanma kabiliyetlerine zarar vermeyecek nitelikteki hafif işlerde 13 yaşını doldurmuş çocukların çalışmalarına izin vermektedir. (s.23)

Bazı Anahtar Sözcükler: çıraklar, korunmaya muhtaç çocuklar, ulusal mevzuat, iş kazası, meslek hastalığı

 

 

 

Geleneksel Çıraklıktan Çocuk Emeğine: Bir Alan Araştırması

Çalışmanın Adı: Geleneksel Çıraklıktan Çocuk Emeğine: Bir Alan Araştırması

Çalışmanın Türü: Rapor

Çalışmanın Yazarı: Sema Erder – Kuvvet Lordoğlu

Çalışmanın Sunuluş-

Basım Yılı ve Yeri: 1993, İstanbul

Çalışmanın Dili: Türkçe

Sayfa Sayısı: 223

Amaç: çocuk emeğini yaygın olarak kullanan bazı sektörlerdeki emeğin konumunu, gerek emek arzedenler gerekse emeği istihdam edenler yönünden incelemeyi hedeflemektedir.

İçerik: Birinci bölümde çocuk işçilik, İstanbul’da çocuk emeğinin konumu, çıraklık eğitimi ve ilgili merkezler gibi kavramların üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde işveren araştırması ile ilgili bulgulara yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise çırak araştırması ile ilgili bulgulara yer verilmiştir. Dördüncü bölümde çırakların çalışma koşulları, beşinci bölümde çırakların konumlarını algılayışları, altıncı bölümde çırak kızlar, yedinci bölümde beklentiler, sekizinci bölümde özet bulgular ve sonuç yer almaktadır.

 

Yöntem: Araştırma esas olarak ümraniyede küçük sanayi işyerlerinde yoğun olarak çocuk çalıştıran metal, makine imalatı ve tekstil sektörlerinde yapılmış olan görüşme ve gözlemlere dayanmaktadır.

Alıntı: Sonuç olarak mevcut çıraklık sistemi, işveren, devlet ve çıraklar arasındaki ilişkileri düzenleyici bir sistemdir. Şu andaki işleyiş açısından tarafların üçü de sistemden hoşnut gözükmektedir. Ancak, bu durumun gerçekten işgücü piyasasına yeni giren ve gelecekte istihdam yapısının kaynağını oluşturacak çalışan çocukların hüner kazanmasına ve gelirlerini yükseltmeye ne ölçüde katkıda bulunduğu konusunda kuşku taşımaktayız. (s.183)

Bazı Anahtar Sözcükler: çıraklar, çocuk emeği, çırak eğitimi, ulusal mevzuat